در این زمینه دو نظر بوسیله دادگاه ها و شعب دیوان عالی کشور اعمال شده است:
نظر اول : مرور زمان یکساله ماده ۲۸۶ ق.ت در مورد ظهرنویس بوده و ارتباطی با ضامن متعهد برات ندارد. « از نظر ق.ت بین ضامن و ظهرنویس تفاوت وجود دارد چرا که اولاً ظهرنویس کسی است که برات به حواله او صادر و وی نیز با امضای آن برات را به غیر واگذار می نماید که این در خصوص ضامن مصداق ندارد. ثانیاً به حکایت ماده ۲۴۷ ق.ت ظهرنویسی حاکی از انتقال برات است حال آنکه با امضای ضامن انتقالی صورت نمی گیرد. ثالثاً در اجرای قسمت آخر ماده ۲۴۵ ق.ت، ضامن تنها با کسی که از او ضمانت نموده در قبال دارنده برات مسئولیت تضامنی دارد ولی ظهرنویس با متعهد و کلیه ظهرنویس ها دارای مسئولیت تضامنی است. رابعاً مواد ۲۸۶ و ۲۸۹ قانون مار الذکر تنها به ظهرنویس مربوط می شود …» رأی شعبه ۲۳ دیوان عالی کشور در نقض قرار مورخ ۶/۱/۷۰ شعبه ۶ دادگاه حقوقی یک تهران
نظر دوم : وفق ماده ۲۸۶ ق.ت مسئولیت ضامن مانند ظهرنویس از نوع تضامن است و مراجعه به ضامن فقط در چارچوب این متن قانونی قابل پذیرش است.
« طبق مواد ۳۰۹ و ۲۴۹ ق.ت، ضامنی که ضمانت امضا کننده برات را نموده فقط با او مسئولیت تضامنی دارد، با این وصف هر چند در برات متعهدله خواهان دعوی است و آن را از طریق ظهرنویسی دریافت نکرده و امضاء خوانده در ظهر برات همان طور که مهر مربوطه نیز حکایت دارد به عنوان ضمانت امضاکننده است لیکن چون به هر حال مسئولیت تضامنی وجود دارد مورد منصرف از ضمانت ق.م است که نقل ذمه به ذمه است. بنا به مراتب و با توجه به وضعیت خاص اسناد تجاری و اینکه اقامه دعوی به طرفیت ضامن برای استفاده از حق مذکور در ماده ۲۴۹ ق.ت می باشد، طبق صریح ماده ۲۸۶ ق. مزبور ظرف یک سال از تاریخ اعتراض، اقامه دعوی شود. » رأی شعبه ۲۵ دیوان عالی کشور، در تأیید قرار مورخ ۶/۱/۷۰ شعبه ۶ دادگاه حقوقی یک تهران

