۲-۲-۵-۶ نظریه دکتر کاروت^[۵۱]

«لکنت یک اختلال کلی عصبی نیست، بلکه در واقع یک عادت ریشه­دار است. هر روان­پزشک و یا
به­ طور کلی درمان­گری قبول دارد که درصد کمی از افراد نوروتیک لکنت دارند و لکنت به هیچ وجه نشانه یک حالت نوروتیک نیست. از صد نفر لکنتی و صد نفر غیر لکنتی تقریباً تعداد یکسانی حالت عصبی خواهند داشت.البته لکنتی ها عصبی تر هستند. اما عصبانیت­شان به­خاطر لکنت توسعه یافته است. پس لکنت عادتی است که از شوک اولیه منشأ ‌می‌گیرد»(به نقل از دهقانی هشتجین، ۱۳۷۴: ۵۴).

۲-۲-۵-۷ نظریه وندل جانسون^[۵۲]

کودکان هنگام آواسازی­های اولیه­ خود، تمایل به تکرار صدا­ها و سیلاب­ها دارند. چنین تمایلی ممکن است در آینده به لکنت تبدیل شود. ‌بنابرین‏، ‌می‌توان گفت که تمام مردم دنیا کمابیش لکنت دارند. هرگاه در این مرحله بزرگ­ترها واکنش نامناسب داشته باشند و برچسب “لکنتی” به کودک بزنند، رفته رفته چنین رفتارهایی در او تثبیت و به لکنت گسترده تبدیل می­گردد. لکنت رفتاری اکتسابی است که استعداد ارگانیکی در آن نقش دارد. از این گذشته عوامل دیگری مانند رقابت کودکان در شروع حرف زدن، ناکافی بودن پاسخ مخاطبان کودک به پرسش های او، انضباط خیلی سخت و بی­ثبات در برخورد با کودک موجب لکنت در کودک می­ شود(فرهمند پور،۱۳۸۹).

۲-۲-۵-۸ نظریه دکتر نایب دونلاپ^[۵۳]

«دکتر دونلاپ می­گوید لکنت عادتی است که باید ترک شود. اصول روان­شناختی یادگیری در ایجاد یا عدم ایجاد این عادت دخالت دارد. در زمینه یادگیری، قبلاً چنین تصور می­شد که شخص با انجام دادن کاری، آن را یاد ‌می‌گیرد و در اثر تکرار، در آن مهارت می­یابد. این فرضیه آلفای دونلاپ است که پاسخ به محرک­های مورد نظر مشخصاً این احتمال را بالا می­برد که در برگشت الگوی مشابه، پاسخ مشابهی اتفاق بیفتد. به هر حال دونلاپ دریافت که این تئوری با واقعیت مطابقت ندارد. شخص برای تیر زدن به هدف بار­ها خطا می­ کند. او در واقع خطا را تمرین می­ کند، اما آن را ترجیح نمی­دهد. به همین جهت، بالاخره با زدن به هدف، پاسخی متفاوت از پاسخ دیگر می­دهد. دونلاپ به خاطر این نکته فرضیه بتا را پایه ریزی کرد: پاسخ به نوبه خود، بر روی احتمال ایجاد الگوی تحریک مشابه که پاسخ مشابهی را تولید کند، تأثیری ندارد. این فرضیه، تأثیر منفی احتمال را که در تکرار وجود دارد نشان می­دهد. ممکن است این تمرین برای از بین بردن عادت ناخواسته به کار می­رود.»( به نقل دهقانی هشتجین، ۱۳۷۴: ۵۶-۵۷).

۲-۲-۵-۹ نظریه­ ون رایپر^[۵۴]

«در این نظریه۱- احتمال ناهماهنگی سیستم عصبی-عضلانی و برتری طرفی بیان شده است.این نظریه­ بیان می­دارد که لکنت کودک به دلیل عدم توانایی سیستم عصبی در هماهنگی لازم در عضلات گفتاری قرینه با الگوی زمانی است.۲-وجود اختلال در پس نورد شنوایی است.۳- در صورت وجود یک نقص در بیست حرکت هم­زمان یا متوالی مورد نیاز برای تولید یک کلمه، باعث گسیختگی تکرار و کشیده گویی می­ شود»(فرهمند پور، ۱۳۸۹: ۲۳۱).

۲-۲-۵-۱۰ نظریه دکتر جان ام فلچر^[۵۵]

«لکنت یک مشکل روان­شناختی است و تشخیص و درمان آن، باید با آگاهی اجتماعی، حساسیت زدایی در نگرش اجتماعی و رفع پاسخ اجتماعی آسیب شناختی صورت بگیرد. عوامل اصلی که شکلی از ناسازگاری اجتماعی هستند عبارتند از ترس، وحشت، احساس کهتری و نگرش­های ذهنی مشابه که همه از تجربیات خاصی ناشی ‌شده‌اند. ترس، وحشت و اضطراب همیشه وجود ندارد، بلکه در واقع پیشگویی صحبت، تحت شرایط خاصی به وجود مـی­آید که باعث واکنش­ها آسیب شناختی لکنتی می­ شود. خاطره تجربیات تلخ گذشته، تجدید کننده عوامل سببی است» (به نقل از دهقانی هشتجین، ۱۳۷۴: ۵۸).

