فصل سوم

روش شناسی پژوهش

۱-۳ طرح پژوهش

پژوهش حاضر از نوع توصیفی، همبستگی، بنیادی خواهد بود.

۲-۳ جامعه نمونه و روش نمونه گیری

جامعه آماری شامل کلیه زنان شهر کرج در سال ۱۳۹۴ می‌باشد. نمونه آماری شامل ۱۵۰ نفر مادران، کودکان و نوجوانان ۸ تا ۱۴ ساله آموزشگاه زبان پارسیان فرهنگ خواهد بود. روش نمونه گیری در این پژوهش نمونه در دسترس می‌باشد.

۳-۳ شیوه اجرای پژوهش

شیوه اجرا در این پژوهش بر اساس ۳ پرسشنامه خواهد بود. پرسشنامه افسردگی، اضطراب ، استرس DASS- 21،پرسشنامه نظم جویی شناختی هیجان و پرسشنامه سلامت عمومی GHQ-28 . پرسشنامه‌ها بین مادران کودکان و نوجوانان ۸ تا ۱۴ ساله ، توزیع خواهد شد، پرسشنامه و سئوالات و نحوه ‌پاسخ‌گویی‌ برای افراد توضیح داده خواهد شد. در نهایت پس از انجام آزمون، نمره گذاری آن ها انجام خواهد شد و اطلاعات پژوهشی با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS 15 مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار خواهد گرفت.

۴-۳ ابزار پژوهش

در این پژوهش از ۳ پرسشنامه استفاده خواهد شد:

1. پرسشنامه نظم جویی شناختی هیجان:

پرسش نامه نظم جویی شناختی هیجان توسط گارنفسکی و همکاران در کشور هلند تدوین شده، دارای دو نسخه انگلیسی و هلندی است. پرسش نامه نظم جویی شناختی هیجان یک پرسش نامه چند بعدی است که جهت شناسایی راه بردهای مقابله ای شناختی افراد پس از تجربه کردن وقایع یا موقعیت های منفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بر خلاف سایر پرسش نامه های مقابله ای که به صورت آشکار بین افکار فرد و اعمال واقعی وی تمایز قایل نمی شوند، این پرسش نامه افکار فرد را پس از مواجهه با یک تجربه منفی یا وقایع آسیب زا ارزیابی می‌کند. این پرسش نامه یک ابزار خود گزارشی است و دارای ۳۶ ماده می‌باشد. اجرای این پرسش نامه خیلی آسان است و برای افراد ۱۲ سال به بالا (هم افراد بهنجار و هم جمعیت های بالینی) قابل استفاده می‌باشد. پرسش نامه نظم جویی شناختی هیجان دارای پایه تجربی و نظری محکمی بوده، از ۹ خرده مقیاس تشکیل شده است. خرده مقیاس های مذکور ۹ راه برد شناختی ملامت خویش، پذیرش، نشخوارگری، تمرکز مجدد مثبت، تمرکز مجدد بر برنامه ریزی، ارزیابی مجدد مثبت، دیدگاه پذیری، فاجعه سازی و ملامت دیگران را ارزیابی می‌کند. دامنه نمرات مقیاس از ۱ (تقریباً هرگز) تا ۵ (تقریباً همیشه) می‌باشد. هر خرده مقیاس شامل ۴ ماده است. نمره کل هر یک از خرده مقیاس ها از طریق جمع کردن نمره ماده ها به دست می‌آید. ‌بنابرین‏ دامنه نمرات هر خرده مقیاس بین ۴ تا ۲۰ خواهد بود. نمرات بالا در هر خرده مقیاس بیان گر میزان استفاده بیشتر راه برد مذکور در مقابله و مواجهه با وقایع استرس زا و منفی می‌باشد . نسخه فارسی پرسش نامه نظم جویی شناختی هیجان (CERQ-P) در فرهنگ ایرانی توسط حسنی مورد هنجاریابی قرار گرفته است. در این مطالعه، اعتبار مقیاس بر اساس روش های همسانی درونی( با دامنه Cronbach’s alpha 0.76 تا ۰٫۹۲) و بازآزمایی ( با دامنه همبستگی۰٫۵۱ تا ۰٫۷۷) و روایی پرسشنامه مذکور از طریق تحلیل مؤلفه اصلی با بهره گرفتن از چرخش واریمکس، همبستگی بین خرده مقیاس ها( با دامنه همبستگی ۰٫۲۲ تا ۰٫۶۷) و روایی ملاک مطلوب گزارش شده است.

1. پرسشنامه افسردگی، اضطراب ، استرس DASS- 21 :

هر یک از خرده مقیاس ها شامل ۷ سوال است که نمره نهایی هر کدام از طریق مجموع نمرات سؤال های مربوط به آن به دست می‌آید. هر سوال از صفر تا سه نمره گذاری می شود. از آن جا که این پرسشنامه فرم کوتاه شده مقیاس اصلی ۴۲ سؤالی است، نمره نهایی هر یک از خرده مقیاس ها باید ۲ برابر شود سپس با مراجعه به جدول می توان شدت علائم را مشخص کرد( فتح آشتیانی، ۱۳۸۸). ضریب آلفا برای سه مقیاس تنیدگی، افسردگی، اضطراب به ترتیب ۰٫۹۷، ۰٫۹۲، ۰٫۹۵ بود.