مقابل این دو عقیده ، هیئت عمومی وحدت رویه دیوانعالی کشور با تأیید نظر اول چنین رای می کند:
« … مهلت یک سال مقرر در ماده ۲۸۶ ق.ت جهت استفاده از حقی که ماده ۲۴۹ این قانون برای دارنده برات یا سفته منظور نموده، در مورد ظهرنویس به معنای مصطلح کلمه بوده و ناظر به شخصی که ظهرسفته را به عنوان ضامن امضا نموده است نمی باشد زیرا با توجه به طبع ضمان و مسئولیت ضامن در هر صورت در قبال دارنده سفته یا برات، محدودیت مذکور در ماده ۲۸۹ ق.ت درباره ضامن مورد نداشته …»
رأی وحدت رویه هیئت عمومی، ردیف ۴۶/۳۷ روزنامه رسمی ش ۱۴۶۶۸ مورخ ۲۵/۴/۱۳۴۷
این رأی از آن جهت که مسئولیت تضامنی طولی را در مواد ۲۴۹ و ۲۸۶ ق.ت یادآور شده و برای دارنده کاهل حق تعقیب حقوقی علیه ضامن متعهد برات می شناسد مورد تأییدمی باشد. اما لازم به تذکر ذکر دو نکته ضروری است :
هیئت عمومی فرقی میان ضامن متعهد سفته و ضامن ظهرنویس نمی نهد زیرا به طور اطلاق می گوید که مراجعه به ظهرنویس با ملاحظه ماده ۲۸۶ ق.ت صورت می پذیرد. اما رجوع به ضامن پس از گذشت یک سال نیز صورت قانونی دارد حال آنکه مسئولیت ضامن تبعی است در صورتی می تون به این شخص مراجعه نمود که به مضمون عنه حق رجوع موجود باشد پس اگر به علت گذشت مهلت یک ساله ماده ۲۸۶ ق.ت حق مراجعه به ظهرنویس سلب می شود ضامن وی نیز برائت حاصل می نماید و این رأی وحدت رویه قابل اجرا نخواهد بود در حالی که ضامن متعهد سفته مثل خوداو مسئول تأدیه باقی بماند.
۲)ضمانت ضامن در حقوق براتی از نوع تضامنی ویا وثیقه ای است که ارتباطی با طرح دعوی وفق ماده ۲۸۶ق.ت ندارد.
گفتار دوم : مسئولیت تضامنی در سفته
به موجب ماده۳۰۹ ق.ت ، تمام مقررات راجع به بروات تجاری ( از مبحث چهارم الی آخر فصل اول باب چهارم) در مورد سفته نیز لازم الرعایه است. اما سفته و برات یک تفاوت عمده دارند و آن این است که در برات سه نفر ( برات کش- محال علیه- دارنده) نقش دارند در حالی که در سفته فقط دو نفر ( متعهد و دارنده) نقش دارند و در سفته نه قبولی و نه محل وجود دارد و تعهد سفته فقط تعهد صادر کننده است . بنابراین تمام مقررات که در مورد مسئولیت تضامنی امضاکنندگان برات گفته شده در سفته نیز جاری است و در صورت رعایت مهلت ها و انجام تکالیف از سوی دارنده ،ایشان از امتیازات ماده ۲۴۹ ق.ت برخوردار می باشد. به عبارت دیگر صادر کننده سفته، متعهد پرداخت وجه سفته است و هرگاه سفته به موعد معین باشد دارنده سفته حق دارد در سررسید وجه سفته را از او مطالبه و دریافت کند و هرگاه سفته عندالمطالبه باشد دارنده در هر موقع می تواند بر مطالبه آن اقدام نماید و صادرکننده سفته ملزم است به تعهد خود عمل کرده و سفته را پرداخت کند در غیر این صورت دارنده سفته می تواند به دادگاه مراجعه و علیه او اقامه دعوی نماید. هر یک از ظهرنویس ها نیز مانند صادر کننده، متعهد پرداخت وجه سفته می باشند و دارنده سفته می تواند از ظهرنویسی که سفته را به او واگذار کرده یا از ظهرنویس های قبل از او، وجه سفته را مطالبه کند. بنابراین صادرکننده سفته و ظهرنویس ها در مقابل دارنده، مسئولیت تضامنی دارند و دارنده در صورت عدم تأدیه و واخواست به هر کدام منفرداً یا مجتمعاً رجوع می نمایند، بدون آنکه در اقامه دعوی ترتیب ظهرنویسی را از حیث تاریخ رعایت نمایند.
بند اول : مسئولیت صادرکنندگان متعدد سفته
ممکن است در یک سند تجاری، صادرکننده سفته، متعدد باشد و همچنین امکان دارد که از راه ظهرنویسی جزئی یا وارثت ،دو یا چند شخص همزمان مالک مشاع سفته قرار گیرند و با پشت نویس خود ورقه را به شخص واحد منتقل سازند آیا در مقابل این بدهکاران، دارنده سفته می تواند بیش از یک نفر در نظر گرفته شود؟ آیا میان بدهکاران یا بستانکاران، تضامن منفی یا مثبت قابل تصور است یا خیر؟ به اعتقاد بعضی از نویسندگان حقوقی طبق قاعده مدنی ،در هر دو مورد، تعهد و حق تجزیه می شود و در آن قاعده تساوی حکمفرما است.حکم فزونی سهم در هر کدام از بدهکاران یا طلبکاران بر دیگری با اصل عدم روبه رو است و نتیجه تعارض این اصول برابری سهام است^[۱۸۹]، دیوان عالی کشور در شماره ۱۴۸۱ مورخ ۲۳/۹/۱۳۲۷ چنین نظرداده است:
« … ماده ۲۴۹ ق.ت حاکی است که دهنده برات و کسی که برات را قبول کرده و ظهرنویس ها درمقابل دارنده برات مسئولیت تضامنی دارند و در موردی که دهنده سفته دو نفر باشد نسبت به یکدیگر مسئولیت تضامنی نخواهند داشت.^[۱۹۰]»
نتیجتاً باید گفت با توجه به عدم صراحت قانونی در مورد مسئولیت تضامنی صادرکنندگان متعدد سفته و همچنین با توجه به اصل عدم تضامن که در حقوق مدنی وجود دارد باید گفت در رابطه مابین تعهدکنندگان متعدد، رابطه تساوی حکم می کند و طلبکار به نسبت سهم هر کدام از صادرکنندگان حق رجوع دارد.
همین حکم در خصوص مسئولیت ظهرنویس های متعدد در یک انتقال قابل تعمیم بوده است مشروط برآنکه، حصه هر یک در برگه احراز نگردد والا اگر حقوق آنها در ورقه مشخصاً یکسان نباشد، نمی تواند تعهداتشان را از میزان حقوق آنها فراتر گرفت.^[۱۹۱]
بند دوم : استثناء وارده بر اصل تساوی صادرکنندگان متعدد سفته
البته یک استثناء بر قاعده ذکر شده در بند اول وارد است و آن اینکه مسئولان متعدد براساس قراردادی فی مابین خود مسئولیت تضامنی قائل شوند. این تضامن قراردادی به حکم ماده ۴۰۴ ق.ت جایز است :« حکم فوق در موردی نیز جاری است که چند نفر به موجب قرارداد یا قانون متضامناً مسئول انجام تعهدی باشند.» پس هرگاه چند شخص همسطح یکدیگر متعهد سفته قرار گیرند یا آن را ظهرنویسی کرده و مسئولیت تضامنی میان خود قائل گردند، دارنده سفته می تواند به هر یک به میزان کل مبلغ سند مراجعه کند.
در این مورد بهتر است پرسش از اداره حقوقی و پاسخ آن آورده شود:
۱- آیا هرگاه متعهد سفته بیش از یک نفر باشد و موقع تنظیم سفته پس از ذکر نام متعهدین در سفته، کلمه ( متضامناً) اضافه و قید گردد در چنین صورتی از نظر قانونی و تضامنی مسئولیت هر یک از متعهدین در مقابل دارنده سفته نسبت به تمام وجه سفته خواهد بود یا اینکه تسهیم می شود؟
۲-هرگاه سفته ای در وجه بیش از یک نفر صادر گردد و این سفته از طرف محال لهم در وجه بانک یا هر شخص ثالث با قید قبول مسئولیت تضامنی ظهرنویسی گردد ،آیا از جنبه قانونی و قضایی مسئولیت هر یک از ظهرنویس ها در قبال دارنده سفته نسبت به تمام مبلغ سفته خواهد بود یا اینکه تسهیم می شود؟^[۱۹۲]
۱- چنانچه متعهدین سفته آن را متضامناً قید و امضاء کنند نظر به ماده ۴۰۳ ق. ت تعهد مزبور تضامنی و معتبر است و متعهد له می تواند در حدود ماده مزبور اقدام به استیفا وجه سفته کند.
۲- چنانچه سفته در وجه بیش از یک نفر صادر شود و آنان با قید مسئولیت تضامنی ظهرنویسی کرده باشند هر یک نسبت به تمام وجه سفته مسئولیت تضامنی خواهند داشت به ترتیبی که در مادتین ۴۰۳ و ۴۰۴ ق.ت ذکر شده است.^[۱۹۳]
البته به نظر برخی از حقوقدانان، خارج از تضامن قراردادی، امضاکنندگان همعرض برات نیز واجد مسئولیت تضامنی می باشند. ایشان معتقدند با توجه به اصل حقوقی ضم ذمه به ذمه در ق.ت. و از طرف دیگر با وحدت ملاک از ماده ۲۲۰ ق.ت که اگر محدودیت مسئولیت شرکت رسماً اعلام نگردد، مسئولیت هر یک از شرکاء شرکت عملاً موجود، مقابل اشخاص ثالث با حسن نیت در تأدیه دین مشترک آنها صددرصد و تضامنی می باشد.^[۱۹۴] بهتر است که در رابطه صادرکنندگان متعدد یک سند هم همانند مسئولیت سایر امضاکنندگان سند با هم مسئولیت تضامنی قرار داده شود چرا که با توجه به احتیاجات روز افزون بازرگانی و جهت حمایت هر چه تماتر از حقوق دارنده برات و سهولت هر چه بیشتر دارنده جهت رسیدن به طلب خود، برضرورت این مسئولیت روز به روزافزوده می شود.
گفتار سوم : ضمانت در اسناد تجاری
قانون تجارت ایران ضمانت در برات را تعریف نکرده و با وجوداین ضمانت عبارت است از تعهد شخص ثالث به اینکه یک یا چند نفر از مسؤلان برات (برات دهنده، براتگیر، ظهرنویس) در سررسید، وجه برات را پرداخت خواهند کرد.
کسی که چنین تعهدی می کند «ضامن» نامیده می شود و به شخصی که ضامن از او ضمانت کرد «مضمون عنه» می گویند.^[۱۹۵]
