فصل اول
کلیات تحقیق
۱-۱- مقدمه
امروزه هوش هیجانی به عنوان نوعی هوش تبیین شده است که هم شامل درک دقیق هیجان­های خود شخص و هم تعبیر دقیق حالات هیجانی دیگران است (پورافکاری، ۱۳۸۵). هوش هیجانی به دلیل کاربردهایی که دارد، جایگاهی بسیار مهم پیدا کرده است. هوش هیجانی به افراد کمک می­ کند تا در موقعیت­های تهدید کننده و خطرناک، عکس العمل مناسب­تری برای نجات خود انجام دهند. همچنین با کمک هوش هیجانی می­توانند به ریشه ­های غم و شادی در خود پی ببرند و آن را مدیریت کنند. حساسیت و هوش هیجانی بالاتر به افراد کمک می­ کند تا نیازهای دیگران را درک کنند و با کنترل بر احساسات خود، حس مسئولیت­ پذیری^[۱] در خود را تقویت کنند (کاروسو، ۱۹۹۹).از طرف دیگر انسان از زمانی که خطر و ناامنی جانی و مالی را شناخته همواره سعی کرده است که یا خطر را از بین ببرد یا اینکه به تدابیر راه حلی پیدا نماید که در صورت وقوع خطر و حادثه جلوی ضرر و زیان بیشتر را بگیرد و بنابراین همیشه به فکر تأمین برای خود و اموالش بوده است (کریمی، ۱۳۷۲). بیمه عمر که به موجب آن بیمه گر تعهد می­ کند که در رأس مدت معینی، سرمایه­ای به استفاده کننده بپردازد. چنانچه بیمه گذار قبل از انقضای مدت مزبور فوت کند، علاوه بر قطع پرداخت حق بیمه، مستمری^[۲] سالیانه­ای هم تا انقضای مدت بیمه مثلاً ده درصد سرمایه در وجه استفاده کننده پرداخت می­ شود. بیمه عمر نوعی عملیات بیمه­ای است که تعهدات مربوط به آن تابع طول عمر انسان است (لوک، ۱۳۸۰). بیمه عمر قرار دادی است که به موجب آن یکی از طرفین تعهد می­ کند در ازای دریافت وجه یا وجوهی از طرف دیگر سرمایه­ای را یکجا یا به اقساط در صورت حیات شخص معینی بپردازد.خطری که در این نوع بیمه تضمین می­ شود عبارت است از: ۱-فوت شخص ۲-حیات شخص در زمان معین (بیگی، ۱۳۸۶). در این فصل تلاش شده است تا شرح مختصر و کوتاهی از کلیات این پژوهش ارائه شود. ابتدا تعریف مسأله و بیان سوال­های اصلی تحقیق مطرح شده، در ادامه اهمیت و ضرورت انجام تحقیق ارائه شده است. در بخش بعدی فرضیه ­های پژوهش، اهداف، قلمرو تحقیق توضیح داده شده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱-۲- بیان مسأله
اولین بار در سال ۱۹۹۰ روانشناسی به نام سالوی، اصطلاح هوش هیجانی را برای بیان کیفیت و درک احساسات افراد، همدردی با احساسات دیگران و توانایی اداره مطلوب خلق و خو به­کار برد. در حقیقت این هوش مشتمل بر شناخت احساسات خویش و دیگران و استفاده از آن برای اتخاذ تصمیمات مناسب در زندگی است. به عبارتی عاملی است که به هنگام شکست، در شخص ایجاد انگیزه می­ کند و به واسطه داشتن مهارت­ های اجتماعی^[۳] بالا منجر به برقراری رابطه خوب با مردم
