۲۳۱۰۰۰۰۰۰۰

بادام­کاری

۱۳۸۱

مردم

معیشتی-
تجاری

۴۹۴۰۰۰۰۰۰

۳۳۰۰۰۰۰۰۰۰

۵۴۰۰۰۰۰۰۰۰

بند خاکی

۱۳۸۰

اداره­ی آبخیزداری

معیشتی-
تجاری

۹۰۰۰۰۰۰۰۰

–

۱۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰

کپه­کاری

۸۱-۱۳۸۰

مردم

معیشتی

۳۰۰۰۰۰۰۰۰

۴۹۵۰۰۰۰

۳۳۱۵۰۰۰۰۰

در بررسی­های استان فارس به دلیل عدم وجود آمار و اطلاعات کافی، نداشتن یک فرمت استاندارد برای داده ­های موجود، نمی­ توان به تمامی سئوالات برنامه­ی WOCAT به درستی و به طور کامل جواب داد و همچنین مدیران آبخیزداری اطلاعات کافی در مورد اقدامات اجرا شده را یا به دلیل اجرای آن اقدام قبل از مسئولیت آبخیزداری، و یا به دلیل عدم اطلاعات کافی از اقدامات اجرا شده در محدوده­ مدیریتی خود نداشتند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

فن­آوری­های مورد بررسی نشان می­دهد که همه اقدامات در نتیجه­ آزمایش­ها و تحقیقات و تجربیات صورت گرفته در گذشته بوده و هیچ یک ابتکار بهره­بردار و یا منشاء غیر بومی نبوده است. از دیگر مشکلاتی که باید به آن توجه کرد این است که برنامه­ی WOCAT هزینه­ های اجرا شده و هزینه­ های نگهداری، منافع به دست آمده را در کوتاه مدت و بلندمدت محاسبه می­نماید و همچنین محاسبه­ی ورودی مانند سنگ و سیمان، تعداد کارگر در روز، ماشین­آلات، ساعات استفاده از ماشین­آلات، و ساعات کار یک کارگر در روز را محاسبه می­نماید که متأسفانه در حوضه­ی مورد نظر و دیگر حوضه­های استان فارس هیچ یک از این فاکتورها به طور جداگانه محاسبه نشده و هزینه­ها به طور کلی محاسبه شده است. با توجه به این که شغل اکثر مردم آبخیزنشین در حوزه­ آبخیز لپویی بر پایه­ کشاورزی و دامداری و باغداری می­باشد، جهت­های تولیدی از مراتع و جنگل و زمین زراعی اصولاً معیشتی- تجاری می­باشد در پایین دست حوضه­ی مورد مطالعه محصولات زراعی به صورت تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد ولی در محدوده مورد مطالعه به صورت معیشتی-تجاری. از نظر اجتماعی می­توان این چنین گفت که اقدامات حفاظت آب و خاک به تأمین معیشت پایدار به وسیله­ نگهداری یا افزایش تولیدات خاک کمک می­ کند. بنابراین فن­آوری به کار رفته، تأمین غذا و کاهش فقر را در دو سطح ملی و خانواده بهبود بخشیده است. بهبود وضعیت معیشت مردم در فن­آوری را می­توان در اثر افزایش و یا بهبود تولید علوفه، تولید چوب، افزایش محصولات زراعی و مساحت زیر کشت نام برد. به طور مثال در حوزه­ آبخیز لپویی شاهد افزایش تولید چوب در اثر احداث باغ­های بادام و بهبود تولید علوفه در اقدام مدیریت و پوشش می­باشیم. بررسی­ها نشان می­دهد اقدامات حفاظتی باعث افزایش محصولات زراعی به مقدار کم گردیده است.
به دلیل این که در استان فارس در فاز ۳، یعنی فاز تخریب قرار داریم به همین دلیل بیشتر فن­آوری­ها به سمت اقدامات سازه­های مکانیکی و پرهزینه می­باشد. به همین دلیل بودجه­ی ناچیز آبخیزداری و تصور مسئولین به این گونه است که اقدامات آبخیزداری به اندازه­ کافی تأثیرگذار در عرصه­ تولید، اشتغال و حفاظت مردم در برابر بحران­های طبیعی نبوده است. اما بررسی­ها نشان می­دهد که این اقدامات باعث تأثیرات مثبتی نیز بوده است. اگر هم در فازهای پیشگیری (فاز۱) و یا کنترل (فاز۲)، قرار داشت با این مقدار بودجه­ی مصرف شده قادر به تأثیرگذاری بیشتر و پوشش عرصه­ بزرگتری بود.
در یک مقایسه متوجه می­شویم که اقدامات حفاظت آب و خاک در اکثر نقاط دنیا باعث افزایش درآمد و بهبود وضعیت معیشتی مردم چه از طریق افزایش محصولات، چه از طریق تولید علوفه و یا تولید چوب شده است. از نمونه­های موفق آبخیزداری در حوضه­ی مورد نظر که باعث کاهش مهاجرت، افزایش درآمد باغداران و مردم محل شده است می­توان به باغ­های بادام که جایگزین مراتع فقیر با ایجاد گودال‌هایی بر روی خطوط تراز اشاره کرد که این اقدامات علاوه بر کاهش رواناب و فرسایش باعث رفع فقر و افزایش درآمد اهالی شده است. از دیگر منافع این