ضمانت کردن از مسئولین برات در پاراگراف آخر ماده ۲۴۹ ق.ت بدین نحو تجویز شده است « ضامنی که ضمانت برات دهنده یا محال علیه یا ظهرنویسی را کرده فقط با کسی مسئولیت تضامنی دارد که از او ضمانت نموده است» مسئولیت تضامنی عبارت است از مسئولیت افراد متعدد در مقابل یک دین ، به این معنی که در قبال مبلغ معینی که یک نفر به دیگری بدهکار باشد چند نفر ضامن پرداخت آن باشند و مانند این است که همه آنها مدیون هستند و تا مبلغ مورد بحث تأدیه نگردد همه آنها متعهدبه پرداخت آن می باشند زیرا طلبکار به هر یک از آنها جهت وصول آن مبلغ می تواند مراجعه نماید و در صورتی که یک نفر آن وجه را بپردازد سایرین بری الذمه می شوند.^[۱۹۶]
نکته ای که باید توجه داشت این است که مطلب اخیر ماده ۲۴۹ ق.ت به هیچ وجه گویای این مطلب نیست که فقط ثالثی که شرکت در برات نداشته می تواند ضمانت در برات را به عهده بگیرد. ضمانت مذکور در ماده فوق شامل شخصی که بنام براتکش یا ظهرنویس در برات دخالت داشته و پرداخت را قبول نموده است و به اصطلاح در برات مذکور از صاحبان امضاء می باشند نیز می گردد. و تعهدی را که چنین شخصی با وجود دخالت قبلی خود در برات به عنوان ضمانت به عهده می گیرد با تعهد قبلی وی متفاوت است زیرا وی تعهدی را تضمین می کند که نسبت به تعهد اخیر او ( یعنی ضمانت) تعهد اصلی است و مضمون له و مضمون عنه این ضمانت ، در تعهد اصلی متعهد له و متعهد بوده اند و ضامن از این حیث نسبت به تعهد قبلی بیگانه و شخص ثالث است.^[۱۹۷]
البته هرگاه برات توسط یکی از مسئولان قبلی برات ضمانت شود، این ضمانت در صورتی قبول است که وضعیت دارنده را بهبود بخشد مثلاً اگر براتگیری که برات را قبول نموده ضمانت نماید چون خود او مقصر اصلی است مفید نیست.^[۱۹۸]
در رابطه این امر که آیا ضمانت جزیی در حقوق ایران وجاهت قانونی دارد یا خیر، نص صریحی در این مورد وجود ندارد اما با توجه به اینکه تعهد جزئی مانند قبول جزئی یا ظهرنویسی جزئی در حقوق براتی ما وجاهت قانونی دارد، ضمانت جزئی تابع دستور علیحده ای قرار نمی گیرد و می توان متن قانونی را در حقوق ایران قابل اجراء دانست.
سرانجام، طبق بخش اخیر م ۳۱ پیمان ژنو « باید مشخص شود که ضمانت برای چه شخصی است و در صورت عدم ذکر، فرض بر این است که تضمین جهت براتکش داده شده است، در حقوق ایران به دلیل عدم نص قانونی در مورد تعیین مضمون عنه این سؤال قابل طرح است که در صورت عدم تعیین از سوی ضامن، کدام یک از مسئولان برات به عنوان مضمون عنه می باشند؟ نظریه هایی که در این باره ارائه شده در کل اتفاق نظر بر آن است که بر اساس عرف تجارتی ضمانت به حساب براتکش است.^[۱۹۹] دارنده سند بازرگانی، به جهت تسهیل گردش این اوراق و حمایت از ایشان، کافی است به مواد ۲۳۷، ۲۴۹، ۲۵۱ و …ق.ت توجهی شود. مستلزم قبول ضمانت بی نام از برای براتکش، متعهد سفته و یا صادر کننده چک است.^[۲۰۰] زیرا در بین مسئولان برات، مسئولیت او بیشتر از سایرین است.
سؤالی که در مبحث ضمانت قابل طرح می باشد آن است که آیا عدم قید عبارتی در ظهر برات که حکایت از ضمانت کند، مثبت ضمانت امضاکننده است یا خیر؟
کمیسیون آ.د.م اداره حقوقی وزارت دادگستری، در مورد سفته، به این سؤال چنین پاسخ داده اند: «اگر شخص ثالثی ظهر سفته را بدون درج هر گونه مطلبی امضا نماید، این امر ظهور در ضمانت امضاکننده دارد و در این صورت امضاکننده ظهر سفته با متعهد سفته، در مقابل دارنده سفته، مسئولیت تضامنی خواهند داشت.»^[۲۰۱]
همچنین برخی از قضات دادگاه های حقوقی ۲ تهران همین نظر را داشته اند:
« همان طوری که نظریه مشورتی مورخ ۱۵/۴/۵۱ کمیسیون حقوق تجارت اداره حقوقی اشعار دارد، صرف امضای شخص ثالث در ظهر سفته به معنی ضمانت است و امضاکننده ضامن تلقی و با مضمون عنه دارای مسئولیت تضامنی است»^[۲۰۲]
برخی از اساتید حقوق در این زمینه بیان داشته اند: « در صورتی که شخص بدون آنکه مشمول ظهرنویسی شود، پشت برات را امضاء کند، این امضا به منزله ضمانت پرداخت وجه برات محسوب شود زیرا امضای مزبور شبیه مهر سفید بوده و دارنده برات چنانچه بداند می تواند نام متعهدی را بالای آن بنویسد ولی اگر چیزی هم نوشته نشود، عرف و عادت تجارتی آن را ضمانت محسوب می دارد.»^[۲۰۳]
برخی نیز گفته اند:تا دلایل و قرائن حکایت از ضمانت نکند، امضای ظهر برات را باید ظهرنویسی تلقی کرد زیرا در حالی که ضامن فقط با مضمون عنه ضمانت تضامنی دارد، ظهرنویس مستقلاً مسئول پرداخت برات به دارنده بوده با کلیه مسؤلان دیگر برات مسئولیت تضامنی دارد.^[۲۰۴] این تفسیر سبب می شود که دارنده سند تجاری، مسئولان بیشتری جهت رسیدن به حق خود را داشته باشد. به عبارت دیگر به اعتبار برات می افزاید و گردش آن را تسهیل می کند.باوجود این باید گفت که اگر امضاکننده ظهر سند تجاری،دارنده آن باشد باید امضای ظهر سند راظهر نویسی تلقی کرد ولی اگر شخص ثالثی که دارنده نبوده ظهر سند را امضاء کرد ،باید او را ضامن دانست.
بند اول : تعهدات اطراف ضمان در مقابل یکدیگر
در این مبحث هدف آن است که تعهدات اطراف ضمان وآثار هریک به طورجداگانه بررسی شود بطوریکه تعهد ضامن در مقابل دارنده واز طرف دیگرتعهد مضمون عنه در این نوع از ضمان چه در مقابل ضامن وچه در مقابل دارنده وهمچنین تعهددیگر مسئولان برات در مقابل ضامن به تبع ضمانتی که ضامن از هریک از مسئولان نموده به طور جداگانه با آثار وضمانت اجراهای آن بحث می شود.
الف) تعهد ضامن در مقابل دارنده
۱- تضامنی بودن مسئولیت ضامن
به موجب ماده۲۴۹ ق.ت مسئولیت ضامن، تضامنی است. یعنی بعد از آنکه ضمانت برات بطور صحیح واقع شد ضامن در مقابل دارنده برات مسئولیت پرداخت وجه مذکور را خواهد داشت و این امر واضح ترین اثر ضمان و متقضای ذات آن است. در نتیجه هنگام تعدد ضامنها، هریک از آنها برای کل مبلغ مسئول شناخته می شوند، نه نسبت به سهم خود. مع ذالک، ضامنی که تمام وجه برات ضمانت شده را پرداخته است، می تواند به قدر سهم دیگر ضامنها به آنها مراجعه کند.^[۲۰۵]
۲-محدودیت مسئولیت ضامن به مسئولیت مضمون عنه
تعهد ضامن تعهد اصلی نیست که قلمرو آن در حین عقد مربوط تعیین گردد و بیش از تعهد مضمون عنه باشد بلکه چون تعهد تبعی است، تعهدش همان وسعتی را دارد که تعهد مضمون عنه داراست. قسمت اخیر م ۲۴۹ ق.ت این نکته را بصراحت بیان می کند:
« ضامنی که ضمانت برات دهنده یا محال علیه یا ظهرنویس را کرده باشد فقط با کسی مسئولیت تضامنی دارد که از او ضمانت کرده است.»
از طرف دیگر ضامن نسبت به ایادی ما بعد مضمون عنه مسئول است:مثلا اگر پنج ظهر نویس داریم و ظهر نویس سوم،یک ضامن دارداین ضامن نسبت به ظهرنویس چهار و پنج ودارنده سند مسئول هست وانها حق رجوع به این ضامن را دارند.^[۲۰۶]
اول ) حق مراجعه دارنده به ضامن در حدود حق مراجعه او به مسئولی است که ضامن از او ضمانت کرده است. اگر به سبب عدم رعایت مهلتهای مزبور (واخواست به موقع و طرح دعوی به موقع) حق مراجعه دارنده به ظهرنویس منتفی شده باشد، او به ضامن ظهرنویس نیز نمی تواند مراجعه کند.
دوم) ضامن به جانشینی مضمون عنه حق دارد به تمام ایراداتی که مضمون عنه می تواند در مقابل دارنده برات بکند، استناد کند.
مثلاً اگر برات دهنده نتواند ثابت نماید که در سر وعده وجه برات را به براتگیر رسانیده است دارنده برات حق مراجعه به براتگیر و به تبع وی به ضامن او ندارد و در صورتی که برات دهنده به آنان مراجعه کند حق ایراد عدم وصول وجه برات را دارند.^[۲۰۷]
سوم) اگر دین مضمون عنه به نحوی ساقط شود ،ضامن نیز بری خواهد شد.^[۲۰۸] ماده ۴۰۸ ق.ت می گوید: « همین که دین اصلی به نحوی از انحاء ساقط شود ضامن نیز بری می شود. » حکم فوق از نتایج تبعی بودن ضمان است. منحصر بودن مسئولیت تضامنی ضامن با مضمون عنه در قسمت آخر ماده ۲۴۹ ق.ت نیز، این مطلب را مدلل می سازد. برعکس هرگاه مضمون عنه به سبب عدم اهلیت و عدم رضا مسئول نباشد مسئولیت ضامن منتفی نیست. چرا که با توجه به اصل استقلال امضائات و اصل عدم توجه ایرادات ،ایراد راجع به اهلیت فقط مختص دارنده ایراد می باشد و به مسئولان دیگر برات حتی ضامن ایشان مرتبط نمی باشد. و از طرف دیگر ماده ۶۸۷ ق.م که بیان می دارد‌:« ضامن شدن از محجور و میت صحیح است» می تواند تأییدی بر این نظر باشد.^[۲۰۹]
ب) تعهد مضمون عنه نسبت به پرداخت وجه