۲-۲-۵-۱۱ نظریه دکتر میبل اف گیلفورد^[۵۶]

لکنت نشانه­ای از یک شخصیت عاطفی نابسامان است که عمیقاً بر زندگی فیزیکی، روانی و عاطفی فرد اثر می­ گذارد. به عبارت دیگر، لکنت یک اختلال گفتاری عملکردی و پیچیده است که ریشه در ترس و یا کشمکش­های روانی و عاطفی عمیق در درون فرد دارد. در بیشتر موارد، علل اولیه و ثانویه اختلال فراموش شده است(همان منبع).

۲-۲-۶ درمان­های لکنت

اگرچه در برخی از موارد لکنت خود به خود کاهش می­یابد و حتی با افزایش سن از بین می­رود اما امکان پا بر جا ماندن آن و موانعی که می ­تواند در زمینه ارتباطی به وجود آورد، توجیه کننده اقدامات درمانی هستند. همه محققان در این باب هم عقیده­اند که هر اندازه درمان لکنت زودتر آغاز شود به نتایج سریع­تر و بهتری منجر خواهد شد. درمان­گری باید بین ۵ تا ۷ سالگی آغاز شود. در گذشته روش­های گوناگونی برای درمان کسانی که گرفتار لکنت بوده ­اند به کار برده اند. صدها نفر از آن ها را جراحی کرده ­اند. وسایل بسیار و هزینه­ های هنگفت صرف شده است تا به گفتار مبتلایان به لکنت مهارت بخشند. از روش هیپنوتیسم در درمان لکنت استفاده شده است. همچنین برای ایجاد برتـری در یک طـرف مغز از داروهای گوناگون استفاده کرده ­اند امــا هیچ یک از این درمان­ها به­ طور کامل موفق نبوده است. از آنجا که لکنتی­ها در کنترل عضلات اندام­های گویایی دچار مشکل هستند بسیاری از درمان­گران توجه خود را ‌به این جنبه (اندام­های گویایی) معطوف می‌کنند. آن ها به کسـی که دچـار لکنـت است یاد می­ دهند تا در موقعیت­های اضطراب­آور پاسخ­های فیزیکی خاصی بدهد(همان منبع).

«در طی چندین دهه گذشته، بسیاری از محققین رویکردهای متنوعی را جهت درمان این اختلال گفتاری پیشنهاد کرده و ‌می‌کنند. این رویکردها و شیوه ­ها هم از لحاظ اهداف و هم به­لحاظ تکنیک­ها و راهکارهای درمانی با یکدیگر متفاوتند اما ‌می‌توان شیوه ­های درمانی لکنت را به دو دسته کلی تقسیم کرد.در یک دسته از این شیوه ­ها که با نام رویکرد تعدیل لکنت ازآنها یاد می­ شود به تجزیه و تحلیل عوامل تشدید کننده لکنت همچون اضطراب­ها و هیجانات، ترس­های موقعیتی و نگرش­های منفی پیرامون لکنت پرداخته می­ شود. به­گونه ­ای که درمان­گر سعی می­ کند با رفع چنین مواردی، از لکنت فرد بکاهد»(به نقل زمانی و همکاران ،۱۳۹۰).

در گروه دوم این شیوه ­ها برخلاف دسته اول، تمرکز اصلی اهداف درمانی بر تغییر الگوهای کلامی و جنبه­ های حرکتی گفتار بوده و عقیده بر این است که اصلاً الگوهای گفتاری موجب رفع ترس­ها و هیجانات عاطفی ناشی از لکنت و بهبود نگرش فرد نسبت به ارتباط کلامی خواهد شد.یعنی با روان شدن جریان گفتار، عوامل تشدید کننده لکنت نیز به­ طور خود به خود کاهش می­یابند.این رویکرد درمانی با نام شکل­دهی گفتار معروف است که شیوه گفتار کشیده یکی از تکنیک­های پر استفاده در این رویکرد ‌می‌باشد. سوای نگاه متعصبانه به هر یک از رویکردها باید گفت که علاوه بر تأثیرات مستقیم یا غیرمستقیم روش­های درمانی بر روی جریان گفتار باید بتوان تأثیر هر شیوه درمانی را از طریق ارزیابی­ و آزمون­های معتبر مورد سنجش قرار داد. متأسفانه درباره نتایج و تأثیرات بلندمدت تکنیک­های گفتار درمانی لکنت، اطلاعات مستند و محکمی در دست نیست.» (همان منبع).