۳-۱۴ جغرافیای اقتصادی

۳-۱۴-۱ دامپروری:

جزیره قشم تا حدودی توان بالقوه برای دامپروری را دارد و هم اکنون دامپروری به روش سنتی در جزیره انجام می‌گیرد . نزدیک به ۲۰۰۰ رأس بز از نژادهای مخصوص تالی، جزیرتی، پاکستانی و هم چنین حدود ۳۰۰۰ رأس گوسفند و گاو گوساله و چند هزار ماکیان در جزیره وجود دارد. منابع تغذیه دام‌ها بیشتر از سرشاخه‌ها و برگ درختان حرا است. مردم جزیره نوعی غذا به نام «فخاره» برای دام‌های خود درست می‌کنند . بیشتر دام‌ها در این جزیره در دشت مرکزی (یعنی توریان، رمکان، گربه دان و کاروان) هستند شتر یا سفینه صحرا در گذشته از اهمیت خاصی برخوردار بوده که انطباق بیشتری با محیط جزیره داشته‌است و برای حمل و نقل وهم چنین شیر و گوشت نگهداری می‌شده‌است. شترداری بیشتر در روستای طبل، جی جیان، سهیلی و سلخ رایج است. تعداد شترها در این جزیره افزون بر ۳۰۰۰ نفر است.

اولین و تنها مزرعه پرورش کروکودیل کشور به نام پارک و مزرعه کروکودیل نوپک در جزیره هنگام از توابع شهرستان قشم به تولید و تکثیر کروکودیل مشغول است. این مزرعه علاوه بر تولید گوشت و پوست امکان بازدید گردشگران علاقمند را در محلی دیدنی و زیبا فراهم آورده است.

۳-۱۴-۲ کشاورزی :

در جزیره قشم به دلیل کمی بارندگی و نبود آب شیرین کافی، کشاورزی بسیار محدود است و بیشتر به صورت دیم صورت می‌گیرد و کشت غلات دیم نیز به دلیل یکنواختی بارندگی دستخوش نوسان زیاد می‌شود. ‌به این ترتیب، تولید کشاورزی قشم را می‌توان ناچیز دانست. نواحی کشت آبی در دشت توریان و نواحی زراعت دیم در روستای طبل، گوران، سهیلی، گورزین، ملکی، لافت و گیاهدان واقع اند که نیمی از نخلستان‌های جزیره را در خود جای داده‌اند.

۳-۱۴-۳ معادن :

در جزیره قشم معادن گوناگونی از قبیل نمک، خاک سرخ، گاز سنگ آهن و … وجود دارد که به ویژه در گذشته سبب رونق تجاری این جزیره بوده است و قسمتی از مشاغل جزیره نشینان را تامین می کرده‌است معدن سنگ لاشه تلمبر واقع در ۱۰ کیلومتری باختر بندر قشم با تولید سالانه ۳۵ هزار تن و معدن سنگ لاشه قشم واقع در ۱۴ کیلومتری جنوب غربی شهر قشم با تولید سالانه ۲۷۰۰ تن از مهم‌ترین معدن‌های قشم به شمار می‌روند. از جمله معادن عمده جزیره قشم، نمکدان است که به صورت تپه نمکی مدور (مخروطی) و به قطر قاعده ۷ کیلومتر در ارتفاع ۲۳۷ متر از سطح دریا قرار دارد. این منبع دارای بهترین نمک است که ذخائر آن ۴۲۰ هزار تن برآورد شده‌است. گاز جزیره قشم در سنوات گذشته برای اولین بار به وسیله شرکت ایران و انگلیس کشف و حفر شد به طوری که در منطقه کارگه سه چاه نفت زده‌اند که عمق یکی از آن ها تا ۳۰۰۰ متر می‌رسد اما سر چاه‌ها را بسته‌اند.

۳-۱۴-۴ صنایع دستی قشم :

از مهم ترین صنایع دستی مردم قشم می توان به لنج سازی، گلابتون دوزی، خوس دوزی، شک دوزی، سوند و… اشاره کرد.

در گذشته های نه چندان دور محصولات ساخته شده از برگ نخیلات یکی از صادرات اهالی جنوب به شیخ نشینان بوده است، اما در حال حاضر تولید آن بسیار پایین بوده و بیشتر جنبه مصرفی دارد.(سازمان میراث فرهنگی وصنایع دستی و گردشگری ۱۳۹۱)

۳-۱۵ جغرافیای فرهنگی:

۳-۱۵-۱ جغرافیا زبان و گویش:

زبان اصلی مردم قشم، مانند تمام مردم ساکن بنادر و سواحل جنوب کشور و دیگر جزایر، فارسی است ولی با گویش بندری صحبت می‌کنند که برای همه مردم و مسافرانی که به جزیره مسافرت می‌کنند قابل درک و فهم است. لهجهٔ محلی و متداول مردم قشم در شهرها و روستاهای آن تقریباً یکسان است . به طور کلی باید گفت زبان محلی قشمی، آمیخته‌ای از بان‌های عربی، فارسی، بندری، هندی و انگلیسی است.