می­ شود (خدا پناهی، ۱۳۸۴). هوش هیجانی، فرد را از نظر هیجانی ارزیابی می­ کند، به این معنی که فرد به چه میزانی از هیجان­ها و احساس­های خود آگاهی دارد و چگونه آنها را کنترل و اداره می­ کند (دانیل و همکاران، ۲۰۰۳). نکته قابل توجه در راستای هوش هیجانی این است که توانایی­های هوش هیجانی ذاتی نیستند، آنها می­توانند آموخته شوند (هوپر^[۴]، ۱۹۹۹). سالوی و مایر در پی پاسخ این مسئله بودند که چرا برخی افراد باهوش نمی ­توانند موفق باشند. آنان دریافتند که بسیاری از این افراد به خاطر فقدان حساسیت و مهارت‏های میان فردی ـ که از مؤلّفه‏های اصلی هوش هیجانی است ـ دچار مشکل می‏شوند(ترسی، ۲۰۰۱). هوش هیجانی شامل توانایی­هایی است که شخص بتواند
انگیزه­اش را حفظ نموده و در مقابل مشکلات و استیصال استقامت کرده در شرایط بحرانی و
تکانش­ها خود را کنترل و خونسردی­اش را حفظ نماید و با دیگران همدلی کرده و امیدوار باشد(افروزو همکاران، ۱۳۷۵). در سال ۱۳۱۰ خورشیدی، فعالیت جدی ایران در زمینه بیمه آغاز شد. در این سال بود که قانون و نظام­نامه ثبت شرکت­ها در ایران به تصویب رسید و متعاقب آن بسیاری از شرکت­های بیمه خارجی از جمله گستراخ، ایگل استار، یورکشایر، رویال، ویکتوریا و… به تأسیس شعبه یا نمایندگی در ایران پرداختند(معزی، ۱۳۸۶). بیمه عمر یکی از رشته­ های بسیار مهم بیمه اشخاص است. از نظر حقوقی، بیمه عمر قراردادی است که به موجب آن بیمه­گر در مقابل دریافت حق بیمه متعهد می­ شود که در صورت فوت بیمه­شده یا زنده ماندن او در زمان معینی مبلغی (سرمایه یامستمری) به بیمه­گذار یا شخص ثالث تعیین شده از طرف او بپردازد. از نظر فنی، بیمه عمر نوعی عملیات بیمه­ای است که تعهدات مربوط به آن تابع طول عمر انسان است(بیگی و همکاران، ۱۳۸۶). چنانچه منظور بیمه گذار از انعقاد قرارداد بیمه عمر، تأمین سرمایه­ای برای خانواده یاشخص ثالث در صورت فوت بیمه­شده باشد، عملیات بیمه­گر صرفاً بیمه خواهد بود، زیرا خطر موضوع بیمه تابع قانون احتمالات و اعداد بزرگ است(ثبات، ۱۳۸۷). در صورتی که بیمه­گذار به تأمین سرمایه یا مستمری برای دوران پیری یا بازنشستگی خود تمایل داشته باشد، عملیات بیشتر جنبه پس­انداز دارد. از این بحث دو نتیجه حاصل می شود: الف) پرداخت حق بیمه در بیمه­های عمر اجباری نیست زیرا عمل پس­انداز اختیاری است. ب) بیمه­گران برای اینکه قادر به پرداخت سرمایه­ها و مستمری­های کلانی در آینده دور باشند، ناچارند ذخایر معتنابعی نگهداری کنند. این ذخیره­ها را ذخیره ریاضی
می­گویند (کریمی، ۱۳۷۲). وجه بیمه عمر که باید از فوت پرداخته شود به ورثه قانونی متوفی پرداخته می­ شود مگر اینکه در موقع عقد بیمه یا بعد از آن اسم برده شده است(بیگی و همکاران، ۱۳۸۰).