جدول ۲-۸-۱۱-۳) درصد مشارکت مردم شهرستان رضوانشهر در انتخابات شوراهای شهر و روستا

دوره

سال برگزاری

درصد مشارکت

دوره دوم شوراها

۱۳۸۲

۳/۸۷ درصد

دوره سوم شوراها

۱۳۸۶

۲/۹۷ درصد

دوره چهارم شوراها

۱۳۹۲

۹۸ درصد

مأخذ: فرمانداری رضوانشهر، دفتر انتخابات، تیر ماه ۱۳۹۳
بر طبق آمار درصد مشارکت مردم شهرستان رضوانشهر در انتخابات شوراهای شهر و روستا بسیار بالا بوده و در واقع بالاترین مشارکت را در تمامی انتخابات اعم از ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و شوراهای شهر و روستا داشته اند. با توجه به اینکه شوراهای شهر و روستا نمود عینی تر مردم شهرستان در تعیین سیاست ها و تصمیم گیری های مربوط به سرنوشت خود است. (مصاحبه با خانم انصاری در دفتر انتخابات فرمانداری رضوانشهر، چهارشنبه ۴ تیر ماه ۱۳۹۳: ساعت ۹:۳۰ صبح)
۲-۸-۱۲) سازمان های حمایتی
در سطح شهرستان رضوانشهر، سازمان تأمین اجتماعی، سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی مسئول ارائه خدمات به اقشار مختلف مردم و نیز گروه های آسیب پذیر جامعه هستند. بر طبق آمار منتشر شده، تعداد خانواه های پذیرفته شده توسط واحدهای حمایت از خانواده های بی سرپرست در سطح شهرستان حدود ۱۵۰ خانواده است. (سالنامه آمار استان گیلان، ۱۳۹۰)
سازمان تأمین اجتماعی جمعیتی در حدود ۳۵ هزار نفر را تحت پوشش قرار می دهد که ۱۸۸۱ نفر به عنوان سرپرست مشمول بیمه بازنشستگی و بقیه افراد تحت تکفل از خدمات درمانی تأمین اجتماعی استفاده می کنند. (سازمان تأمین اجتماعی رضوانشهر- تیر ماه ۱۳۹۳)
کمیته امداد امام خمینی نیز از دیگر سازمان های حمایتی سطح شهرستان است که بنا بر گفته مسئولین حدود ۲۹ درصد جمعیت شهرستان را در قسمت های مختلف درمانی، بی سرپرستی، اشتغال، از کار افتادگی و … تحت پوشش قرار می دهد. ( کمیته امداد امام خمینی رضوانشهر، مصاحبه با خانم آقایی: مسئول فناوری و اطلاعات، سه شنبه ۳ تیر ماه ۱۳۹۳)
۲-۸-۱۳) بهداشت
شهرستان رضوانشهر فاقد بیمارستان است و بیماران نیازمند به خدمات بستری می بایست به شهرستان های اطراف یا مرکز استان مراجعه نمایند. البته بیمارستان ۳۲ تختخوابی شهرستان سال هاست که در دست ساخت است اما هنوز تا بهره برداری فاصله زیادی دارد. همچنین در رضوانشهر مطب های تخصصی پزشکی وجود ندارد و بیماران نیازمند خدمات تخصصی پزشکی برای حل مشکلات خود باید به شهرستان های مجاور و مرکز استان مراجعه کنند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

