لانگر[۳۳] (۱۹۸۹)واژه ذهن آگاهی را برای توصیف یک رویکرد تحقیق علمی به کار برد.به نظر لانگر،ذهن آگاهی یک فرایند شناختی خلاق و سازنده است و زمانی که یک فرد سه ویژگی کلیدی زیر را به کار می‌گیرد،آشکار می شود،آن سه ویژگی عبارتند از:۱-خلق یک طبقه بندی جدید.۲-پذیرا بودن اطلاعات جدید.۳-آگاهی از دید و زوایای دید ژرف تر و بیشتر،(ساین و همکاران۲۰۰۵).
بر اساس نظر (بایرون[۳۴]۲۰۰۶)،راهبردهای سازگاری مفید ذهن آگاهی برای ایجاد و حفظ آگاهی عبارتند از :فقدان قضاوت و ارزشیابی،صبر و شکیبایی،صبر و بردباری.ذهن آگاهی یکی از جنبه‌های محوری روانشناسی ۲۵۰۰ ساله بودایی است که نقش مهمی در تمرینات و فلسفه این رویکرد بازی می‌کند.از آن زمان وقتی پیش تر از آن مراقبه به شکل های مختلفی تمرین شده است ,هنوز به درستی دانسته نشده استکه چرا این تمرینات در فرهنگ‌های مختلف برای سالیان متمادی مورد توجه بوده اند.ذهن آگاهی بر اساس عقیده رایج بودیسم یک سنت منسجم از مسیری است که به سمت درک ،شروع و پایان درد و رنج معطوف می شود و ابزاری است که انسان از آن برای آزادی خود از رنج روز افزون و مشکلات و دردهای موجود متوسل می شود،(گاناراتانا[۳۵]۲۰۰۲). این روش به طور گسترده ای در تائوئیسم ,بودیسم مسیحیت ,اسلام و یهود مورد استفاده قرار گرفته است.اما نفوذ آن در روانشناسی غربی به یک قرن پیش بر می‌گردد(وست[۳۶] ۱۹۹۱)ویلیام جیمز[۳۷] از نخستین کسانی بود که که این مفهوم روانشناسی شرقی را مورد توجه قرار داد. او پیش‌بینی کرده بود که مراقبه تأثیر فراوانی بر روانشناسی غرب خواهد گذاشت در ۲۵-۳۰ سال گذشته چهار نوع مراقبه مورد توجه پژوهشگران پزشکی غربی قرار گرفته است,که عبارتند از مراقبه متعالی,مراقبه تنفسی,و مراقبه بالینی و مراقبه ذهن آگاهی. مراقبه ذهن آگاهی از سه نوع دیگر به سبب تاکیدی که روی تمرکز زدایی دارد,متفاوت می‌باشد،(فریدمن[۳۸] ۲۰۰۱),به نقل از (اورسیلو و رومر[۳۹] ۲۰۰۵).
بسیاری از دیدگاه های فلسفی,دینی و روان‌شناختی بر اهمیت ذهن آگاهی جهت حفظ و بالا بردن بهزیستی تأکید می‌کند،(ویلبر۲۰۰۰),به نقل از (براون ۲۰۰۰)[۴۰].
در اهمیت نقش ذهن آگاهی در بهزیستی و سلامت انسان کافی است توجه داشته باشیم که هر شخص اشکال ابتدایی آن یعنی توجه و آگاهی را به کار می‌برد.یکی ار ویژگی های ذهن اگاهی که با بهزیستی ارتباط دارد و درباره آن بحث فراوان شده است مفهوم ذهن آگاهی[۴۱] است.(اسکار[۴۲] وهمکاران۲۰۰۰) اثر برنامه را بر خلق و نشانه های استرس در بیماران مبتلا به سرطان بررسی کرده‌اند و یافته ها نشان داد که گروه مورد درمان در نمرات خلق آشفته و افسردگی, اضطراب ,خشم ,استرس و آشفتگی ذهنی به طور معناداری کاهش نشان داده‌اند.همچنین کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی[۴۳] در بهبود کیفیت خواب در زنان مبتلا به سرطان سینه توسط (شاپیرو[۴۴] و همکاران۲۰۰۳) نشان داد که می‌تواند درمان امید بخشی برای کاهش استرس بیماران مبتلا به سرطان باشد.کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی,مراقبه مبتنی بر ذهن آگاهی را برای درمان اختلالات جسمی ,روان‌تنی,واختلالات روان پزشکی به کار می‌گیرد.
آموزش ذهن آگاهی شامل سه مؤلفه است:
۱٫رشد آگاهی از طریق یک روش شناسی نظام دار که در برگیرنده تمرین های رسمی ذهن آگاهی(وارسی بدن،نشستن در حالت مراقبه،حرکت هوشیارانه)وتمرین های غیر رسمی ذهن آگاهی(گسترش آگاهی در هر لحظه از زندگی روزمره)است.
