-
- تأثیر افسردگی بر رفتار شامل گریه کردن بدون دلیل خاص، کناره گیری از دیگران و انزوا، زود از کوره دررفتن و عصبانی شدن، نداشتن انگیزه، عدم توجه به وضعیت ظاهری، خستگی، مشکل در تصمیم گیری، تمرکز و حافظه و …
- تأثیر افسردگی بر افکار و باورهای فرد شامل اعتقاد فرد به اینکه یک فرد شکست خورده است و هیچ موفقیتی در زندگی نداشته و … (سازمان بهداشت جهانی، ترجمه طالبی، ۱۳۸۵).
مهارت های مقابله با افسردگی
بر اساس نظر سازمان بهداشت جهانی افسردگی با فرایند تفکر رابطه مستقیم دارد. به نظر میرسد افراد مختلف در موقعیت مشابه، به طرز متفاوتی رفتار کرده، احساس متفاوتی داشته و افکارشان متفاوت است. پس بهترین راه برای تغییر احساس و در نتیجه رفتار، تغییر در افکار است. تغییر افکارخودآیند منفی که نقش اساسی در افسردگی دارند مستلزم چندگام اساسی است:
گام اول- شناسایی افکارمنفی خودآیند: این افکار منفی هستند چون احساس بدی در فرد ایجاد میکنند و خودآیند هستند چون بدون اینکه فرد بخواهد به سراغش میآیند. بهترین راه برای شناسایی آن ها ثبت بلافاصله آن ها در جدول افکار منفی خودآیند است.
گام دوم- بررسی خطاهای شناختی- از جمله این خطاها عبارتند از: ذهن خوانی، بی توجهی به امر مثبت، تفکر همه یا هیچ، تعمیم مبالغه آمیز، فیلتر ذهنی، درشت نمایی، استدلال احساسی، برچسب زدن و شخصی سازی.
گام سوم- بررسی دلایل و شواهدی که بر له و علیه افکار منفی وجود دارد (سازمان بهداشت جهانی، به نقل از فتی و همکاران، ۱۳۸۵).
۶-مهارت تصمیم گیری
تصمیم در واقع عبارت است از انتخاب یکی از حالت های جایگزین که بیشترین محاسن یا در واقع بیشترین احتمال عملی شدن را دارد (سازمان بهداشت جهانی، ترجمه سنجابی، ۱۳۸۴). به نظر جلات هر نوع تصمیم گیری دارای دو ویژگی مهم است؛ اول اینکه فرد بر اثر قرار گرفتن در موقعیتی خاص ملزم به تصمیم گیری باشد، دوم اینکه بیش از یک راه برای گشایش مشکل در اختیار تصمیم گیرنده قرار داشته باشد (شفیع آبادی، ۱۳۷۸).
مراحل تصمیم گیری
از نظر سازمان جهانی بهداشت تصمیم گیری فرآیندی مرحله ای است و شامل:
-
- شناسایی مسأله ای که باید در مورد آن تصمیم اتخاذ شود یا شناخت اهدافی که برای دستیابی به تصمیم مناسب مورد نظر است.
-
- تهیه لیستی از انتخاب ها یا راه حل ها
-
- جمع آوری اطلاعات لازم
-
- ارزیابی و تعیین پیامدهای مثبت و منفی هر انتخاب
- اتخاذ تصمیم مناسب (سازمان بهداشت جهانی، ترجمه سنجابی، ۱۳۸۴).
۷-مهارت حل مسأله
از نظر سازمان بهداشت جهانی مهارت حل مسأله فرایند تفکر منطقی و منظمی است که به فرد کمک میکند تا هنگام رویارویی با مشکلات راه حل های متعددی جستجو کند و سپس بهترین راه حل را انتخاب کند. حل مسایل مالی، مسایل شخصی (از قبیل شناختی، هیجانی، عاطفی، رفتاری و سلامتی)، بین فردی (مثلا زناشویی و خانوادگی) و مسایل اجتماعی (مثل جرم و آسیب های اجتماعی) همه مستلزم دانستن مهارت حل مسأله است. مسأله میتواند ناشی از یک مشکل بیرونی مثل یک امتحان سخت باشد و یا از درون فرد نشأت گرفته باشد مثل اهداف، نیازها و یا تعهدات شخصی (سازمان بهداشت جهانی، فتی و همکاران، ۱۳۸۵).
راهبردهای حل مسأله
از منظر سازمان بهداشت جهانی مقابله مسأله مدار یا حل سازگارانه مسأله مستلزم عبور از چهار مرحله است:
-
-
- تعریف و فرمول بندی مسأله
-
- تولید و خلق راه حل های متعدد
-
- ارزیابی سود و زیان یا محاسن و معایب هر راه حل
- به کارگیری راه حل ها، ارزیابی و بازنگری آن (سازمان بهداشت جهانی، فتی و همکاران، ۱۳۸۵).