مهمترین مراکز پزشکی و درمانی شهرستان عبارتند از:

1. 1. مرکز بهداشتی-درمانی شبانه روزی رضوانشهر

1. 1. مرکز بهداشتی-درمانی روستای چنگریان

1. 1. مرکز بهداشت درمانی روستای پونل

1. 1. درمانگاه شبانه روزی خیریه باب الحوائج

1. 1. درمانگاه شبانه روزی ازل

1. 1. مرکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی پره سر

1. 1. پایگاه اورژانس رضوانشهر

داروخانه ها:

1. 1. داروخانه شبانه روزی دکتر امینی

1. 1. داروخانه دکتر عشقی

1. 1. داروخانه دکتر خوشفکر

1. داروخانه دکتر زاوش

نرم افزارهای spss یکی از نرم افزار های متداول برای تعیین پایایی با یکی از روش های فوق و معمولا روش الفای کرونباخ می باشد. از انجا که روش الفای کرونباخ از سایر روشها بهتر می باشد در این تحقیق جهت تعیین پایایی پرسشنامه از ضریب الفای کرونباخ استفاده شده است. برای تعیین ضریب پایایی از ۲۰۰ پرسش نامه توزیع شده، ۱۷۰ پرسش نامه در تحلیل مورد استفاده قرار خواهد گرفت. آلفای کرونباخ مقدار محاسبه شده برابر در رضایت شغلی ۹۲/۰ و برای متغیر ویژگیهای مدیریتی ۸۹/۰ بدست آمد که بر اساس اصول روش تحقیق، مقدار مطلوبی تلقی می شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳-۵- روایی پرسشنامه
به منظور برآورد روایی پرسشنامه از روش محتوا استفاده شده است. روایی محتوا، روایی است که به طور معمول برای بررسی اجزای تشکیل دهنده ی ابزار اندازه گیری بکار برده می شود. روایی محتوای یک ابزار اندازه گیری به سوال های تشکیل دهنده آن بستگی دارد. اگر سوال های ابزار، معرف ویژگی ها و مهارت های ویژه ای باشد که پژوهشگر قصد اندازه گیری آنها را داشته باشد. آزمون دارای روایی محتوا است. روایی محتوای یک آزمون، به طور معمول توسط افراد متخصص در موضوع مورد مطلعه تعیین می شود. از این رو، روایی محتوا به قضاوت داوران بستگی دارد. (سرمد و همکاران، ۱۳۷۶: ۱۷۱)
بدین منظور در این تحقیق تعداد ۲۰۰ پرسشنامه بین تنی از مدیران و معلمان به بررسی رابطه صلاحیت و ویژگی های مدیریتی مدیران با رضایت شغلی معلمان در واحد های آموزش و پرورش شهرستان تنگستان مورد بررسی و اصلاح، پرسشنامه نهایی با تعداد ۱۷۰ گویه مورد تایید قرار گرفت، و بدین وسیله روایی محتوایی پرسشنامه نیز از نظر اساتید متخصص مورد قبول واقع گردید.
۳-۶- اعتبار پرسشنامه
برای بررسی اعتبار پرسشنامه، شاخص های استخراج شده دسته بندی و پس از ویرایش در قالب پرسشنامه اولیه برای بررسی اعتبار محتوا در اختیار صاحب نظران قرار گرفت. پس از بررسی نظرات و پیشنهادات استاد راهنما و مشاور، تغییرات لازم در فرم اولیه ایجاد و فرم های نهایی آزمون تهیه گردید.
برای اجرای پرسشنامه نهایی روی نمونه آماری مورد مطالعه، پس از برقراری هماهنگی های لازم با مدیران و معلمان شهرستان تنگستان اجرای پرسشنامه شروع و در مدت یک ماه پرسشنامه ها اجراء و گردآوری گردید. در نهایت پرسشنامه های گرد آوری شده کد گذاری شده و داده ها برای ورود به رایانه آماده گردیدند. سرانجام داده های آماری با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
۳-۷- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
ضریب آلفای کرونباخ برای مقیاس توانمندسازی زنان سرپرست و آزمون اعتبار عاملی پرسش نامه نیز با کمک تحلیل عاملی تأییدی و با بهره گرفتن از نرم افزار spss استفاده خواهد شد.
در نهایت تحلیل لازم انجام و در صورت لازم باید اقدامات اصلاحی جهت بهبود عملکرد در آن شاخص را معین نمود. یک نکته اینکه در نتایج عملکرد، معمولاً رویکرد و دیدگاه حاکم مورد توجه خاص قرار می‌گیرد.
۳-۸- جامعه نمونه آماری
نمونه آماری شامل مدیران و معلمان در واحدهای آموزش و پرورش است. نمونه گیری به روش تصادفی ساده صورت گرفته است. بدین منظور در این تحقیق تعداد ۲۰۰ پرسشنامه بین تنی از مدیران و معلمان به بررسی رابطه صلاحیت و ویژگی های مدیریتی مدیران با رضایت شغلی معلمان در واحد های آموزش و پرورش شهرستان تنگستان مورد بررسی و اصلاح، پرسشنامه نهایی با تعداد ۱۷۰ گویه مورد تایید قرار گرفت، و بدین وسیله روایی محتوایی پرسشنامه نیز از نظر اساتید متخصص مورد قبول واقع گردید.
۳- ۸-۱- قلمرو موضوعی تحقیق
باتوجه به شاخص های بررسی رابطه صلاحیت و ویژگی های مدیریتی مدیران با رضایت شغلی معلمان لذا قلمرو موضوعی تحقیق مورد نظر بررسی رابطه صلاحیت و ویژگی های مدیریتی مدیران با رضایت شغلی معلمان در واحد های آموزش و پرورش شهرستان تنگستان خواهد بود.
۳-۸-۲- قلمرو مکانی تحقیق
این تحقیق شامل بررسی رابطه صلاحیت و ویژگی های مدیریتی مدیران با رضایت شغلی معلمان در واحد های آموزش و پرورش شهرستان تنگستان خواهد بود. قلمرو زمانی :قلمرو زمانی تحقیق در سال ۱۳۹۲ خواهد بود.
۳-۹- حجم نمونه
در تحقیق حاضر ویژگی های مدیریتی مدیران با رضایت شغلی معلمان که با تکمیل پرسشنامه تهیه شده پژوهشگر، به بررسی شاخص های موجود در رابطه با صلاحیت ویژگی های مدیریتی مدیران با رضایت شغلی معلمان خواهند پرداخت.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
۱-۵- روش اجرا
تحقیق حاضر از نوع تحقیقات علی و همبستگی (رابطه ای) است که برای اجرای آن از روش معمول روش پرسشنامه (پیمایش) سود برده خواهد شد و در این روش به مصاحبه و درخواست همکاری در زمینه تکمیل نمودن پرسشنامه ها از معلمان و مدیران واحدهای آموزش و پرورش پرداخته خواهد شد. داده های به دست آمده مربوط به ویژگی های مدیریتی مدیران با رضایت شغلی معلمان است که داده ها لازم برای این تحقیق با مصاحبه جداگانه هر یک از این افراد استخراج خواهد شد. بعد از آن به تعیین متغیرها و شاخص ها می پردازیم. پس از استخراج داده ها متغیر ها لازم در هر ستون به صورت جداگانه نوشته و هر ردیف به یک فرد اختصاص داده و اطلاعات جمع آوری خواهد شد و سپس مبادرت به کدگذاری آن اطلاعات و ورود آنها به کامپیوتر برای تجزیه و تحلیل می کنیم.
از نظر واحد تحلیل و مشاهد این تحقیق درصدد بررسی بررسی رابطه صلاحیت و ویژگی های مدیریتی مدیران با رضایت شغلی معلمان در واحد های آموزش و پرورش شهرستان تنگستان و متغیرها درسطح فردی مورد سنجش قرار می گیرد بنابراین نتایج در همین سطح توصیف و تحلیل خواهد شد پس واحد تحلیل و واحد مشاهده در سطح (فرد) است ابزار مشاهده مصاحبه با معلمان و مدیران در واحدهای آموزش و پرورش می باشد.
۴-۲- تجزیه و تحلیل توصیفی اطلاعات
این بخش از تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به اطلاعات توصیفی واحدهای آموزش و پرورش شهرستان تنگستان می باشد. جدول زیر اطلاعات مربوط به فراوانی و درصد میزان پاسخگویی به پرسشنامه می باشد.
جدول شماره: (۴-۱) نمودار ستونی تحصیلات و فراوانی پاسخگویان مورد مطالعه

