• • نیاز به حفاظت زیست محیطی از آب، خاک و تنوع زیستی که به حیات آنها وابسته است .

• • • نیاز به توسعه اقتصادی برای غلبه بر فقر

    (( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

• • نیاز به عدالت اجتماعی و تنوع فرهنگی در جهت آنکه اجتماعات محلی در بیان ارزش هایشان برای حل مسائل توانمند گردند(۹ : ۲۰۰۶willis,).

نوع مداخله به منظور تحقق توسعه شهری پایدار در مقیاس های مختلف بین المللی ، ملی و محلی متفاوت بوده و مسائل مختلفی را در برمی گیرد(عزیزی،۲۳:۱۳۸۰).
به طور کلی عواملی که در مقیاس های جهانی سبب تهدید زندگی انسان ها می شوند نظیر افزایش میزان آلودگی از بین رفتن منابع غیرقابل تجدید، گسترش فقر، افزایش جمعیت ، جنگل زدائی و از بین رفتن گونه های گیاهی، مصرف بالای انرژی و … سبب می گردند تا در سطوح بین المللی جهت این معضلات راهکارهایی اندیشیده شود . این راهکارها عمدتاً جنبه راهبردی- استراتژیک دارند و بدون وجود دستورالعمل ها و قوانینی در سطوح پایین تر قابلیت اجرا نخواهند داشت .
اما مسئله ای که نباید فراموش شود این است که هر کشور یا کلانشهری برای دستیابی به اهداف ملی خود نیاز به تدوین راهبردهای محلی توسعه شهری پایدار دارد تا پاسخگوی شرایط زیست محیطی ، سیستم های اقتصادی ، اجتماعی و سازمان مدیریت شهری باشد . بنابراین می توان گفت که عمده ترین مباحث و راه حل های توسعه پایدار شهری در مقیاس محلی مطرح می شوند (عزیزی،۲۵:۱۳۸۰).
دو عامل مهم نیل به توسعه ای مناسب در مقیاس محلی یکی توجه به نقش و اهمیت حکومت محلی و دیگری مقوله مشارکت شهروندان در اتخاذ و اجرای تصمیمات است . در این ارتباط ویلیس اعتقاد دارد حکومت محلی عهده دار انتخاب و تصمیم گیری در مورد ارزش های اجتماع در اتخاذ تصمیماتی است که مستقیماً پایداری شهرها را از لحاظ اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی تحت تأثیر قرار می دهد . بنابراین بهترین نقطه شروع حرکت به سوی پایداری محسوب می گردند (۹ : ۲۰۰۶willis,).
دکتر پرویز پیران در مقاله خود به نام « از اسکان غیررسمی تا اسکان نایابی» اجتماعات اسکان غیررسمی را به اجتماعات امید و یأس تقسیم کرده است که اجتماعات اسکان غیررسمی امید به سوی بهسازی و رسمی شدن روان اند و اجتماعات غیررسمی یأس با در اختیار گذاشتن اتاق اجاره ای و خانه ی کوچک اجاره ای فقیرترین خانوارها را از خیابان خوابی نجات می دهند، به بیان دیگر حتی بدترین نوع اجتماعات اسکان غیررسمی که امیدی به بهسازی ندارند نیز ساز و کار (مکانیسم) انطباق با فقر و جلوگیری از کنار گذاشته شدن و بحساب نیامدن فضایی- اجتماعی (social-spatial exclusion) را در دسترس فقرای شهری قرار می دهند و بدین شکل از شمار خانوارهای زیر خط فقر و فقرای مطلق می کاهند .
تفاوت های بنیادی میان سکونتگاه های غیررسمی در حال ترقی و در حال زوال مشاهده می شود ، این تفاوت ها ناشی از روند تکوین و تکامل و شرایط اجتماعی، اقتصادی و کالبدی و محیطی سکونتگاه و نیز رویکرد مدیریت برنامه ریزی شهری است . این تحقیق نشان می دهد در سکونتگاه های غیررسمی بندرعباس می توان نیز به نحوی گونه شناسی محلات امید و یأس را بازشناخت و راه حل های متفاوتی را برای آنها در نظر گرفت.
بطور مثال در اینجا می توان محله چاهستانیها را با وجود مشکلاتی از قبیل : واقع شدن بخشی از منازل مسکونی در حریم بزرگراه شهید رجایی، مسیل، ناهمواریهای در معرض ریزش و رانش زمین، بالا بودن آبهای زیرزمینی و مسئله دفع آبهای سطحی و فاضلاب و نیز تنوع فرهنگی و عدم انسجام اجتماعی بعنوان محله یأس(دارای پتانسیل منفی بیشتر) و محله سورو را با دارا بودن قدمتی تاریخی و پتانسیل گردشگری (با توجه به موقعیت آن در کنار ساحل) و در عین حال بافتی فرسوده با انسجام اجتماعی، تحت عنوان محله امید (دارای پتانسیل مثبت بیشتر) مطرح کرد، که البته توانمندسازی هرکدام از این محلات غیررسمی سیاستها و راهکارهای متفاوتی را می طلبد.
۳-۱- اهداف تحقیق
بخش غیررسمی به عنوان یکی از ابعاد فقر در بسیاری از شهرهای کشورهای در حال توسعه شناخته شده است. شهرنشینی و فعالیت غیررسمی به موازات شهرنشینی رسمی در بیشتر این کشورها رشد کرده و با چنین روندی یکی از جنبه های اصلی اقتصاد شهری خواهد بود.
با وجود چند دهه تلاش مدیریت شهری، هنوز هم بخش غیررسمی یکی از مشکلات اصلی مدیریت شهری در ایران است. این بخش عمدتاً از دو جنبه ارتقا و ساماندهی محیط شهری و ارتقای زندگی فقرا می تواند مورد توجه مدیران و برنامه ریزان شهری قرار گیرد (ایراندوست، ۱۳۸۷: ۴۱).
اما در مجموع در بیشتر کشورهای جهان در حال توسعه این بخش از سوی برنامه ریزان و مدیریت نادیده گرفته می شود. یکی از علل کم توجهی به بخش غیررسمی در برنامه ریزی شهری کشورهای در حال توسعه این است که برنامه ریزی این کشورها بر اساس الگوهای برنامه ریزی شهری رایج غرب شکل گرفته که در آن بخش غیررسمی ماهیتی متفاوت دارد و برنامه ریزی رسمی در این بخش ها جایگاه چندانی ندارد. در صورتی که اهمیت این بخش در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران بسیار چشم گیر است و باید در برنامه های رسمی توسعه شهری گنجانده شود.
بنابراین با توجه به حساسیت بخش غیررسمی در کشور ما، این تحقیق با رویکرد توانمندسازی بافت مسئله دار شهری اهداف زیر را دنبال می کند:
۱-۳-۱- هدف کلی