۳-۱۵-۲ دین و مذهب:

اکثریت مردم شهرستان قشم مسلمان و پیرو مذهب تسنن شافعی و اقلیت نیز تشیع (اثنی‌عشری)اند.اصل مردم جزیره قشم کاملا پیرو مذهب تسنن شافعی هستند.

۳-۱۵-۳ آداب و رسوم جزیره قشم:

آداب و رسوم ‌و اعتقادات مردم جنوب بویژه جزیره قشم برخاسته از تاریخ . فرهنگ . دینداری واصالت آن مردم است .

هارکیس کرد (یا هارگیس گرد )مثل دیگر مراسم های قشم یکی از جلوه های اصالت این مردم می‌باشد.

در زمان‌های بسیار دور دربین مردم اعتقاد برآن بوده که ‌در روزهای ۱۳ الی ۱۵ ماه شعبان هر سال رزق و روزی تقسیم می شود لذا به شکرانه آن مردم صدقه می‌دادند و به دلیل اینکه ۱۵ روز تا ماه مبارک رمضان بیشتر نمانده بود سعی می‌کردند به هم کمک بکنند تا بتوانند مایحتاج سحری و افطاری را تهیه کنند .

ولی درامروزه به شکل مراسمی دیگر درآمده ‌به این شکل که کودکان وخردسالان قبل از غروب آفتاب روز چهاردهم شعبان .کیف وکیسه به دست به درب خانه ها می‌روند و گروه گروه ودسته جمعی با خواندن این شعر (( هارگیس کرد کرد

صحنن شما پرگ پرگ(معنی :الک تکه شده بشقابهای شما خردشده) )) شیرینی . شکلات . تنقلات .پول نقد (اکثرابه بچه های یتیم می‌دهند ) . آجیل و…خود رامیگیرند وتا همه خانه ها را نگشته باشند به خانه برنمی گردند .

در این روز بزگسالان هم به دیدن دوستان وآشنایان می‌روند .

دربیان اینکه ماه شعبان ماه پرفیض برکتی است شکی نیست و دلیل آن این است که پیامبراکرم (ص) به غیر ماه مبارک رمضان درماه شعبان بیشتر از دیگر ماه ها روزه می گرفته ولی روایتی دال براینکه صدقه دادن و هارگیس گردونی رادراین روز تأکید کند‌، نیافتم .

حال اینکه اعتقاد دیگر دربین مردم است که در شب پانزدهم شعبان عمر انسان‌ها نوشته می شود .(به اصطلاح مردم قشم عمرها کنده می شود ) که درستی این اعتقاد برای ما ثابت نگردیده است

درکل هر منطقه ای اعتقادات وآداب رسوم مختص خود دارد و جدای از درستی این اعتقادات از نظر مذهبی و خرافی بودن یا نبودن آن فرهنگ و تاریخ مردم آن منطقه را برای ما جلوه گر و تداعی می کند .(میراث فرهنگی).

۳-۱۵-۴ مراسم عروسی در جزیره قشم

آداب و رسوم اصیل و بومى قشم کمتر تحت‌تأثیر فرهنگ‌هاى بیگانه قرار گرفته است. از آنجا سابقاً شغل اکثر مردان جزیره ماهیگیرى بوده و نیاز مردم از دریاى بیکران تأمین مى‌شده، ضرورتى به ارتباط با دنیاى خارج نبوده و به همین جهت قشم در همه ابعاد اجتماعى، صنایع دستى و معمارى سنتى توانسته است اصالت خود را حفظ کند. مثلاً لنج‌سازى از مهم‌ترین صنایع بومى قشم به شمار مى‌رود و عنایت و توجه خاص مردم را از آنجا مى‌توان دریافت که در بسیارى از خانه‌هاى مردم جزیره، ماکت لنج به عنوان زینت دیده مى‌شود و حتى در عروسى‌ها ایفاى نقش مى‌کند. در بیشتر عروسى‌ها یک لنج کوچک را به عنوان غنچه (خنچه) مى‌آرایند و در یکى از شب‌هاى عروسى (شب سوم) در آن مواد معطر و حنا مى‌گذارند و براى مراسم حنابندان به منزل عروس مى‌برند.