میزان تحصیلات
فراوانی
درصد

دیپلم

۶

۳.۹

دیپلم فوق

۳۱

۲۰.۰

لیسانس

۱۰۱

۶۵.۲

لیسانس فوق

۹

۵.۸

ز اهل دین بشنیدم که خام می‌گفتند

همان که بر در بیت‌الحرام می‌گفتند
رموز تش موسی که برهمن بشکافت
(غزل ۴۵۳)

ملامت، فقر، تجرد و ریاضت از مختصات این طایفه بوده است. آن‌ها ملامت و جور خلق را بر خود پسندیده و نیکی و طاعات خود را اظهار نمی‌کردند تا مبادا در آن ریایی باشد». (سجادی، ۱۳۸۹: ۲۳۸ ) عرفی گرایش آشکار قلندری و ملامتی دارد:

عرفی از آلودگی غم نیست منشین نا امید

ابر رحمت دوست دارد دامن آلوده را
(غزل ۱۷)

من که با یا صنم است آمد و رفت نفسم گر بگویند

که بی مذهب و دینم چه شود
(غزل ۴۶۰)

از سوی دیگر باید دانست که کم توجهی نسبت به مساله شریعت از نتایج سیاسی عصر او نیز بوده است. وی در دوره اکبر شاه می‌زیست و این اکبر شاه کسی است که کوشید با ممانعت از انجام و اجرای شعائر اسلامی، راه را برای ادیان دیگر باز نماید. اکبر شاه چندان روی خوشی به اسلام و یا دستکم نوعی از اسلام مرسوم در عصر نشان نمی‌داد. از همین زد. وی برای «دین الهی» روی، تا آنجا پیش رفت که دست به ابداع دینی جدید موسوم به این دین نوعی اقرارنامه تنظیم کرد که وارد شوندگان به این دین ملزم به پذیرش آن بودند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

«عرفی در چند قصیده، اکبر شاه را مدح کرده … با این حال، همان‌طور که از اشعار عرفی بر میاید اصحابش، بی توجهی به شریعت در نزد عرفی به بی توجهی به اصل اسلام و یا خروج از دین منجر نمی‌شود؛ بلکه همان‌گونه که خواهیم گفت، اتفاقاً یکی از خصوصیات اصلی تفکر عرفی، نوعی گرایش باطنی به تشیع است». (غلامی بیدک، ۱۳۹۱: ۱۳-۲۸).
۳-۴-۵ مدایح عرفی
«عرفی، اگر چه چند قصیده در ستایش از حکیم ابوالفتح گیلانی، میرزا عبدالرحیم خانخانان، اکبرشاه و پسرش سلیم (جهانگیر پادشاه)، سروده، ولی بیشتر قصیده‌هایش در ستایش از امیرالمؤمنین علی (ع) و حضرت محمد (ص) می‌باشد». (دلیری مالوانی، ۱۳۸۱: ۱۱۰).
«دکتر صفا، شهرت عرفی را در قصیده سرایی به این سه دلیل وابسته می‌داند:
«الف- به علت توانایی در تتبع شیوه استادان پیش از خود
ب- به سبب توانایی درآوردن سخن روان و خالی از تکلف و در همان حال منتخب و استوار همراه با نازک خیالی‌ها و مضمون یابی هایی که بعد از او مایه کار بسیاری از شاعران استاد گردید.
ج- برای گنجانیدن اندیشه‌های علمی و نکته‌هایی که می‌توان از آن استخراج نمود، در قصیده و استفاده از اطلاعات خود در خلق مضمون‌های جدید.»
در پایان به این نکته باید اشاره نمود، که اگر چه عرفی در سرودن قصیده، مهارت فراوانی دارد، ولی استادی او را در ساختن غزل‌های خوش آهنگ، همراه با پختگی و استواری، و آمیخته با عاطفه‌های تند، که از قلبی جوان سرچشمه گرفته است، نباید نادیده گرفت». (دلیری مالوانی، ۱۳۸۱: ۱۰۸).
۳-۵ صائب تبریزی

نام و نسب:

میرزا محمّد علی پسر میرزا عبدالرحیم تبریزی اصفهانی، معروف به «صائبا» اگر چه صائب در اصفهان متولّد شد و پرورش یافت ولی به اعتبار اینکه خاندانش از تبریز بودند به صائب تبریزی مشهور شد.