• • شناسایی سکونتگاه های غیررسمی یأس و امید از یکدیگر و ارائه راهکارهایی مناسب برای هر یک از محلات چاهستانیها(سکونتگاه یأس) و سورو (سکونتگاه امید) با توجه به
    پتانسیل های درونی آنها

۲-۳-۱- اهداف جزئی (عملیاتی)

• • شناسایی و ارزیابی بافت اجتماعی محلات غیررسمی چاهستانیها و سورو

• • بررسی میزان مشارکت مردمی در محله غیررسمی رو به افول (محله چاهستانیها) نسبت به محله غیررسمی رو به بهبود(محله سورو)

• • شناسایی مسائل اساسی و اولویت دار محلات از نظر ساکنین و مدیران شهر

• • الگوسازی بحث بهسازی شهری و مسکن با رویکرد توانمندسازی در سکونتگاه های غیررسمی یأس و امید

• • بررسی تطبیقی سیاست نوسازی مشارکتی- مردم محور و سیاست های تشویقی- حمایتی دولت متناسب با مورفولوژی اجتماعی محلات مورد مطالعه

۴-۱- سئوالات تحقیق

1. 1. با بهره گرفتن از چه راههایی می توان زمینه مشارکت مردمی را در توانمندسازی محلات غیررسمی چاهستانیها و سورو در بندرعباس را فراهم کرد؟

1. 1. آیا بین امکانات و خدمات موجود در محله و میزان مشارکت مردمی در سکونتگاه های غیررسمی رابطه مستقیمی وجود دارد ؟

1. 1. آیا دوگانگی در روند رو به بهبود و رو به افول(امید و یأس) در محلات غیررسمی سورو و چاهستانیها می تواند در اتخاذ رویکرد ساماندهی و توانمندسازی این محلات تأثیرگذار باشد؟

۵-۱- فرضیه های تحقیق

1. 1. به نظر می رسد تأمین حق مالکیت برای ساکنین محلات چاهستانیها و سورو می تواند میزان تعلق خاطر آنها به محله و به تبع آن زمینه مشارکت مردمی را در ساماندهی آن فراهم کند.