در پژوهش حاضر از یک سو، هوش هیجانی دستاوردی تازه در علم روانشناسی است و افراد دارای هوش هیجانی، افرادی هستند که از هیجان­ها و احساس­های خود آگاهی دارند و آن­ها را تحت کنترل خود درآورده­اند و رفتار و نگرش آن­ها بر دیگران اثر می­ گذارد. شور و شوق این افراد موجب بهبود عملکردشان می­گردد. این افراد به دلیل توانایی آگاهی از عواطف خود و دیگران کمتر تحت اضطراب و استرس هستند. البته گروهی از افراد هستند که فاقد هوش هیجانی می­باشند و یا به میزان کمی از آن بهره برده­اند که این افراد می­توانند با آموزش مهارت­ های اجتماعی، هوش هیجانی را در خود ایجاد و یا پرورش نمایند از جمله این آموزش­ها عبارتند از: حل مسأله و مشکل، تصمیم ­گیری صحیح و به موقع، تعیین هدف، برقراری ارتباط و کنترل خشم. بنابراین افراد مختلف از لحاظ میزان بهره هوش عاطفی متفاوتند و این تفاوت به شیوه ­های گوناگون در زندگی آنها نمود پیدا می­ کند و کل زندگی را تحت تأثیر قرار می­دهد. از سوی دیگر بیمه عمر یکی از رشته­ های بسیار مهم بیمه­های اشخاص است و نوعی آینده­نگری و پشتوانه مالی برای فرد بیمه­گذار(بیمه­شده) در صورت حیات و یا برای افراد تحت پوشش فرد بیمه­شده در صورت فوت آن ایجاد می­نماید. البته لازم به ذکر است که هدف بیمه عمر درمان نمی ­باشد بلکه نوعی پس­انداز و سرمایه ­گذاری برای سال­های آتی است. افراد می­توانند با پرداخت مبلغی در طول مدت بیمه و تعیین مدت حداقل ۵ سال و حداکثر ۳۰ از مزایای بیمه عمر بهره­مند شوند. فروش این بیمه نه تنها درایران بلکه درتمامی جهان با مشکلات زیادی همراه است بنابراین برای فروش و توسعه آن نیاز به کادری قوی ومجرب و اطلاع رسانی گسترده داریم تا بتوانیم با برانگیختن احساس نیاز فرد به این پوشش، چنین بیمه­نامه­ هایی را به او عرضه نماییم سپس بتوانیم از طریق او افراد دیگر و بیشتری تشویق به خرید این بیمه نامه نموده البته این تنها یک طرف مسأله است طرف دیگر مسأله عدم آشنایی و آمادگی اکثر افراد نسبت به موضوع
بیمه­ها خصوصاً بیمه­های عمر و .. همچنین مسائل و مشکلات مختلف بازاریابان و فروشندگان که همه آنها موانعی است در راه توسعه و فراگیر شدن بیمه­های عمر و زندگی که می­بایست مورد بررسی قرار گیرد. لذا محقق در پژوهش حاضر با توجه به مسائل فوق سعی بر آن دارد به بررسی تأثیر هوش هیجانی به عنوان دستاوردی تازه درعلم روانشناسی بر استفاده از بیمه عمر به عنوان یکی از رشته­ های بسیار مهم بیمه­های اشخاص بپردازد.
سوالات اساسی که دراین پژوهش مطرح می­شوند عبارتند از:
آیا هوش هیجانی بر استفاده از بیمه عمر تأثیر دارد؟
کدام یک ازمؤ­لفه­های هوش هیجانی بر استفاده از بیمه عمر می ­تواند بیشتر تأثیر داشته باشد؟
۱-۳- اهمیت و ضرورت تحقیق
یکی از پدیده­هایی که در دهه اخیر مورد استقبال زیادی قرار گرفته است، پدیده هوش هیجانی بوده است، که دلیل این امر توانایی فرضی هوش هیجانی بالاتر در حل بهتر مسائل، کاستن از میزان تعارضات بین آنچه که فکر می­ کند با تقابل قدیمی «عقل» و «دل» و مشاهده زندگی شاد و موفقیت آمیز کسانی بوده که از تحصیل عالی برخوردار نیستند ولی به دلیل هوش هیجانی بالا به این خوشبختی دست یافته­اند. پژوهش­های متعددی نشان دادن که هوش هیجانی می ­تواند سبب افزایش میزان سلامتی، رفاه، ثروت، موفقیت وعشق وشادی گردد(ریچارد، ۱۹۹۹). گلمن چارچوب هوش هیجانی را از این نظر بررسی کرد که چگونه توانایی بالقوّه فرد برای اداره مهارت‏های مربوط به خودآگاهی^[۵]، خودنظم­دهی، آگاهی اجتماعی و مدیریت در روابط، می‏تواند به پیشرفت در شغل بینجامد(کیاروچی، ۲۰۰۱). هوش عاطفی، هوش احساسی یا هوش هیجانی که ضریب آن با EQ نشان داده می­ شود شامل شناخت و کنترل عواطف و هیجان­های خود است. به عبارت دیگر شخصی که EQ بالایی دارد سه مؤلفه هیجان­ها را به طور موفقیت­آمیزی با یکدیگر تلفیق می­ کند: مؤلفه شناختی، مؤلفه فیزیولوژیکی، مؤلفه رفتاری (ابراهیمی، ۱۳۸۵). بیمه عمر یکی از علمی­ترین شاخه­ های بیمه است. این موضوع را می­توانیم با مطالعه فنی بیمه عمر دریابیم. به همین دلیل شرکت­های بیمه­ای
بی­نیاز از خدمات ریاضیدانان بیمه عمر نیستند(بیگی و همکاران، ۱۳۸۶). در بیمه نامه عمر بیمه­گر متعهد است در قبال دریافت حق بیمه و در صورت وقوع خطر مبلغی پرداخت کند که منظور نهایی آن جبران خسارت نیست (به ویژه در انواع معینی مثل بیمه عمر، پس انداز یا ازدواج) بلکه تأمین آینده است(معزی، ۱۳۸۶).
