هزینه­یابی کیفیت به دنبال تعیین سطح بهینه کیفیت برای محصول و خدمات تولید شده در سازمان است که در این سطح هزینه­ های کیفیت بهینه خواهد بود. به عبارت دیگر، این سطح بهینه نمایانگر درجه­ای از کیفیت محصول یا خدمت است که در آن بیشترین منفعت برای تولیدکننده وجود دارد. از آنجا که افزایش کیفیت معمولا با افزایش هزینه­ها همراه است، بنابراین می­توان انتظار داشت که در سطحی از کیفیت، هزینه­ها حداقل و منافع حداکثر باشند. در سطوح پایین­تر به دلیل کاهش کیفیت، منافع کاهش می­یابد و در سطوح بالاتر نیز به دلیل افزایش هزینه­ های ناشی از کیفیت مطلوب­تر، باز هم منافع کاهش خواهد یافت (رادن و دیل، ۲۰۰۰).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

هزینه­یابی کیفیت یکی از ابزارهای مدیریت کیفیت است که می ­تواند در جهت بهبود پیاده­سازی مدیریت کیفیت جامع به کار گرفته شود و بنابراین به عنوان یک بازوی کیفیتی در راستای مدیریت ارتقای سازمانی عمل نماید (سوپریله و گوپتا، ۲۰۰۱).
از مهمترین مشکلاتی که در زمینه هزینه­یابی کیفیت وجود دارد این است که هزینه­ های کیفیت به طور کامل در گزارش­های حسابداری ثبت نمی­شوند و اغلب بخش قابل توجهی از آنها مغفول می­ماند. همچنین این هزینه ها را نباید تنها به فعالیت­های تولیدی و عملیاتی محدود نمود، بلکه باید به هزینه­ های صورت گرفته در حوزه بخش­های خدماتی نیز توجه کرد. به طور کلی اقدامات اولیه در جهت جمع­آوری و بررسی هزینه­ های کیفیت توسط اداره تضمین کیفیت و گاهی نیز توسط هیئت مدیره و گروه ارشد مدیریت انجام می­ شود و به ندرت اتفاق می­افتد که اداره حسابداری و مالی این کار را بر عهده گیرد. به نظر می­رسد اقدامات انجام شده توسط حسابداران، تنها از طریق هزینه­ های بالای مربوط به فعالیت­های بازرسی و آزمایش و با هزینه­ های ضایعات که به ترتیب در بررسی­های نیروی کار یا مواد مصرفی به چشم می­خورد به جریان می­افتد (دیل و پلانک، ۱۳۸۱).
۲-۱۸- مدل اقتصادی هزینه­یابی کیفیت
هر چه سازمان هزینه بیشتری بر روی پیشگیری و ارزیابی لحاظ نماید، مقدار شکست داخلی و خارجی آن کاهش می­یابد، اما بین نحوه هزینه­کردن و کاهش متقابل این هزینه­ها ارتباط خطی وجود ندارد و در یک نقطه این دو منحنی به نقطه بهینه خود می­رسند و از آن به بعد تأثیر معکوس خواهد داشت. این روند در مورد شرکت های با فرآیندهای سنتی و شرکت­های با فرآیندهای در حال توسعه متفاوت می­باشد. در زیر به توضیح این روند در دو نوع شرکت مذکور می­پردازیم:
۲-۱۸-۱- شرکت­های با فرایند سنتی
در این شرکت­ها، امکان رسیدن به کیفیت ۱۰۰ درصد و انطباق کامل محصول با مشخصه­های مورد نظر از طریق اعمال فعالیت­های ارزیابی و پیشگیرانه وجود ندارد و در هر صورت درصدی عدم انطباق برای محصول در مقایسه با آنچه باید مطابق آن باشد، وجود خواهد داشت.
نمودار ۲-۲، رابطه بین میزان هزینه­ های صرف شده برای هزینه­ های ارزیابی و پیشگیرانه را با هزینه­ های شکست داخلی و خارجی نشان می­دهد.
نمودار ۲-۲- مدل اقتصادی هزینه­ های کیفیت در شرکت­های با فرایند سنتی
همان طور که در نمودار ملاحظه می­ شود، زمانی که هزینه­ های ارزیابی و پیشگیرانه افزایش یابد، هزینه­ های شکست و در نتیجه مجموع کل هزینه­ های کیفیت کاهش می­یابند، اما این کاهش دائمی نبوده و در یک نقطه به صورت معکوس عمل می­ کند و باعث افزایش هزینه­ها می­گردد و در نهایت می­توان گفت شرکت­های با فرایند سنتی نمی ­توانند به انطباق ۱۰۰ درصد کیفی برسند.