تولّد:

سال ولادت وی را برخی تذکره نویسان ۱۰۱۰ و گروهی ۱۰۱۶ نوشته‌اند (برخلاف نظر مشهور، آقای محمد قهرمان، بدون ذکر مأخذ تولد صائب را در حدود سال ۱۰۰۰ ه. ق نوشته است) برگزیده اشعار صائب و دیگر شعرای معروف سبک هندی/۱۲)) و محل تولدش را محله عباس آباد اصفهان ثبت کرده‌اند (مؤلف قصص الخانی و شبلی نعمانی زادگاه صائب را شهر تبریز و محل پرورش او را اصفهان ذکر کرده‌اند).

وفات:

صائب در سال ۱۰۸۱ در شهر اصفهان چشم از جهان فرو بست و در باغی که اکنون به «قبر آقا» معروف است به خاک سپرده شد.

گوشه‌ای از زندگی:

۴-۱ مقدمه ۸۲
۴-۲ خروجی کارت امتیازی متوازن ۸۲
۴-۳ ورودی و خروجی های پژوهش ۸۴
۴-۴ تحلیل پوششی داده ها ۹۰
۴-۵ تحلیل حساسیت متغیرها ۹۱
۴-۶ رتبه بندی گروه های صنعتی ۹۴
۴-۷ رتبه بندی شرکت های مربوط به گروه های کارآمد و ناکارآمد ۹۵
۴-۸ خلاصه فصل ۹۷
: ۹۸
۵-۱ مقدمه ۹۹
۵-۲ اهداف تحقیق ۱۰۰
۵-۳ آزمون فرضیات تحقیق ۱۰۲
۵-۴ پیشنهادات کاربردی تحقیق ۱۰۳
۵-۵ پیشنهاد برای تحقیقات آتی ۱۰۴