اقدامات تأثیرشان بر فرهنگ جامعه­ آبخیزنشین بوده است. مانند اصلاح فرصت­های فرهنگی (روحی و روانی)، افزایش فرصت­های تفرجی، اصلاح دانش حفاظت آب و خاک، اصلاح وضعیت اقتصادی و اجتماعی گروه ­های متضرر، اصلاح امنیت غذایی و کاهش تضادها و استقلال فردی و کاهش وابستگی به حمایت خارجی و اصلاح بهداشت را مشاهده نمود. برای مثال، باغ­های مثمر باعث ایجاد مناظر بسیار زیبا شده است. از نظر اکولوژیکی فن­آوری حفاظت آب و خاک به طریق­های مختلفی و به طور موثر با تخریب زمین و آب مبارزه می­ کند. از منافعی که در این رابطه می­توان به آن اشاره کرد افزایش رطوبت خاک در اثر اجرای اقدامات حفاظتی می‌باشد. هر چهار فن­آوری­های اجرا شده در حوزه­ آبخیز لپویی از نظر اقتصادی موفق بوده ­اند؛ ولی فن­آوری نهال­کاری بادام از نظر مردم منطقه موفق­تر است. فن­آوری­های اجرا شده در لپویی از نظر اجتماعی موفق بوده ­اند؛ بنابراین کاربرد پرسشنامه WOCAT به دلیل این که تعداد عوامل مختلف را مورد بررسی قرار می­دهد و پر کردن پرسشنامه ­ها می ­تواند توسط تمام افراد حوزه آبخیز انجام گیرد در ایران قابل توجیه است.
۵-۹- پیشنهادها
از آنجا که برنامه­ی جهانی WOCAT دارای جامعیت در تحلیل فن­آوری­های به کار رفته در حوزه ­های آبخیز است و ابعاد فرهنگی، اقتصادی- اجتماعی را مدنظر قرار می­دهد. از استقبال خوبی در کشورهای مختلف برخوردار شده است. استفاده از این برنامه سبب می­گردد تا شکل استانداردی از جمع‌ آوری و تحلیل اطلاعات به سهولت صورت گیرد. در حوضه­ی مورد مطالعه به دلیل عدم وجود ایستگاه هواشناسی سبب گردید تا اطلاعات لازم را از نزدیکترین ایستگاه موجود گرفته شود که این امر با درصدی خطا هموار است. بنابراین پیشنهاد می­گردد محققانی که قصد تحقیق در این زمینه را دارند، در حوضه­های که ایستگاه هواشناسی در آن­ها وجود دارد ارزیابی­های خود را انجام دهند و به دلیل عدم اطلاع ساکنان حوزه­ آبخیز با محاسن و معایب بعضی از طرح­های اجراه شده در منطقه، باید قبل از پرکردن پرسشنامه با هماهنگی ادارات ذی ربط جهاد کشاورزی و منابع طبیعی، چند جلسه­ ترویجی برای ساکنان مناطق برگزار نمود تا با مفاد آن­ها آشنا شوند.
منابع
منابع فارسی:
دهقان، ع.، ۱۳۶۳، فرسایش خاک در ایران و لزوم جلوگیری از آن، مجله­ی زیتون، شماره­ ۴۱، ص ۴۱-۳۶٫
رحیمی، م.، ۱۳۸۹، بررسی کاربرد برنامه­ی WOCAT در ارزیابی اقدامات حفاظت آب و خاک در استان فارس، پایان نامه­ کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ص۲۰۲٫
سلیمان­پور، س. م.، شعربافی، آ. و ذوالفقاری. م.، ۱۳۹۲، ارزیابی و مقایسه­ فعالیت­های بیولوژیک و سازه­ای با بهره گرفتن از برنامه­ی WOCAT (مطالعه­ موردی: روستای شیب­جدول واقع در جنوب غرب شیراز)، مجموعه مقالات نهمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، یزد.
سیاهی اتابکی، ف.، ۱۳۸۲، ارزیابی اقدامات آبخیزداری انجام شده در حوزه­ آبخیز سد درودزن استان فارس با بهره گرفتن از برنامه­ی WOCAT، پایان نامه­ کارشناسی ارشد، دانشکده­ی کشاورزی دانشگاه شیراز، ص۹۳٫
شعربافی، آ. و سلیمان­پور، س. م.، ۱۳۹۱، ارزیابی اقدامات حفاظت آب و خاک توسط برنامه­ی WOCAT در حوزه آبخیز آینه­قری روستای شیب جدول استان فارس، مجموعه مقالات هشتمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، خرم­آباد.
صوفی، م.، ۱۳۸۳، فرایند ایجاد خندق و نرخ رشد آن در لامرد و علامرودشت. گزارش نهایی طرح‌های تحقیقاتی وزارت جهاد کشاورزی، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، پژوهشکده­ی حفاظت خاک و آبخیزداری، شماره­ ثبت ۷۰۲/۸۳، ص۹۹٫
ضیائی، ح.، ۱۳۸۰، اصول مهندسی آبخیزداری، انتشارات آستان قدس رضوی، ص ۵۴۲٫
فراشی، ا. و غفاری، گ.، ۱۳۸۸، ارزیابی اثرات زیست محیطی طرح­های آبخیزداری (مطالعه­ موردی: حوزه ­های آبخیز شمال و جنوب زنجان)، مجموعه مقالات پنجمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، مدیریت طبیعی بلایای طبیعی، ص۶٫