۲-۱۸-۲- شرکت­های با فرایند در حال توسعه
در این شرکت­ها، رسیدن به کیفیت ۱۰۰ درصد مطابق با آنچه مورد نیاز است، امکان پذیر می­باشد. اگر چه در قسمت­ های انتهایی نمودار، روند افزایش هزینه­ های ارزیابی و پیشگیرانه نسبت به ابتدای آن بسیار سریع­تر است، اما نهایتا منجر به رسیدن به کیفیت انطباق صد در صد شده و هزینه­ های شکست داخلی و خارجی به صفر می رسند که در نتیجه آن مجموع کل هزینه­ های کیفیت در نقطه بهینه، معادل هزینه­ های ارزیابی و پیشگیرانه خواهد بود. نمودار ۲-۳، رابطه بین هزینه­ های ارزیابی و پیشگیرانه را با هزینه­ های شکست داخلی و خارجی نشان می­دهد:
نمودار ۲-۳- مدل اقتصادی هزینه­ های کیفیت در شرکت­های با فرایند در حال توسعه
همان طور که در نمودار مشاهده می­ شود، افزایش در هزینه­ های ارزیابی و پیشگیرانه سبب کاهش در هزینه های شکست داخلی و خارجی شده و نهایتا منجر به صفر شدن آن­ها در نقطه بهینه گشته است. بنابراین در شرکت­های با فرایند در حال توسعه جدید می­توان به انطباق کیفیت صد درصد دست یافت (زنجیردار و دیگران، ۱۳۸۸).
در برخی شرکت­ها حسابداران چنین وانمود می­ کنند که تضمین و بهبود کیفیت، زیانی اجتناب­ناپذیر هستند و در نتیجه برای کاهش هزینه و پس اندازهای واقعی با بهره گرفتن از طرح­ها و فعالیت­های پیشبردی تلاش می­ کنند. از طرف دیگر، مهندسان و متخصصین تضمین کیفیت هم در اجرای عملیات ساده­ای که به نظر حسابداران بسیار فنی، مشکل و پیچیده است دخالت دارند. اینها عوامل مهمی هستند که مانع جمع­آوری و استفاده از اطلاعات کیفی می­شوند. همه کسانی که به بررسی هزینه­ها می­پردازند نا امیدی ناشی از موانع ارتباطی را که حسابداران مدیریت حرفه­ای را از غیر حسابداران متمایز می­ کند، تجربه می­ کنند. مشکل دیگر آن است که همه حسابداران مدیریت از مفهوم هزینه­یابی کیفیت مطلع نبوده و اطلاعات کسانی هم که با آن آشنا هستند کم است.
یک رکن اساسی در وصول هزینه­ های مربوط به امور کیفی آگاهی شرکت از تاریخ، فرهنگ، مردم، فرآیندها و تولیدات است. این امر در ابتدا برای شرکتی که به فعالیت­های هزینه­یابی کیفیت می ­پردازد تصوری غیر ضروری نخواهد بود. فعالیت­های هزینه­یابی کیفیت مستلزم دانش کیفی، فنی و حسابداری است، اما معدود افرادی در سازمان­ها از این دانش لازم برخوردارند.
بنابراین فعالیت­های هزینه­یابی باید به شکل مشترک انجام گیرند. اگر حسابداران بخواهند آن را به تنهایی انجام دهند، بسیاری از جزئیات کار را از دست داده و یا توسط افراد، گمراه می­شوند. حسابداران معمولا از کارکنان تضمین کیفیت برای ارزیابی­های خود راهنمایی می­خواهند. از طرف دیگر اگر متخصصین فنی و تضمین کیفیت به تنهایی اقدام به این کار نمایند، ممکن است به عنوان مثال به کشف هزینه­هایی که حسابداران خبره از دید آنان مخفی نگه داشته اند نائل نشده و در نتیجه هزینه­ های جمع­آوری و ارائه شده از اعتبار برخوردار نباشند. علاوه بر این ممکن است آنان از مفهوم حقیقی و یا حساسیت نسبی برخی اطلاعات هزینه­یابی آگاهی نداشته باشند. همچنین ممکن است در تعبیر و تفسیر اطلاعات هزینه­یابی موجود در سیستم هزینه­یابی و مفهوم حقیقی آن نیز مشکل داشته باشند. با این وجود باید به خاطر داشت حسابداران مدیریت همیشه برای ایجاد همه انواع هزینه­ها تحت فشار بوده و اگر هزینه­یابی کیفیت در شرکت­ها کنار گذاشته شود آنان باید بپذیرند که انجام این فعالیت­ها ارزش تلاش را دارد. یکی از عوامل مثبت درگیر کردن ادارات حسابداری در این امر آنست که محاسبات انجام شده توسط آنان معمولا در جلب توجه مدیران به معیارها موثر است. در آینده مدیران مالی شرکت باید بیش از پیش در جمع­آوری هزینه­ های کیفیت فعال باشند تا اعتماد مدیران ارشد را نسبت به اعتبار اطلاعات هزینه­یابی کیفیت به عنوان ارزیابی عملکرد کاری افزایش دهند (دیل و پلانک، ۱۳۸۱).