با توجه به اهمیت و ضرورت هوش هیجانی و بیمه عمر از دیدگاه­ های مختلف، می­توان گفت که امروزه نه تنها روانشناسان بلکه اکثر افراد توجه ویژه­ای به هوش هیجانی دارند و اهمیت زیادی برای آن قائل می­­شوند زیرا هوش هیجانی پیش بینی کننده موفقیت افراد در زندگی و نحوه برخورد مناسب با استرس­ها می­باشد. برخی از افراد دارای اعتماد به نفس زیادی هستند و برخی دیگر در یاری رساندن به دیگران توانایی دارند که همه اینها حتی بدون اینکه خود فرد بداند نشأت گرفته از هوش هیجانی می­باشد. شایان ذکر است که ۲۰ % از موفقیت افراد به IQ و بقیه آن بسته به هوش هیجانی و هوش اجتماعی می­باشد همچنین یکی دیگر از دلایل با اهمیت­تر بودن EQ نسبت به IQ دارا بودن بعد اکتسابی آن می­باشد که براحتی قابل یادگیری و اصلاح می­باشد. هوش هیجانی با توجه به اینکه بر سلامت حافظه، نیروی عقل و تصمیم گیری صحیح تأثیر دارد از سوی دیگر مورد توجه و اهمیت قرار گرفته است. در صنعت بیمه یکی از مهمترین پوشش ­های بیمه­ای موجود، بیمه­های اشخاص و بالاخص بیمه عمر می­باشد. افرادی که در زندگی خود به نوعی احساس مسئولیت دارند و نگران آینده زندگی خود و خانواده خویش می­باشند همیشه بدنبال راه حلی جهت رفع یا کاهش این نگرانی هستند. از جمله مزایای بیمه عمر عبارتند از: حقوق بازنشستگی در صورت حیات، دریافت وام^[۶] به میزان نود درصد ارزش بازخرید^[۷]، هزینه­ های پزشکی امراض خاص ( سکته قلبی، سکته مغزی، سرطان، پیوند اعضاء، جراحی قلب باز)، امکان بازخرید و همچنین حمایت از خانواده در صورت فوت فرد بیمه­گذار می­باشد. بیمه عمر از جنبه­ های مختلف حائز اهمیت می­باشد از جمله اینکه این نوع بیمه در ارتباط مستقیم با انسان است در صورتی که در سایر بیمه­ها این ارتباط غیرمستقیم
می­باشد از جنبه دیگر در بیمه­های غیر اشخاص نظیر اموال احتمال وقوع خطر وجود دارد در حالیکه در بیمه­های زندگی برای مسأله فوت به هر علت هیچگونه احتمالی وجود ندارد بلکه قطعی است و فقط زمان آن نا­مشخص می­باشد. بنابراین به وضوح می­توان بیان کرد که مهمترین دلیل اهمیت بیمه عمر حمایت از فرد زمان حیات و بازنشستگی و یا حمایت از خانواده او در صورت فوت وی
می­باشد. محقق در پژوهش حاضر با توجه به اهمیت هوش هیجانی و کاربردی بودن آن در مقاطع و زمان­های مختلف زندگی و همچنین اهمیت بیمه عمر به عنوان راهی جهت کاهش نگرانی از مسائل مالی آینده به بررسی و تأثیر هوش هیجانی به استفاده از بیمه عمر می ­پردازد.
۱-۴- فرضیه ­های تحقیق
۱-۴-۱- فرضیه اصلی تحقیق
هوش هیجانی بر استفاده از بیمه عمر تأثیر دارد.