۲٫چارچوب نگرشی خاص،این چارچوب با مهربانی،کنجکاوی و رضایت از بودن در زمان حال مشخص می شود که همراه با آشکار سازی تجارب است.این اعمال هم به صورت اندیشمندانه در ضمن اجرا و تمرین پرورش می‌یابند و به طور خود انگیخته از عمل فرد نشأت می گیرند.
۳٫درک درست از آسیب پذیری بشر که این مسئله ابتدا از طریق آموزش های شنیداری و سپس از طریق جستجوی اعتبار آن ها از طریق مشاهده مستقیم فرایند تجربه در عمل طی تمرین های ذهن آگاهی رشد می‌یابد.ما از طریق این فرایندها می آموزیم گرچه رنج قسمتی از تجربه ماست اما راه هایی وجود دارد که ما می‌توانیم الگوهای عادت شده[۴۵] جدیدی را جهت ایجاد،افزایش و تعمق در آن یاد بگیریم،(ربکا کرین[۴۶] ۲۰۱۱).
-کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی
جان کابات ذین[۴۷]،کلینیک کاهش استرس را در مرکز پزشکی دانشگاه ماساچوست[۴۸]،در وسترن در دهه ۱۹۷۰ تأسیس کرد.از آن به بعد او و همکارانش به بیش از ۱۰۰۰۰۰نفر،مانند بیماران قلبی،سرطان،مبتلایان به ایدز،درد مزمن،مشکلات معده ای-روده ای وابسته به استرس،سردرد،فشارخون بالا،اختلالات خواب،اضطراب و وحشت زدگی کمک کرده‌اند.شواهد نشان داد که اکثریت شرکت کنندگان،کاهش نشانگان روان‌شناختی و جسمی را تجربه کرده بودند،و نیز تغییرات عمیق مثبتی در نگرش،رفتار و ادراک آن ها نسبت به خود،دیگران و جهان اطرافشان به وجود آمده بود،(کابات ذین۲۰۰۴).
جان کابات ذین، ذهن آگاهی مبتنی بر کاهش استرس را در ۱۹۷۹ در دانشکده پزشکی دانشگاه ماساچوست ایجاد کرد.هدف او این بود که مراقبه ذهن آگاهی را در مجموعه پزشکی غربی قابل دسترس و دستیابی کند و در عین حال به عصاره آموزه های بودایی صادق بماند،کابات ذین(۲۰۰۴).مراقبه ذهن آگاهی در رأس آموزه های بودایی است و برای کاهش رنجش و افزایش شادکامی در انسان ها طراحی شده است.بنابرین مختص یک مشکل یا اختلال نیست بلکه به طور بالقوه برای هر کسی که احساس درد و آشفتگی می‌کند،قابل استفاده است.جان کابات ذین که مراقبه بودایی را تمرین کرده بود،امیدوار بود چاره ای برای بیمارانی بیاندیشد که درمان پزشکی شان رضایت بخش نبود.او یک برنامه گروهی ۱۰ جلسه ای برای بیماران مبتلا به درد مزمن و طیف وسیعی از مشکلات مرتبط با استرس پیشنهاد کرد.این بیماران از سوی پزشکان خود ارجاع شده بودند چون درمان پزشکی سنتی چیز بیشتری برای ارائه نداشت.این برنامه مبتنی بر تمرین فشرده چندین نوع از مراقبه ذهن آگاه بود و برای کمک به بیماران به منظور پرورش آگاهی و پذیرش تجربه حال حاضر طراحی شده بود.این برنامه در آن زمان به دلیل دغدغه هایی از این دست که مراقبه یک فعالیت افسانه ای نگریسته شود و آن هم برای بیمارانی در یک مرکز پزشکی دانشگاهی،کاهش استرس نامیده شد.در نهایت برنامه ی تحت عنوان ذهن آگاهی مبتنی بر کاهش استرس شناخته شد و هم اکنون در شکل استانداردش یک برنامه گروهی ۸ هفته ای است برای بیش از ۳۰شرکت کننده با جلسات هفتگی۵/۲ ساعته و یک جلسه کامل روزانه در هفته ششم.برنامه های ذهن آگاهی مبتنی بر کاهش استرس فراوانی در آمریکای شمالی و اروپا در دسترس هستند.انطباق با جمعیت ها و زمینه‌های مختلف گزارش شده است از جمله بیماران سرطانی ، بیماران قلبی،فیبرو میالژی،سندرم خستگی مزمن،و به همین ترتیب استرس موقعیت شغلی و بهبود تقویت در روابط بین زوجین سایر انطباق های آن هستند.در بیشتر مطالعات منتشر شده بر شکل ۸ جلسه گروهی تأکید شده اما محتوای آن با جمعیت یا شرایط مورد مطالعه تناسب پیدا می‌کند.از آنجایی که تمرینات ذهن اگاهی مختص یک جمعیت یا اختلال ویژه نیستند،تغییرات گسترده ضرورت ندارد،(لبو۲۰۰۸).
مکانیزم دخیل در ذهن آگاهی:
نظم بخشی فیزیولوژیکی:[۴۹]