۲-۱۹- تشریح عناصر هزینه­ های کیفیت
در این بخش به تشریح تفضیلی عناصر هزینه­ های کیفیت پرداخته می­ شود و انواع هزینه­ های کیفیت در موسسات صنعتی و خدماتی مورد بحث قرار می­گیرد.

1. 1. هزینه­ های پیشگیری

هزینه تمامی فعالیت­هایی که مشخصا برای جلوگیری از بروز کیفیت ضعیف در محصولات و خدمات صرف می­ شود.
۱-۱٫ بازاریابی/ مشتری/ استفاده کننده
هزینه­هایی که برای ارزیابی مداوم تصورات و نیازهای کیفی مشتریان (شامل بازخورهایی که درباره قابلیت اطمینان و عملکرد محصول گرفته می­ شود) صرف می­ شود و این مشخصه­ها با توجه به محصولات و خدمات شرکت بر رضایت مشتری تاثیر می­گذارند.
۱-۱-۱٫ تحقیقات بازاریابی
بخشی از هزینه­ های تحقیقات بازاریابی که صرف شناسایی و تعیین نیازهای کیفی مشتریان و استفاده کنندگان می­ شود. شامل شناسایی و تعیین مشخصه­هایی از محصول یا خدمات که سطح بالایی از رضایتمندی را در مشتری فراهم می­ کند.
۱-۱-۲٫ مشتری/ بررسی تصورات استفاده کننده
هزینه برنامه­هایی که برای ارتباط برقرار کردن با مشتریان/ استفاده­کنندگان برای نیل به اهدافی که از قبل عنوان شده، شامل شناسایی و تامین تصورات آنها از کیفیت محصول یا خدمات در هنگام استفاده یا تحویل صرف می­ شود.
۱-۱-۳٫ بازنگری اسناد/ قرارداد
هزینه­هایی که صرف بازنگری و ارزیابی قراردادهای مشتری یا سایر اسناد و مدارکی می­ شود که بر نیازمندی ها و مشخصات محصول یا خدمات تاثیرگذار است (از جمله استانداردهای کاربردی صنعت، قوانین و مقررات دولتی یا مشخصات داخلی مشتری) برای تعیین قابلیت و توانایی سازمان در برآوردن نیازمندی­های عنوان شده، قبل از پذیرش خواسته­ های مشتری.
۱-۲٫ توسعه محصول/ خدمات/ طراحی
شامل هزینه­ های صرف شده برای ترجمه نیازها و خواسته­ های مشتری و استفاده کننده به نیازمندی­ها و استانداردهای قابل اطمینان کیفی و مدیریت توسعه محصول/ خدمات جدید، قبل از اینکه مدارک طراحی مربوطه جهت شروع تولید صادر شود. این هزینه­ها معمولا برنامه­ ریزی و بودجه بندی می­شوند و در مورد تغییرات عمده طراحی نیز به کار برده می­شوند.
۱-۲-۱٫ بازنگری پیشرفت کیفیت طراحی
کل هزینه­هایی که شامل برنامه­ ریزی­های نهایی و موقتی بازنگری­های پیشرفت طراحی جهت حداکثر کردن تطابق طراحی محصول یا خدمات با نیازها و خواسته­ های مشتری یا استفاده کننده با توجه به عملکرد، پیکره بندی، قابلیت اطمینان، ایمنی، قابلیت ساخت، هزینه واحد محصول و در صورت کاربرد، قابلیت تعمیر داشتن، قابلیت تعویض و جایگزینی و قابلیت نگهداری. این بازنگری­های رسمی قبل از صدور مدارک طراحی جهت ساخت نمونه­های اولیه یا شروع تولید آزمایشی انجام می­گیرد.
۱-۲-۲٫ فعالیت­های پشتیبان طراحی
کلیه هزینه­هایی که مشخصا برای ایجاد پشتیبانی­های محسوس از کیفیت، در مرحله طراحی و توسعه محصول/ خدمات صرف می­شوند. در صورت کاربرد فعالیت­های پشتیبان طراحی شامل کنترل اسناد و مدارک طراحی، برای اطمینان از انطباق با استانداردهای داخلی، انتخاب و ارزیابی شرایط اجزا و قطعات و یا مواد مورد نیاز که در محصول/ خدمات نهایی استفاده می­شوند، تحلیل ریسک برای استفاده ایمن از محصول/ خدمات نهایی، بررسی قابلیت تولید برای اطمینان از اقتصادی بودن تولید محصول، تحلیل­های نگهداری و تعمیرات، فعالیت­های تضمین قابلیت اطمینان مانند استفاده از روش تجزیه و تحلیل خطا و بررسی اثرات آن، تحلیل استفاده­های نادرست مشتری از محصول به صورت بالقوه و تهیه یک طرح مدیریت کیفیت کلی می­ شود.