-
۸-مهارت همدلی کردن
همدلی صحیح، حساسیت نسبت به احساسات موجود و تسهیلات لازم کلامی برای ارتباط با دیگری را در برمی گیرد که موجب درک و تفاهم بیشتر و نیز استفاده صحیح از زبان برای القای مفاهیم می شود (فرهنگی، ۱۳۸۵).
همدلی به فرد این امکان را میدهد که بتواند احساسات و حالاتی را در دیگری بفهمد که تا کنون تجربه نکرده است. همدلی باعث می شود که از سطح خودمان فراتر رفته و دیگران را عمیق تر درک نماییم (سازمان بهداشت جهانی، فتی و همکاران، ۱۳۸۵).
روش های همدلی
از دیدگاه سازمان بهداشت جهانی مهمترین روش های همدلی کردن عبارتند از:
گوش دادن فعال، بازپردازی، انعکاس احساسات، انعکاس محتوا یا معانی، انعکاس تلخیصی، تمرکز بر کلمات احساسی، توجه به محتوای کلی پیام، مشاهده زبان بدن و در نهایت پرسیدن این سؤال از خود که «اگر من در چنین وضعیتی بودم چه احساسی داشتم؟» (سازمان بهداشت جهانی، ۱۹۹۴، به نقل از کونانی، ۱۳۸۶).
۹- مهارت رفتار جرئت مندانه
رفتار جرئت مندانه یک رفتار بین فردی است که شامل ابراز صادقانه و نسبتاً صریح افکار و احساسات است به نحوی که از نظر اجتماعی مناسب بوده و احساسات و آسایش دیگران نیز در آن مد نظر باشد. به طور کلی می توان جرئت مندی را توانایی ابراز صادقانه نظرات، احساسات و نگرش ها بدون احساس اضطراب دانست (آقازاده و همکاران، ۱۳۷۹).
انواع رفتار جرئت مندانه:
۱– رد جرئت مندانه: زمانی که با درخواست های نادرست و نامعقول دیگران مواجه میشویم، میتوانیم با روش رد قاطعانه (جرئت مندانه) به درخواست آنان پاسخ منفی بدهیم. مثال: فردی از ما درخواستی دارد که مغایر با ارزش های ماست و نمی خواهیم آن کار را انجام دهیم (کشیدن سیگار، مصرف مشروبات الکلی و …) می گوییم: متأسفم من کاری را که با ارزش هایم مغایر است انجام نمی دهم.
۲- درخواست جرئت مندانه: از این روش در مواقعی که نیازمند کمک گرفتن از دیگران هستیم، استفاده میکنیم. مثال: اگر برای حل یک مشکل بخواهیم از کسی کمک بگیریم، می گوییم: من برای حل مشکلم نیازمند کمک و هم فکری شما می باشم، آیا می توانید به من کمک کنید؟
۳ – بیان جرئت مندانه: از این روش برای بیان احساس و افکار خود در تقدیر و تشکر از دیگران استفاده میکنیم. شما می توانستید بهتر به این موضوع بپردازید. از دعوت شما سپاسگزارم.
۱۰-مهارت ارتباط بین فردی
ارتباط به عنوان فرایند ارسال و دریافت پیام، از مؤلفه های اصلی زندگی اجتماعی با دیگران، بهترین راه تصحیح سوء تفاهم ها، پیش شرط هر نوع آموزش و در نتیجه لازمه رشد یک اجتماع است (سازمان بهداشت جهانی، به نقل از فتی و همکاران، ۱۳۸۵).
روابط بین فردی مؤثر اثر مستقیمی بر سلامت روانی فرد دارد، به رشد شخصی و هویت یابی افراد کمک میکند، بهره وری و موفقیت شغلی را افزایش میدهد، تندرستی و سلامت به همراه می آورد، سازگاری فرد را افزایش میدهد، باعث مقابله سازنده با استرس میگردد و خودشکوفایی به همراه دارد (بولتون، ترجمه سهرابی و حیات روشنایی، ۱۳۸۴).
مهارت های برقراری ارتباط
از منظر سازمان بهداشت جهانی جهت برقراری ارتباط مؤثر چهار حوزه مهارتی را باید فرا گرفت که عبارتند از:
-
-
- اعتماد کردن به یکدیگر
-
- برقراری ارتباط روشن و عاری از ابهام
-
- پذیرش و حمایت یکدیگر
- حل تعارض و مشکلات بین فردی به شیوه ای سازنده (سازمان بهداشت جهانی، ۲۰۰۴).
-