صمدی(۱۳۹۲) در پژوهشی «تدریس اثر بخش » و نسبت آن با «تحول بنیادین در نظام تعلیم وتربیت » و نتیجه گرفت، از مؤلفه‌ های اساسی نظام تعلیم وتربیت، تدریس است. از ویژگی های اساسی تدریس در فرایند یاد دهی یادگیری « اثر بخش بودن» است. تدریس اثر بخش، تدریسی است که بر رویکرد مبتنی نیست و معلم بسته به موضوع درس و موقعیتی که در آن قرار دارد و نیاز هایی که در دانش آموزان احساس می‌کند از روش های تدریس مناسب استفاده می‌کند. چنین رویکردی به تدریس، موجب پرورش تفکر، اندیشه ورزی ، خلاقیت است .این موضوعی است که می‌تواند نظام تعلیم و تربیت را در ایجاد تحول بنیادین در فرایند یاد دهی و یاد گیری همراهی نماید.

پژوهش های خارجی

اولین تلاش بین‌المللی معاصر برای مفهومی نمودن آموزش شهروندی از سوی تیم تحقیقاتی IEA با طراحی و انتخاب مدلی مفهومی صورت گرفت که بیانگر نقطه نظرهای نقش آفرینان اصلی و دانشمندانی بود که آن را مناسب آموزش شهروندی در جامعه مردم سالار می دیدند .

دومین تلاش معروف در این زمینه برگزاری سمینار آموزش شهروندی در ژانویه ۱۹۹۹توسط اداره برنامه درسی و ارزشیابی انگلستان در لندن بود. این سمینار پیشنهاد ایجاد پیوستار شهروندی و آموزش شهروندی از حداقل تا حداکثر معنا ارائه گردید(محمودی و کیانی، ۱۳۸۹).

سومین تلاش بین‌المللی در این زمینه گرد همایی در مرکز چند فرهنگی دانشگاه واشنگتن در سال

۲۰۰۴- ۲۰۰۳ بود که حاصل آن شناسایی یک سری اصول و مفاهیم اساسی بود که بایستی زیر بنای آموزش به منظور شهروندی در حکومت مردم سالار چند فرهنگی را تشکیل دهد(گوازی، ۱۳۸۷،ص ۲۲).

در بررسی که به وسیله مؤسسه بین‌المللی ارزشیابی موفقیت تحصیلی (۲۰۰۱) ‌در مورد تربیت شهروندی بر روی دانش آموزان ۱۴ ساله صورت گرفته است،نشان می‌دهد که دانش آموزان در اغلب کشورها درکی از ارزش های مؤسسات بنیادی دموکراتیک دارند.اما این درک غالبا سطحی و کم مایه است.مدارسی که به صورت دموکراتیک عمل می‌کنند در ارتقاء دانش مدنی تعامل دانش آموزان با یکدیگر اثر بخش بوده اند. دانش آموزان تمایل داشتند در دیگر اشکال زندگی مدنی نظیر گرد آوری پول برای مسائل اجتماعی یا نیکوکاری مشارکت کنند،دانش آموزان کشورهای مختلف تقریبا با نیکوکاری مشارکت کنند،دانش آموزان کشورهای مختلف تقریبا به مؤسسات دولتی اعتقاد داشتند (قائدی، ۱۳۸۵، ۱۹۳).

تحقیقی با عنوان بررسی ادراک دانش آموزان از ویژگی های یک شهروند در سال (۱۹۹۷) توسط فلیپ و همکاران بر روی دانش آموزان ۱۲-۱۱ ساله و ۱۶-۱۵ ساله انجام گرفته است. نتایج پژوهش نشان داد که دانش آموزان داشتن ویژگی هایی مانند احترام به حقوق دیگران، داشتن رفتاری مساوی و خوب صرفنظر از نژاد، جنس و سن با دیگران، فهم حقوق شخصی در جامعه، اطاعت از قوانین جامعه، داشتن دانش درباره تاریخ وسرود ملی، شرکت در انتخابات کشور، احترام به حقوق بشر و آرمان های دموکراتیک، داشتن تفکر انتقادی نسبت به مسائل و مشکلات را از ویژگی های یک شهروند خوب دانسته اند(دبیری و همکاران،۱۳۸۹).