۱-۲-۳٫ آزمون واجد شرایط بودن طراحی محصول
کلیه هزینه­ های صرف شده برای طرح­ریزی و هدایت آزمون واجد شرایط بودن محصولات جدید و تغییرات عمده در محصولات موجود. شامل هزینه­ های بازرسی و آزمون تعدادی از محصولات تولید شده، در شرایط ایده آل و شرایط بسیار بد محیطی. بازرسی و آزمون واجد شرایط بودن، برای تصدیق تامین کلیه نیازها و خواسته های طراحی در محصول نهایی است تا هنگامی که خطایی رخ می­دهد به روشنی مشخص باشد که کدام قسمت از محصول به طراحی مجدد نیاز دارد. آزمون واجد شرایط بودن محصول بر روی نمونه­های اولیه، تولید آزمایشی یا بر روی نمونه ­ای از اولین سری­های تولیدی انجام می­ شود (بعضی از این منابع، این ردیف را جزو هزینه­ های بازرسی و آزمایش محسوب می­نمایند).
۱-۲-۴٫ طراحی خدمات/ تعیین صلاحیت
هزینه­ های صرف شده برای فرایند تعیین صلاحیت یا محک زدن نحوه ارائه خدمت جدید یا تغییرات اساسی در نحوه ارائه خدمت برای خدمات موجود، شامل هزینه­ های برنامه­ ریزی و اجرای آزمایشی با بهره گرفتن از نمونه سازی، در صورت نیاز یا تامین برای اولین تولید است. شامل هزینه­ های اندازه گیری یا بازبینی هر کدام از ابعاد ارائه خدمت در شرایط معمولی و شرایط کاملا نامطلوب برای تعداد مناسبی از محصولات یا در طی دوره زمانی مناسب به منظور تطابق یکنواخت با نیازمندی­ها یا به منظور تعیین اینکه در کجاها نیاز به طراحی مجدد هست (برخی منابع این دسته را یک هزینه ارزیابی در نظر می­گیرند).
۱-۲-۵٫ شرایط آزمایشی
هزینه­ های صرف شده برای ارزیابی و مشاهدات برنامه­ ریزی شده از عملکرد محصول در شرایط آزمایشی، معمولا با همکاری نزدیک مشتریان صادق و با وفا انجام می­ شود. البته فروش محصول در بازارهای آزمایشی نیز جزو این دسته است. شرکت در این مرحله از زندگی محصول/ خدمات بایستی اطلاعاتی بسیار بیشتر از پاسخ به سوالات زیر کسب کند. آیا محصول جواب داد؟ یا آیا فروش رفت؟ (بعضی منابع این ردیف را جزو هزینه­ های بازرسی و آزمون محسوب می­نمایند).
۱-۳٫ هزینه­ های پیشگیرانه خرید
هزینه­ های صرف شده برای تعیین تطابق با نیازمندی­های تامین­کنندگان قطعات، مواد یا فرآیندها و حداقل کردن تاثیر عدم انطباق­های تامین­کننده بر روی کیفیت محصولات/ خدمات نهایی. شامل فعالیت­هایی که قبل و بعد از سفارش خرید انجام می­ شود.
۱-۳-۱٫ بازنگری تامین­کنندگان
کل هزینه­ های بررسی برای ارزیابی و بازنگری قابلیت تامین­کنندگان در تامین خواسته­ های کیفی شرکت. معمولا این کار توسط تیمی مجرب از نمایندگان بخش­های ذیربط شرکت انجام می­ شود که می ­تواند به صورت دوره­ای در یک بازه زمانی طولانی انجام شود.
۱-۳-۲٫ رتبه ­بندی تامین­کنندگان
در صورت کاربرد، هزینه­ های مربوط به ایجاد و برقراری یک سیستم، جهت تعیین تداوم قابل پذیرش بودن هر تامین­کننده برای کسب و کار آینده. این سیستم بر اساس عملکرد واقعی هر تامین کننده در قبال نیازمندی های مشخص شده، تحلیل­های دوره­ای و امتیاز­بندی کیفی و کمی که انجام می­ شود، بنا نهاده شده است.
۱-۳-۳٫ بازنگری داده ­های فنی سفارش خرید
شامل هزینه­ های بازنگری داده ­های فنی سفارش خرید (که معمولا توسط همکارانی به جز همکاران بخش خرید انجام می­ شود) جهت حصول اطمینان از اینکه این داده ­ها، نیازمندی­های کیفی و فنی را به نحو مناسبی در اختیار تامین کننده قرار می­ دهند.
۱-۳-۴٫ طرح­ریزی کیفیت تامین­کننده
مجموع کل هزینه­ های برنامه­ ریزی برای بازرسی و آزمون محصولات ورودی و منابع و برنامه­ ریزی آزمون­های مورد نیاز برای تعیین پذیرش محصولات تامین کننده. شامل تدارک مدارک ضروری و هزینه­هایی که برای تامین تجهیزات جدید بازرسی و آزمون مورد نیاز است.