۱-۴-۲- فرضیه ­ها­ی فرعی تحقیق
توجه به مهارت­ های درون فردی (خودآگاهی^[۸] هیجانی، جرأت، خود­تنظیمی، خود­شکوفایی، استقلال) بر استفاده از بیمه عمر تأثیر دارد.
توجه به مهارت­ های میان فردی (روابط میان فردی^[۹]، تعهد اجتماعی، همدلی^[۱۰]) بر استفاده از بیمه عمر تأثیر دارد.
توجه به سازگاری (مسئله­گشایی، آزمون واقعیت^[۱۱]، انعطاف­پذیری^[۱۲]) بر استفاده ازبیمه عمر تأثیر دارد.
توجه به کنترل استرس (توانایی تحمل استرس، کنترل تکانه) بر استفاده از بیمه عمر تأثیر دارد.
توجه به خلق عمومی ( شادی، خوش بینی) بر استفاده از بیمه عمر تأثیر دارد.
۱-۵- اهداف تحقیق
۱-۵-۱- هدف اصلی تحقیق
تحلیل اثر هوش هیجانی بر استفاده از بیمه عمر.
۱-۵-۲- اهداف فرعی تحقیق
تحلیل اثر مهارت­ های درون فردی (خودآگاهی هیجانی، جرأت، خود تنظیمی، خود شکوفایی، استقلال) بر استفاده از بیمه عمر.
تحلیل اثر مهارت­ های میان فردی (روابط میان فردی، تعهد اجتماعی، همدلی) بر استفاده از بیمه عمر.
تحلیل اثر سازگاری (مسئله گشایی، آزمون واقعیت، انعطاف پذیری) بر استفاده از بیمه عمر.
تحلیل اثر کنترل استرس (توانایی تحمل استرس، کنترل تکانه) بر استفاده از بیمه عمر.
تحلیل اثر خلق عمومی ( شادی، خوش­بینی) بر استفاده از بیمه عمر.
۱-۶- قلمرو پژوهش
۱-۶-۱- قلمرو موضوعی
تحقیق حاضر تأثیر هوش هیجانی به استفاده از بیمه عمر در جزیره کیش را مورد بررسی قرار
می­دهد. بنابراین قلمرو موضوعی در حیطه مطالعات هوش افراد و در بخش تئوری­های هوش
می­باشد.
۱-۶-۲- قلمرو زمانی
قلمرو زمانی تحقیق حاضر از نیمه دوم سال ۱۳۹۲ آغاز و تا پایان نیمه اول سال ۱۳۹۳ می­باشد.
۱-۶-۳- قلمرو مکانی
قلمرو مکانی این تحقیق، دفاتر بیمه در جزیره کیش می­باشد.
۱-۷- مراجع استفاده کننده از نتیجه پایان نامه
دانشگاه­ها و سازمان­هایی که در آن ارتقاء هوش هیجانی با بهره گرفتن از بیمه عمر از اهداف آن سازمان می­باشد.
مدیران و بازاریابان شرکت­های بیمه که فروش بیشتر بیمه عمر از اهداف آن­ها می­باشد.
۱-۸- روش تحقیق
این پژوهش از حیث هدف یک تحقیق کاربردی است. تحقیق کاربردی تحقیقی است که با بهره گرفتن از نتایج تحقیقات بنیادی به منظور بهبود و به کمال رساندن رفتارها، روش­ها، ابزارها، وسایل، تولیدات، ساختارها و الگوی مورد استفاده جوامع انسانی انجام می­ شود. این تحقیق نیز از نوع تحقیق توصیفی – پیمایشی عمیق می­باشد، چرا که به بررسی یکی از دلایل و انگیزه­ های استفاده از بیمه عمر در میان مشتریان که همانا هوش هیجانی می­باشد پرداخته است. روش­های گردآوری داده ها به دو صورت کتابخانه ای و میدانی می باشند و ابزار گردآوری اطلاعات در این تحقیق پرسشنامه با سوالات بسته و طیف پنج گزینه ای لیکرت می باشد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات نهایی از آزمون های t با دو نمونه مستقل، تحلیل واریانس یکطرفه (ANOVA)، ضریب همبستگی پیرسن و رگرسیون خطی چندگانه (چند متغیره) استفاده شده است.