1. پرسشنامه سلامت عمومی( GHQ-28 ):

این پرسشنامه یک پرسشنامه سرندی مبتنی بر روش خود گزارش دهی است که در مجموعه بالینی با هدف رد یابی کسانی که دارای یک اختلال روانی هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرد( گلدبرگ، ۱۹۷۲).

در این پرسشنامه، به دو طبقه اصلی از پدیده ها توجه می شود، ناتوانی فرد در برخورداری از یک کنش وری سالم و بروز پدیده‌های جدید با ماهیت معلول کننده. در حال حاضر این نکته آشکار است که پاره ای از سطوح نشانه های مرضی را می توان به وسیله مصاحبه های استاندارد شده روان پزشکی، تشخیص داد. اما پایین تر از سطح معینی، احتمال قرار گرفتن اختلال در سطح زیر آستانه ای و عدم تشخیص آن وجود دارد( گلدبرگ و بلاک ول، ۱۹۷۰، به نقل از دادستان، ۱۳۷۷).

پرسشنامه سلامت عمومی را می توان به عنوان مجموعه پرسش هایی در نظر گرفت که از پایین ترین سطوح نشانه های مشترک مرضی که در اختلال های مختلف روانی وجود دارد، تشکیل شده است و بدین ترتیب می‌تواند بیماران روانی را به عنوان یک طبقه کلی از آن هایی که خود را سالم می پندارند، متمایز کند. ‌بنابرین‏، هدف این پرسشنامه دستیابی به یک تشخیص خاص در سلسله مراتب بیماری های روانی نیست، بلکه منظور اصلی آن، ایجاد تمایز بین بیماری روانی و سلامت است( دادستان، ۱۳۷۷).

نسخه اصلی پرسشنامه سلامت عمومی از ۶۰ سؤال تشکیل شده است. اما تعدادی از نسخه های کوتاه تر نیز تهیه شده که مهم ترین آن ها عبارتند از: GHQ- 28 ، GHQ- 30، . GHQ-12

فرم ۲۸ ماده ای پرسشنامه سلامت عمومی دارای این مزیت است که برای تمام افراد جامعه طراحی شده است. این پرسشنامه به عنوان یک ابزار سرندی می‌تواند احتمال وجود یک اختلال روانی را در فرد تعیین کند.

این پرسشنامه دارای ۴ زیر مقیاس است: خرده مقیاس نشانه های جسمانی، اضطراب و بی خوابی، نارسا کنش وری اجتماعی و افسردگی. مدت زمان اجرای آزمون به طور متوسط حدود ۱۰ تا ۱۲ دقیقه است.

از این آزمون برای هر فرد ۵ نمره به دست می ‌آید که ۴ نمره آن مربوط به خرده مقیاس ها و یک نمره هم از مجموع نمرات خرده مقیاس ها به دست می‌آید، که نمره کلی می‌باشد. وجود ۴ زیر مقیاس بر اساس تحلیل آماری پاسخ ها ( تحلیل عاملی) به دست آمده است.

زیر مقیاس اول(A )شامل مواردی درباره احساس افراد نسبت به وضع سلامت خود و احساس خستگی آن هاست و با نشانه های جسمانی همراه است. مواد این زیرمقیاس در پرسشنامه در سؤال های ۱ تا ۷ مشخص شده است.

پرسش های مقیاس دوم( B ) شامل مواردی است که با اضطراب و بی خوابی مرتبط اند. هفت ماده مربوط ‌به این زیر مقیاس در سؤال های ۸ تا ۱۴ مشخص شده اند.

مقیاس سوم( C) گستره توانایی افراد را در مقابله با خواسته های حرفه ای و مسائل زندگی روزمره می سنجد و احساسات آن ها را درباره چگونگی کنار آمدن با موقعیت های متداول زندگی، آشکار می‌کند. هفت ماده مربوط ‌به این زیر مقیاس در سوال های ۱۵ تا ۲۱ آمده است.

چهارمین مقیاس( D ) در برگیرنده مواردی است که با افسردگی وخیم و گرایش به خودکشی مرتبط اند و هفت ماده متمایز کننده آن در پرسشنامه با سؤال های ۲۲ تا ۲۸ مشخص شده اند.

جدول ۱-۳همبستگی های بین زیر مقیاس ها و مقیاس کلی GHQ

خرده مقیاس ها

مقیاس B

مقیاس C

مقیاس D

مقیاس کلی (حاصل جمع ۲۸ ماده)

خرده مقیاس ها

مقیاس B

مقیاس C

مقیاس D

مقیاس کلی (حاصل جمع ۲۸ ماده)