بررسی وضعیت زنان بیوه و بی سرپرست شهرستان اردبیل و ارزیابی عملکرد ادارات و ارگان های ذیربط در خدمات فنی به آنها توسط اعظم زارع و همکارانش به سفارش کمیسیون امور بانوان استانداری اردبیل در سال ۱۳۷۵-۱۳۷۶ شده است:
طرح تحقیقاتی بررسی وضعیت زنان بیوه و بی سرپرست در شهرستان اردبیل به روش پیمایشی از طریق ابزار پرسشنامه و همچنین با بهره گرفتن از روش تحقیق اسنادی و مطالعه پرونده های مربوط به افراد تحت پوشش سازمان های مربوطه با نمونه آماری ۷۰۵ نفر از میان زنان بی سرپرست و بیوه تحت پوشش از ارگانها ،۱۰۶ نفر از دختران و زنان ارجاع شده به مراکز مبارزه با مفاسد اجتماعی و ۴۰ نفر از زنان بی سرپرست و بیوه تحت پوشش هیچ کدام از ارگان ها نبودند در سطح شهر اردبیل انجام گرفته است براساس نتایج تحقیق مشکلات اجتماعی و رفاهی زنان سرپرست ،زنان بی سرپرست ،میزان ارتکاب به جرایم و میزان برخورداری از خدمات امدادی رفاهی دولتی ارگانها قرار گرفته اند و پیشنهاداتی به منظور بهبود بخشیدن به وضعیت زندگی زنان بیوه و بی سرپرست و همچنین راهکارهایی برای جلوگیری از آسیب پذیری اجتماعی انها ارائه گردیده است .

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

تحقیق در زمینه زنان سرپرست خانوار از عمدترین تحقیقاتی است که در زمینه زنان سرپرست خانوار در ایران انجام شده است و معمولا برای گره گشایی از مشکلات آنان این موضوع مد نظر سازمان ها و پژوهشگران گوناگون در اقصی نقاط ایران و جهان است. مرکز امار ایران با همکاری کمیته امداد امام خمینی (ره ) سازمان بهزیستی کشور ،بنیاد شهید انقلاب اسلامی، بنیاد شهید انقلاب اسلامی ،بنیاد امور مستضعفان و جانبازان ،گروه اطلاعات جمعیت ایران، صندوق جمعیت ملل متحد اطلاعات مربوط به ویژگی های اجتماعی و اقتصادی زنان سرپرست خانوار در قالب گزارش بررسی کرده است .
این بررسی با استناد به اطلاعات حاصل از سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۷۵ ،آمارگیری از ویژگی های اشتغال و بیکاری خانوار ۱۳۷۹ و آمارگیری از هزینه و درآمد خانوارهای ۱۳۷۵و۱۳۷۹ است.
هدف از این بررسی ویژگی اجتماعی و اقتصادی زنان سرپرست خانوار کشور مانند سن، وضع فعالیت، تحصیلات، هزینه، درآمد مسکن در مقایسه با مردان سرپرست و شناخت جنبه های آسیب پذیری آنان در محدود اطلاعات طرح های آماری موجود است واز این اطلاعات جهت تقویت و حمایت از این گروه خانوارها استفاده شده است.
در مقایسه اماری زنان ومردان سرپرست از ازمون آماری استفاده شده است تفاوت های دو گروه مورد بررسی شده است .
برخی از نتایج این بررسی عبارت است از متوسط سن زنان سرپرست خانوار بیشتر از مردان سرپرست است ۵۶٫۴درصد زنان سرپرست خانوار شهری و ۸۳٫۲ درصد روستایی بی سواد هستند درحالی که ۱۹٫۱درصد مردان خانوار شهری و ۴۵٫۷درصد مردان روستایی بی سواد هستند. میزان اشتغال برای زنان شهری و روستایی ۹۶ و ۹۷٫۴درصد بوده است نسبت مشابه برای مردان ۹۵٫۱ و ۹۶٫۱درصد بوده است. بعد سرپرستی زنان متوسط ۳نفر بوده است و این آمار برای مردان ۵نفر بوده است.) سایت مرکز آمار ایران .(۱۳۸۱
فرضیات تحقیق
بین تحصیلات و میزان درآمد زنان سرپرست خانوار رابطه وجود دارد
بین سن و میزان تحصیلات زنان سرپرست خانوار رابطه وجود د ارد.
بین نوع منطقه مسکونی (مرکز یا حاشیه) زنان سرپرست خانوار و استفاده از حمایت های اقتصادی موسسات حمایتی رابطه وجود دارد.
بین وضعیت سکونت (شخصی، استیجاری) و مراجعه به سازمانهای حمایتی رابطه وجود دارد.