۵-۶ محدودیت های تحقیق ۱۰۴
۱۰۵
فهرست منابع ۱۰۵
چک لیست ۱۰۸
چکیده
هدف: هدف محقق از انجام این مقاله محاسبه و رتبه بندی کارایی شرکت های صنعتی پذیرفته شده در بازار بورس اوراق بهادار بوده است.
روش پژوهش: در این تحقیق روش انجام پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه گردآوری داده ها از نوع پیمایشی می باشد.
یافته ها: در این پژوهش به محاسبه و رتبه بندی کارایی شرکت های عضو بازار بورس ایران پرداختیم که در آن ابتدا از روش های BCC و CCR که هرکدام شامل دو رویکرد نهاده گرا و ستانده گرا می باشند استفاده نموده ایم. در انتها مشخص شد که بهترین روش BCC نهاده گرا می باشدکه با بهره گرفتن از آن به ارزیابی کارایی شرکت ها و نیز تحلیل حساسیت متغیرها پرداخته ایم.
نتیجه گیری: بر اساس یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها می توان نتیجه گیری نمود که از بین رویکردهای مختلف بهترین روش BCC نهاده گرا می باشد و نیز از میان نهاده ها، دارایی و فروش و از میان ستانده ها، مطالبات حساس ترین متغیرها بوده اند و نیز صنایع شیمیایی و منسوجات به ترتیب کاراترین و ناکاراترین صنایع می باشند.
کلید واژه ها: کارایی- تحلیل پوششی داده ها- BCC – CCR
فصل اول
کلیات پژوهش
مقدمه
درجه روزافزون رقابت در صنعت، عرضه تکنولوژی های جدید در فعالیت شرکتها، گسترش محصولات و خدمات مالی جدید و نیازهای روزافزون به نیروی کار با صلاحیت شرکتها و موسسات و بویژه شرکتهای صنعتی را در معرض یک فرایند تکامل بسیار پیچیده به منظور دستیابی به مزیت رقابتی یا صرفا بقا قرار داده است. (فری یرا^[۱] وهمکاران،۲،۲۰۱۲)
ارزیابی عملکرد شرکتهای مختلف یک کار دشوار است. یکی از دلایل این دشواری پیچیدگی ای است که ذاتا در مجموعه متنوع ابعادی که باید در ارزیابی مد نظر قرار گیرند وجود دارند همچنین منافع متعدد و ذینفعان مختلف نیز دلایلی دیگر است(فری یرا وهمکاران،۲،۲۰۱۲)
یک بررسی جامع کاربردهای تحلیل پوشش داده ها در عملکرد شرکت ها نشان میدهد شفافیت گزارشها در مورد بکارگیری تحلیل پوششی داده ها^[۲] برای موسسات مالی امری ضروری است. با توجه به اهمیت ارزیابی عملکرد از طریق تحلیل پوششی داده ها و نقش آن در افزایش کارایی و اثربخشی عملکرد شرکتها ، از این رو اهمیت موضوع و حساسیت تحقق آن در بخش خدمات مالی، زمینه لازم و کافی برای پرداختن به این مقوله را فراهم می آورد. در این فصل در ابتدا بیان مساله و اهمیت و ضرورت موضوع توصیف شده و سپس اهداف ، فرضیات تحقیق و اصطلاحات کلیدی بیان شده اند.
بیان مسئله
ارزیابی عملکرد فرایندی است که به سنجش، اندازه گیری، ارزش گذاری و قضاوت درباره عملکرد طی دوره های معین می پردازد. از بُعد سازمانی ارزیابی عملکـرد معمـولاً متـرادف اثربخشـی فعالیـتهاسـت. منظـور از اثربخشی میزان دستیابی به اهداف و برنامه ها با ویژگی کارا بودن فعالیتها و عملیات است. از نقطه نظر نحوه استفاده از منابع، ارزیابی عملکرد در قالب شـاخصهـای کـارایی بیـان می شود.
اگر در ساده ترین تعریف، نسـبت سـتاده بـه داده را کـارایی بـدانیم، نظـام ارزیـابی عملکرد در واقع میزان کارایی تصـمیمات مـدیریت در خصـوص اسـتفاده بهینـه از منـابع و امکانات را مورد سنجش قرار می دهد. به طور کلی ارزیابی عملکرد عبارتست از اندازه گیـری عملکـرد از طریـق مقایسـه وضـع موجود با وضع مطلوب یا ایده آل براساس شاخص های از پیش تعیین شـده کـه خـود واجـد ویژگیهای معین باشد.(فلاح-محمد، ۱۳۹۰)
هر سازمان به منظور آگاهی از میزان مطلوبیت و مرغوبیت فعالیتهای خود به ویـژه در محیطهای پیچیده و پویا نیاز اساسی به ارزیابی دارد، از سوی دیگر فقدان وجود نظام ارزیابی و کنترل در یک سیستم به معنای عدم برقراری ارتباط با محیط درون و برون سازمان تلقـی می گردد که پیامدهای آن کهولـت و در نهایـت زوال سـازمان مـی باشـد. در عصـر کنـونی تحولات شگرف دانش مدیریت، وجود ارزیابی عملکرد را اجتنـاب ناپـذیر نمـوده اسـت بـه گونه ای که فقدان نظـام ارزیـابی در ابعـاد مختلـف، اعـم از ارزیـابی در اسـتفاده از منـابع وکارکنان، اهداف و راهبردها، به عنوان یکی از علائم بیمـاریهـای سـازمان قلمـداد می گردد.(مهرگان-محمدرضا، ۱۳۹۱)
به طور کلی هدف و منظور ارزیابی عملکرد نیل به اهداف زیر است:
– پاسخ گویی در برابر نتایج (اطمینان از پاسخ گویی)
– امکان شناسایی اقدامات بهبود دهنده کیفیت و کاهنده هزینه (شناسایی اقدامات بهبود دهنده کیفیت و کمیّت)
– تحقق نتایج ارزیابی عملکرد، به این معنا که با توجه به پیشنهادها و نتایج این تحقیق می توان به بهبود عملکرد دست یافت.
اندازه گیری کارایی به خاطر اهمیت آن در ارزیابی عملکرد یک شرکت یا سازمان همواره مورد توجه محققین بوده است. در سال ۱۹۵۷ فارل با بهره گرفتن از روشی مانند اندازه گیری کارایی در مباحث مهندسی اقدام به اندازه گیری کارایی برای یک واحد تولیدی نمود. موردی که فارل برای اندازه گیری کارایی مد نظر قرار داده بود شامل یک ورودی و یک خروجی بود. مطالعه فارل شامل اندازه گیری کارایی های فنی و تخصیص و مشتق تابع تولید کارا بود.(هونجاک و تیهومیر^[۳] ، ۲۰۱۳)
چارنز، کوپر و رودز^[۴] دیدگاه فارل را توسعه داده و مدلی را ارائه کردند که توانایی اندازه گیری کارایی با چندین ورودی و چندین خروجی را داشت. این مدل تحت عنوان (( تحلیل پوششی داده ها )) نام گرفت. از آنجا که این مدل توسط چارنز، کوپر و رودز (۱۹۸۷) ارائه گردید، به مدل CCR که از حروف اول نام سه فرد فوق تشکیل شده است معروف گردید. در سال ۱۹۸۴ بنکر، چارنز و کوپر^[۵] با تغییر در مدل CCR مدل جدیدی را عرضه کردند که با توجه به حروف اول نام آنان به مدل BCC شهرت یافت.(هونجاک و تیهومیر ، ۲۰۱۳)
تحلیل پوششی داده ها روشی مبتنی بر یک سری بهینه سازی با بهره گرفتن از برنامه ریزی خطی می باشد که روش ناپارامتریک نیز نامیده می شود. در این روش منحنی مرز کارا از یک سری نقاط که بوسیله برنامه ریزی خطی تعیین می شود، ایجاد می گردد. برای تعیین نقاط می توان از دو فرض بازده ثابت و متغیر نسبت به مقیاس استفاده کرد. روش برنامه ریزی خطی بعد از یک سری بهینه سازی مشخص می کند که آیا واحد تصمیم گیرنده مورد نظر روی خط کارایی قرار گرفته است و یا خارج آن قرار دارد؟ بدین وسیله واحدهای کارا و ناکارا از یکدیگر تفکیک می شوند.(کائو چانگ^[۶] ، ۲۰۱۲)
مدل های اصلی تحلیل پوششی داده ها به دو نوع مدل CCR وBCC تقسیم می شوند. هر کدام از این مدل ها را می توان با بهره گرفتن از دو رویه ی ورودی محور و خروجی محور بررسی کرد.(ین شنی^[۷] ، ۲۰۱۲). از طرفی انتخاب شاخص های مناسب در اعتبار بررسی تکنیک تحلیل پوششی داده ها از اهمیت بالایی برخوردار است.(جو و همکاران^[۸] ، ۲۰۱۱) که جهت تعدیل این چالش رویکرد کارت امتیازی متوازن این امکان را فراهم می نماید که انتخاب ورودی ها و خروجی های تحقیق جهت بکارگیری در تحلیل پوششی داده ها بر مبنای بینشی جامع نگر و با توجه به جنبه های مختلف سازمانی مالی، فرآیندهای داخلی، مشتری، رشد و یادگیری تبیین گردد.(راجی و همکاران^[۹] ،۱۳۹۰) در واقع در تکنیک ترکیبی DEA- BSC از کارت امتیازی متوازن به عنوان ابزاری برای طراحی شاخص های ارزیابی عملکرد و از تحلیل پوششی داده ها به عنوان ابزاری برای ارزیابی عملکرد استفاده می شود.
سوال تحقیق:
– آیا کارایی شرکتهای صنعتی به لحاظ مالی و دیگر عوامل مناسب بوده یا خیر؟
تحلیل پوششی داده ها یک ابزار اندازه گیری عملکرد غیر پارامتری است که می تواند برای تجزیه و تحلیل و تصمیم گیری در مورد واحدهای مختلف استفاده شود چون نه تنها واحدها را مطابق با عملکرد شان دسته بندی می کند بلکه همچنین اطلاعات بسیار بیشتری را ارائه می دهد که با سایر روشها مثل تحلیل نسبت نمی توانند مورد پژوهش قرار گیرند (ایکان^[۱۰]وکاله،۸۸۹،۲۰۱۱).
از آنجا که تحلیل پوششی داده ها کارایی را با مقایسه کارایی یک موسسه مالی با کارایی سایرین ارزیابی می کند، هر موسسه مالی ناکارآمد یک گروه موسسات کارآمد را دارد که عملکردش در برابر آنها ناکارآمد شناسایی می شود. سپس این گروه موسسات کارآمد به عنوان مجموعه مرجع برای آن موسسه ناکارآمد توصیف می شوند. بر همین اساس گفته می شود که تحلیل پوششی داده ها یک رویکرد عملیاتی را برای اندازه گیری ارائه می دهد چون شیوه هایی که ناکارایی به آن طریق می تواند کاهش یابد را به صورت مستقیم تری شناسایی می کند(دارل ودیوید^[۱۱]،۵،۲۰۰۵).
متداول ترین نقاط قوت تحلیل پوششی داده ها شامل این است که واحد هایی را شناسایی می کند ،که قابلیت های بهبود بالقوه ارائه می دهند ، منابع ناکارایی را شناسایی می کند و هنگام اندازه گیری عملکرد ترجیحات مدیریت را به حساب می آورد. با بکارگیری تحلیل پوششی داده ها ابعاد مختلف کارایی واحد می توانند هر چه بیشتر مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند.(ایکان وکاله،۸۸۹،۲۰۱۱).