پژوهشی در سال (۲۰۰۰) توسط جان جی پاتریک^[۱۱] با هدف مشخص نمودن میزان برخورداری جوانان آمریکایی از حیطه های شهروندی انجام شده است.نتایج این پژوهش بیانگر این بوده است که دانش آموزان دبیرستان از دانش کمی درباره حقوق و مسئولیت های شهروندی،دولت و ساختار آن برخودار بودند.ضمن اینکه از ویژگی هایی مانند عدم ابراز علاقه در باره قوانین سیاسی و اثر بخشی آن ها و نگرش و جهت گیری ضعیف نسبت به کارهای داوطلبانه برخوردار بودند. نتایج کلی پژوهش نشان دهنده عدم برخوداری جوانان آمریکایی از آموزش شهروندی در سه زمینه دانش، نگرش و مهارت شهروندی بود.

پژوهشی توسط افتخار احمد (۲۰۰۴) با عنوان اسلام دموکراسی و تربیت شهروندی: بررسی برنامه درسی مطالعات اجتماعی در کشور پاکستان انجام گرفته است. هدف عمده این طرح، استفاده از برنامه درسی به منظور ایجاد شهروندی صبور، متعادل و روشن فکر می‌باشد. نتایج حاکی از آن است که مدل تربیت شهروندی کشور پاکستان به طور عمده برتربیت مذهبی مبتنی است. در این مدل، هدف عمده، پرورش شهروندانی است که از طریق آموزه های قرآنی به دولت محل زندگی خود وفادار بمانند (فتحی واجارگاه،۱۳۸۵).

پژوهشی تحت عنوان ” تربیت شهروندی در گذار ژاپن” توسط کازوکواوتسو در ۳ مدرسه ی ژاپن یک مدرسه دولتی، یک مدرسه خصوصی و یک مدرسه مدل دانشگاهی در شهر ساپورو انجام شده است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که برنامه درسی مربوط به تربیت شهروندی در هر ۳ مدرسه ی نامبرده ‌بر اساس کتاب منتشر شده از سوی وزارت آموزش و پرورش هدایت می شود. علاوه بر کلاس های تعلیمات مدنی، برنامه درسی شامل وقایع مربوط به مدرسه و فعالیت های شورای دانش آموزی می‌گردد. با توجه به گسترش ارزش های شهروندی، بررسی ها نشان می‌دهد: در مدرسه ی دولتی و خصوصی، ارزش های ضمنی مربوط به زندگی مدرسه ای نسبت به ارزش های آشکار مطرح شده در برنامه های درسی تربیت شهروندی از تاثیر بیشتری برخوردار می‌باشد. در مدرسه مدل دانشگاهی «فعالیت همراه با شایستگی » هم به طور آشکار و هم به طور ضمنی با اهمیت در نظر گرفته می شود(اتسو،۲۰۰۱).^[۱۲]

پژوهشی دیگر تحت عنوان «توسعه ارزش های شهروندی : مطالعه موردی در تایوان »توسط می هویی لیو، انجام گرفته است . نتایج نشان می‌دهد که به دلیل سیاست برنامه درسی ملی، اهداف و رویکردهای مربوط به تربیت شهروندی خیلی خاص و تجویزی هستند. علاوه براین ارتباط قوی بیان سیاست ملی و قوانین و پیش‌بینی های برنامه درسی مدرسه وجود دارد. به نظر می‌رسد که تجارب آموزشی با هدف ارتقاء استقلال اخلاقی و به واسطه فعالیت های مدرسه پایه ریزی شدند. سرانجام اینکه اگر چه مدیران و معلمان، تربیت شهروندی را مهم و ارزشمند در نظر می گیرند، اما به دلیل اینکه تربیت شهروندی در امتحان ورودی دبیرستان خیلی کم مورد توجه قرار می‌گیرد از اولویت پایین برخوردار می‌باشد (لیو،۲۰۰۱).^[۱۳]

همچنین مقاله ای تحت عنوان «تعلیم وتربیت مدنی در مدارس ابتدایی،مقدمه پرورش شهروندان خوب است» توسط لوریس روسن(۲۰۰۰)^[۱۴] به چاپ رسیده است. وی در این به روش هایی که در مدارس ابتدایی به کمک آن ها به طور غیر رسمی می‌توانند شهروندان خوب تربیت کنند پرداخته و نوع قوانین کلاس ها، اصول رهبری، انجمن های دانش آموزی و برنامه های درسی چندین مدارس را تشریح می کند.