از آنجا که تعداد نهایی ردیف دانه پیش از سایر اجزای عملکرد بر روی ناحیه نموی بلال تعیین میشود (لک و همکاران، ۱۳۸۵)، به نظر میرسد که علیرغم افزایش معنیدار در تعداد ردیف در بلال به واسطه مصرف نیتروژن در مقایسه با عدم مصرف این کود، این صفت بیشتر تحت کنترل عوامل ژنتیکی است و کمتر از عوامل محیطی پیروی میکند (نعمتی و همکاران، ۱۳۸۹). احتمالاً در مرحله تعیین تعداد ردیف دانه در بلال، رقابت چندانی بین مخزنهای فیزیولوژیک برای دریافت مواد پرورده وجود نداشته و اثر تیمارهای استفاده از کود نیتروژن تغییر معنیداری در این صفت ایجاد نکرده است (لک و همکاران، ۱۳۸۵). مجیدیان و همکاران(۱۳۸۷ ب) و محمدیان روشن و همکاران(۱۳۸۹) نیز در یافتههای خود نشان دادند تعداد ردیف در بلال با کمبود یا افزایش مصرف نیتروژن تحت تأثیر قرار میگیرد.
( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
۴-۱-۵- تعداد دانه در بلال
با بررسی جدول تجزیه واریانس(جدول ۴-۱) مشخص میگردد که اثرات اصلی کود نیتروژن و نیتروکسین در سطح احتمال یک درصد بر تعداد دانه در بلال معنیدار بوده است. در مقایسه میانگین اثر نیتروژن بر تعداد دانه در بلال، بالاترین تعداد دانه در بلال، برابر با ۱۰/۶۱۷ عدد در گیاهان تحت تیمار مصرف ۴۵۰ کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه مشاهده گردید که با گیاهان تحت تیمار مصرف ۲۲۵ کیلوگرم در هکتار، اختلاف معنیداری را نشان نداد. کمترین تعداد دانه در بلال، برابر با ۰۵/۴۵۴ عدد مربوط به تیمار عدم مصرف نیتروژن بود (جدول ۴-۱۳).
جدول ۴- ۱۳- جدول مقایسه میانگین اثر اصلی کود نیتروژنه بر تعداد دانه در بلال ذرت.
کود نیتروژنه
۰ kg/ha
۲۲۵ kg/ha
۴۵۰ kg/ha
b 05/454
a 07/568
a 10/617
دوره بحرانی تشکیل دانه بین یک تا دو هفته قبل از کاکل دهی تا سه هفته بعد از کاکل دهی است. فراهم بودن مواد پرورده و انتقال آن به بلال در این دوره ارتباط بسیار نزدیکی با تعداد دانه دارد. کاهش نیتروژن از طریق کاهش فراهمی مواد پرورده برای بلال در نتیجه افت میزان فتوسنتز گیاهی و در نهایت نفوذ نور و کارایی آن بر تعداد دانه در هر بلال اثر منفی میگذارد (صادقی و بحرانی، ۱۳۸۰ ب). از آنجا که کمبود نیتروژن باعث افزایش فاصله زمانی بین آزاد شدن دانه گرده و ظهور کاکلها میگردد (Uhart and Andrade, 1995)، بنابراین شاید یکی از عوامل اصلی کاهش شدید تعداد دانه در بلال در شرایط کمبود نیتروژن به دلیل عدم همزمانی بین گرده افشانی و ظهور کاکلها میباشد که منجر به عقیمی و عدم باروری بلالها میگردد (صادقی و بحرانی،۱۳۸۰ب). به عقیده نعمتی و همکاران(۱۳۸۹) نه تنها مقدار نیتروژن قابل دسترس بلکه تأمین آن برای گیاه میتواند بر عملکرد و اجزای آن مؤثر باشد.
در مقایسه میانگین اثر نیتروکسین بر تعداد دانه در بلال، تعداد دانه در بلال بالاتر، برابر با ۱۴/۵۹۶ عدد در گیاهان تحت تیمار مصرف نیتروکسین مشاهده گردید. تعداد دانه در بلال کمتر، برابر با ۵۵/۴۹۶ عدد مربوط به گیاهان تحت تیمار عدم مصرف نیتروکسین بود (جدول ۴-۱۴).
جدول ۴ – ۱۴- جدول مقایسه میانگین اثر اصلی نیتروکسین بر تعداد دانه در بلال.
بدون نیتروکسین
مصرف نیتروکسین
b 55/496
a 14/596
برای تأمین نیاز گیاه به کود نیتروژن میتوان از کود زیستی به جای کود شیمیایی استفاده نمود. کودهای زیستی از طریق ترشحات حل کننده باکتریها و کاهش اسیدیته توانسته است عناصر غذایی بیشتری را به صورت محلول در اختیار گیاه قرار دهند و با تولید بیشتر مواد فتوسنتزی در افزایش تولید مؤثر واقع شوند (امیدی و همکاران، ۱۳۸۸). سرانجام و همکاران(۱۳۸۹) بیان کردند که کود زیستی باعث افزایش ۲/۲۹ درصد تعداد دانه در بلال نسبت به شاهد گردید که میتوان علت آن را به تثبیت زیستی نیتروژن، ترشح هورمونهای محرک رشد و تولید مواد ضد قارچی نسبت داد. زهیر و همکاران(۲۰۰۰) تولید اسید ایندول-۳- استیک به وسیله سویههای مختلف باکتریهای جنس ازتوباکتر و فولچری و همکاران(۱۹۹۳) تولید انواع اکسین، اسید جیبرلیک و اسید ایوجیبرلیک توسط باکتری آزوسپیریلوم را علت افزایش قابل ملاحظه رشد و نمو ذرت دانستهاند.
۴-۱-۶- عملکرد بیولوژیکی
نتایج تجزیه واریانس در مورد عملکرد بیولوژیک (جدول ۴-۱) نشان میدهد که اثر برهمکنش کود نیتروژن و نیتروکسین در سطح احتمال ۵ درصد معنیدار شد. مطابق نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل دوگانه عملکرد بیولوژیک حاصل از تیمار مصرف نیتروکسین و مصرف ۴۵۰ کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه با عملکرد بیولوژیکی معادل ۱۳/۲۵۷۰۱ کیلوگرم در هکتار حاصل گردید. کمترین عملکرد بیولوژیک مربوط به تیمار عدم مصرف نیتروکسین و کود نیتروژنه (شاهد)، برابر با ۱۳/۱۲۲۱۴کیلوگرم در هکتار بود (جدول۴-۱۵).
جدول ۴ – ۱۵- جدول مقایسه میانگین اثرات ترکیب سطوح مختلف مصرف نیتروکسین و کود نیتروژنه بر عملکرد بیولوژیکی ذرت.
نیتروژن
۰ kg/ha
۲۲۵ kg/ha
۴۵۰ kg/ha
مصرف نیتروکسین
e 14/14654