1. 1. به نظر می رسد در محله چاهستانیها با توجه به عدم وجود امکانات و خدمات زمینه مشارکت مردمی نسبت به محله سورو کمتر فراهم می باشد.

1. 1. به نظر می رسد در دو محله غیررسمی چاهستانیها و سورو ، با توجه به روند شکل گیری و توسعه محله(قدمت) و نیز وضعیت کالبدی و بافت اجتماعی آنها ، سیاستها و راهکارهای متفاوتی از جمله سیاست نوسازی مشارکتی و سیاست های تشویقی – حمایتی دولت می تواند در جهت توانمندسازی این محلات مؤثر باشد.

۶-۱- روش تحقیق
تحقیق حاضر که با رویکرد توانمندسازی بافت های مسئله دار شهری (سکونتگاه های غیررسمی) با تکیه بر سیاست توسعه اجتماع- محور (مشارکت مردمی) به ساماندهی و بهبود این بافت ها می پردازد، ابتدا از طریق مطالعات کتابخانه ای و بررسی اسناد و مدارک موجود و مطالعات انجام شده به مفاهیم و ویژگیهای مربوط به این بافت ها و سپس به بررسی تجارب جهانی در برخورد با سکونتگاه های غیررسمی پرداخته و در مرحله بعد با بهره گرفتن از اطلاعاتی که در مورد دو محله مورد مطالعه از طریق مطالعه اسناد و مدارک موجود، پرسشنامه، مصاحبه ، مشاهده و برداشت های میدانی جمع آوری شده، داده های تحقیق را بدست آورده و پس از بررسی و مقایسه دو محله به تجزیه و تحلیل و ارائه راه حلهای ممکن جهت توانمندسازی آنها پرداخته است .
بدین ترتیب می توان گفت این تحقیق از لحاظ هدف ، جزء تحقیقات کاربردی و از نظر روش تحقیق به صورت تحلیلی- تطبیقی می باشد.
۷- ۱- روش و ابزار گردآوری اطلاعات
در تحقیق حاضر در فصول مختلف آن، از روش های اسنادی(کتابخانه ای) و میدانی جهت جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. مطالب تحقیق در قسمت مبانی نظری و بررسی تجارب جهانی و نیز فصولی که به توصیف سکونتگاه های غیررسمی پرداخته است ، با بهره گرفتن از روش اسنادی و از طریق مطالعات کتابخانه ای و استفاده از مقالات و کتب مختلف و نیز سایت های معتبر تهیه شده است . همچنین اطلاعات مورد نیاز در خصوص محله های مورد بررسی با بهره گرفتن از روش های اسنادی و میدانی و نیز از طریق مطالعه اسناد و مدارک موجود ، مصاحبه، پرسشنامه، مشاهده و برداشت میدانی جمع آوری گردیده است.
۸-۱- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
در این تحقیق ابتدا با بررسی مزیت های نسبی دو محله مورد مطالعه در راستای دستیابی به توسعه پایدار و بررسی پیمایشی در قالب پرسشنامه، جهت برآورد نظرات ساکنین، زمینه جمع آوری داده ها فراهم گردیده و سپس با بهره گرفتن از نرم افزار SPSSبه بررسی و تحلیل رابطه هر کدام از داده ها با یکدیگر پرداخته شده است. در مرحله بعد با بهره گرفتن از پرسشنامه و پس از اخذ نظرات و با بهره گرفتن از روش چند معیاری(AHP) به ارزش گذاری هر یک از معیارها و تعیین ضریب اهمیت آنها پرداخته و سپس بر اساس نتایج آن ، برای هر کدام از محلات مورد بررسی راه حل های جداگانه ای اتخاذ شده است .