فصل سوم
روش تحقیق:
جامعه آماری
محدود مکانی
محدود زمانی
حجم نمونه
نحوه جمع آوری داده ها
روش تجزیه و تحلیل داده ها
تعاریف نظری
تعاریف عملیاتی
عوامل اقتصادی
عوامل اجتماعی
روش تحقیق
تحقیق حاضر از نوع تحقیقات علی و همبستگی (رابطه ای) است که برای اجرای آن از روش معمول در تحقیقات جامعه شناسی به نام روش پرسشنامه (پیمایش) سود برده خواهد شد و در این روش به مصاحبه و درخواست همکاری در زمینه تکمیل نمودن پرسشنامه ها از زنان سرپرست خانوار پرداخته خواهد شد. داده های به دست آمده مربوط به زنان سرپرست خانوار است که داده ها لازم برای این تحقیق با مصاحبه جداگانه هر یک از این افراد استخراج خواهد شد. بعد از آن به تعیین متغیرها و شاخص ها می پردازیم. پس از استخراج داده ها متغیر ها لازم در هر ستون به صورت جداگانه نوشته و هر ردیف به یک فرد اختصاص داده و اطلاعات جمع آوری خواهد شد و سپس مبادرت به کدگذاری آن اطلاعات و ورود آنها به کامپیوتر برای تجزیه و تحلیل می کنیم.
از نظر واحد تحلیل و مشاهد این تحقیق درصدد بررسی وضعیت اجتماعی و اقتصادی زنان سرپرست خانوار در استان تهران است و متغیرها درسطح فردی مورد سنجش قرار می گیرد بنابراین نتایج در همین سطح توصیف و تحلیل خواهد شد پس واحد تحلیل و واحد مشاهده در سطح (فرد) است ابزار مشاهده مصاحبه با زنان سرپرست خانوار می باشد.
جامعه آماری
این تحقیق شامل کلیه زنان سرپرست خانوار ۲۰تا۶۰ ساله در شهر تهران است. گروه هدف مورد نظر زنان سرپرست خانوار دارای فرزندانی با تعداد بالا و یا دارای شوهر از کارافتاده و بیوه یا مطلقه و دارای درآمد کم هستند.
محدود مکانی
این تحقیق در محدوده منطقه ۱۱ شهرداری شهر تهران که زنان سرپرست خانوار که در محدود مکانی شهر تهران و حاشیه آن زندگی می کنند را مورد مطالعه قرار می دهد.
محدود زمانی
این تحقیق در اسفند ماه سال ۱۳۸۹ آغاز و در اردیبهشت ماه ۱۳۹۰ پایان پذیرفت.
حجم نمونه
در مورد حجم نمونه ۱۰۰ زن سرپرست خانوار انتخاب شده است که در این زمینه روش گزینش آنها به صورت تصادفی است .
نحوه جمع آوری داده ها
در این تحقیق برای جمع آوری اطلاعات و داده ها با مراجعه و درخواست همکاری از زنان سرپرست خانوار ساکن در محدوده مکانی مورد نظر از ابزار پرسشنامه (پیمایش) استفاده شده است برای این مهم اطلاعات فردی و جمع آوری شده از هر فرد در پرسشنامه ای مجزا تهیه و سازماندهی می شود.
روش تجزیه و تحلیل داده ها
در تحقیق حاضر از نرم افزار spss تحت سیستم عامل windows برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده خواهد شد و برای نمایش یافته های آن از روش آمار توصیفی و همبستگی برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده می شود.
در بخش آمار توصیفی بااستفاده از جدول که در آن فراوانی و درصد داده ها آورده خواهد شد برای توصیف داده ها بهره گرفته خواهد شد.
در بخش آمار همبستگی برای سنجش روابط علی – همبستگی بین متغیر ها زنان سرپرست خانوار با توجه به یافته های تحقیق برای اثبات و یا رد فرضیه ها استفاده خواهد شد.
تعاریف نظری
ما در این تحقیق باچند نوع مفهوم اساسی روبرو هستیم که نیاز به تعریف دارند:
زنان سرپرست خانوار
حمایت اجتماعی واقتصادی

با عنایت به نتایج حاصل از آمار توصیفی واطلاعات دریافت شده از مسئولین فناوری اطلاعات و یا کارشناس مسئول مربوطه ۴۰ دستگاه دولتی استان مرکزی که به روش سرشماری و جمع آوری اطلاعات بوسیله پرسشنامه صورت گرفت با مساعدت مدیرکل محترم فناوری اطلاعات، ارتباطات وامنیت استانداری مرکزی با معرفی کتبی محقق به دستگاه های دولتی استان و همکاری مناسب اغلب دستگاه های دولتی همراه گردید.
۵-۲-۱ آمارهای توصیفی جمعیت شناختی
باتوجه باینکه جامعه آماری موردنظر تعداد ۸۰ نفر از مدیران –کارشناسان مسئول و کارشناسان فناوری اطلاعات دستگاه های دولتی استان مرکزی میباشند لذا تعداد ۷۷ پرسشنامه تکمیل گردید و برخی از بانکها و دستگاه های دولتی از پذیرش پرسشنامه و تکمیل آن به دلایل امنیتی خودداری نمودندو جامعه مورد انتظار از ۸۰ پرسشنامه به ۷۷ پرسشنامه کاهش یافت.
۵-۲-۲ آمار توصیفی متغیرهای تحقیق
۵-۲-۲-۱ جنسیت پاسخ دهندگان
براساس اطلاعات پرسشنامه، بیشترین درصد پاسخ دهندگان را مردان تشکیل داده اند که معادل ۶/۷۶ درصد میباشد و زنان ۴/۲۳ درصد جامعه آماری را تشکیل داده و نشان دهنده آن است که اشتغال مردان نسبت به زنان در حوزه فناوری اطلاعات تقریبا ۳ به ۱ میباشد.
۵-۲-۲-۲میزان تحصیلات
مدرک تحصیلی کمتر از لیسانس که معادل ۵/۶ درصد و مدرک لیسانس که معادل۴/۵۸ درصد و ۱/۳۵ درصد از جامعه آماری دارای مدرک تحصیلی فوق لیسانس و بالاتر میباشندکه مجموعه منابع انسانی مدیریت و کارشناسی فناوری اطلاعات دستگاه های دولتی موردنظر را تشکیل میدهند. با توجه به گرایش دستگاه های دولتی به جذب نیروی لیسانس و بالاتر در دهه اخیر قطبیت نیروی انسانی موجود به لیسانس گرایش دارد.باعنایت به تعیین مدرک تحصیلی حداقل لیسانس برای ورود به دستگاه های دولتی، اغلب افراد جذب شده دارای مدارک لیسانس و بالاتر هستند و فراوانی مدارک تحصیلی کمتر از لیسانس بسیار کم است .

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۵-۲-۲-۳ رشته تحصیلی
ازبین پاسخگویان ۶/۷۶ درصد رشته تحصیلی کاملا مرتبط با شغل داشته و ۵/۱۹ درصد پاسخگویان مدرک تحصیلی تقریبا مرتبط دارند و ۹/۳ درصدبا مدرک تحصیلی غیر مرتبط در حوزه فناوری اطلاعات مشغول بکار میباشندکه با عنایت به تخصصی بودن رشته شغلی فناوری اطلاعات و تاکید قوانین استخدامی و شرایط احراز رسته های شغلی و نیاز توانایی علمی و عملی به ارتباط رشته شغلی استخدامی بارشته تحصیلی، نیروهای بکارگیری شده در پستهای رسته فناوری اطلاعات با اعمال نظر قانونگذار مستلزم شرایط احراز از نظر مدرک تحصیلی و تخصص لازم بوده است.
۵-۲-۲-۴ دامنه سنی
دامنه سنی ۲۰ تا۳۰ سال که ۷/۲۳درصد پاسخگویان را به خود اختصاص داده و دامنه سنی ۳۱ تا۴۰ سال ۸/۶۱ درصد پاسخگویان را احراز نموده و دامنه سنی ۴۱ تا ۵۰سال دارند که ۵/۱۴درصد پاسخگویان را تشکیل داده اند که حکایت از لزوم تعریف سازوکار جایگزینی ۱۴درصد گروه سنی ۴۱ تا۵۰ سال و بلکه بیشتر بدلیل گسترش مکانیزاسیون فرایندهای اداری ارائه خدمات دارد. حدود ۹۶درصد نیروهای فناوری اطلاعات دارای سنوات خدمتی تا۲۰سال هستندکه حکایت از نوپا بودن رسته فناوری اطلاعات دارد و نیازمند تعریف وظایف و مشاغل تخصصی است که از توان نیروهای موجود با برنامه ریزی صحیح درجهت برنامه های بلند مدت و میان مدت بهره برداری بهینه نماییم.
۵-۲-۲-۵ سمت شغلی
با توجه باینکه جامعه آماری تکنسین با ۶/۲ درصد و کاردان با ۶/۲ درصد و کارشناس با۵/۵۴ درصد و کارشناس مسئول با ۸/۲۰ درصد و عنوان شغلی مدیر فناوری اطلاعات ۵/۱۹ درصد پاسخگویان را به خود اختصاص داده اند.از سوی دیگر اهمیت جایگاه شغلی مدیر فناوری که با توسعه دولت الکترونیکی که باید جایگاه رییس دستگاه را به صورت الکترونیکی داشته باشد صرفا درحد کارشناس و زیرمجموعه امور اداری و یایکی از معاونتها انجام وظیفه مینماید که بجز ۲۰درصد از پاسخگویان، بنظر میرسد مابقی از جایگاه شغلی مورد انتظار برخوردار نبوده وبه تبع آن انگیزه اعمال حاکمیت الکترونیکی را هم ندارند و این امر مغایر با تبصره ماده هفت نقشه راه توسعه دولت الکترونیکی میباشد.
۵-۲-۲-۶ سنوات خدمت
۵۰ درصد پاسخگویان سنوات خدمت خود را بین ۱تا۱۰سال اعلام نموده و۵/۴۵درصد پاسخگویان دامنه سنوات خدمت را ۱۱ تا ۲۰ سال اعلام نموده و۹/۳ درصد پاسخگویان دارای سنوات خدمت ۲۱ تا۳۰ سال میباشند. با عنایت به اینکه حفظ و نگهداری و مدیریت انگیزش کارکنان باید بطوری پیاده سازی شود که بانظام پاداش دهی مناسب تقویت شودبه گونه ای که ارتباط کارایی کارکنان و موفقیت سازمان به آنان روشن شود(دیوپ، ۱۳۸۶، ۱۴۶). و با توجه به جاذبه های شغلی نیروهای فناوری اطلاعات در بازار، امکان ایجاد رتبه های ارتقاء شغلی پلکانی فراهم شود تاسطح انگیزشی نیروهای فناوری اطلاعات نیز درحد مناسبی نگهداشته شود و با توجه به اینکه یکی از مهمترین فعالیتهای جوامع امروزی مقابله با کمبود نیروی کارITدرصنایع و سازمانهای گوناگون دولتی و خصوصی و جبران هزینه هاومشکلات ناشی از این کمبود است (فتحیان و مهدوی نور، ۱۳۹۲، ۱۲۱). علیهذا برای جلوگیری از کند شدن فرایند نوآوری و توسعه لازم است زمینه های انگیزشی و ارتقاء شعلی به تناسب دیگر رسته ها و رشته های شغلی لحاظ شود و نیروهای موجود با تعیین عناوین سازمانی و تعریف سطوح ارشدیت سنواتی از عناوین انگیزشی و معنوی و مادی نیز برخوردار گردند.
۵-۲-۲-۷ تعدادشاغلین IT
از بین ۴۰ دستگاه استانی دستگاه های با عدد شاغلین ۱ تا ۵ نفر ۵۹ درصد پاسخگویان را احراز نموده و بین ۶ تا۱۰ نفر شاغلین آی تی با ۱/۲۳ درصد پاسخگویان را به خود اختصاص داده و دستگاه های واجد بیش از ۱۱نفر شاغل آی تی که ۹/۱۷درصد دستگاه های جامعه آماری میباشد و با توجه به برنامه های نقشه راه توسعه دولت الکترونیکی مصوب شورای عالی اداری که در اهداف آن نهادینه شدن موضوع دولت الکترونیکی درسطح دولت و دستگاه های دولتی تعریف شده است و با توجه به اهمیت گسترش حاکمیت دولت الکترونیکی ۵۹ درصد دستگاه ها فقط در ستاد مرکز استان پست سازمانی و نیروی شاغل فناوری اطلاعات دارند و بنظر میرسد با این تعداد نیروی فناوری اطلاعات امکان اعمال حاکمیت الکترونیکی در شهرستانها میسر نباشد.
۵-۲-۲-۸ آموزش ICDL
دستگاههایی که کارکنان آن کمتر از ۵۰ درصد آموزشهای ۷گانه کاربری رایانه را گذرانده اند که بعضا بعلت وجود نیروی کار قراردادی ونیروهای خدماتی نیاز به آموزش تمام کارکنان خود نداشته و ۹/۱۸ درصد دستگاه ها را تشکیل میدهند و دستگاههایی که کارکنان آن تا ۷۵ درصد آموزشهای ۷گانه را گذرانده اند که ۵۴ درصد دستگاه ها را تشکیل میدهد و ۱/۲۷ درصد دستگاه های استان بالاتر از ۷۶ درصد کارکنان آن دوره های ۷ گانه ICDL را پشت سر گذاشته اند. در صورتی که اگر قرار باشد دولت الکترونیکی توسعه یابد لازم است تمام نیروها استفاده از سیستمهای الکترونیکی را به تناسب شغل خود و بدون توجه به نوع استخدام طی نمایند.
۵-۲-۲-۹ جدول تجمیع استعلام دستگاه ها از یکدیگر
تعداد ۳۷۷۰ فقره استعلام دستگاه های استانی از مراجع بالادستی در سال داشته که ۲۷/۶ درصد کل استعلامها می باشد و ۲/۴۷ درصد استعلامها که تعداد۲۸۴۰۰ فقره استعلام است از طرف واحدهای صف به استان صورت می گیرد و ۲۸۰۰۰ فقره استعلام که برابر ۵۳/۴۶ درصد است بین دستگاه های دیگر اتفاق می افتد و جمع کل استعلامهای سالانه بین ۴۰ دستگاه استانی حدود ۶۰۱۷۰ فقره میباشد و تعداد مراجعات برای ۴۰ دستگاه دولتی حدود ۱۲۴۵۱۵ فقره است که بصورت میانگین برای هر استعلام ۲ مراجعه حضوری صورت گرفته است که با توجه به حداقل مسافت سفر شهری برای هر استعلام را ۱۰کیلومتر سفر شهری و ۲ روز هم زمان صرف شده باشد مقدار ۴۵/۱ لیتر بنزین به ازای ۱۰کیلومتر مسافت طی شده معادل ۱/۰گرم درکیلومتر هیدروکربن، ۰۹/۱ گرم درکیلومتر منوکسیدکربن و ۰۲۷/۰گرم درکیلومتر اکسیدنیتروژن وارد هوای آلوده مینماید که در مقایسه شهر اراک با وضعیت مناطق دیگری مثل تهران، اروپا و آمریکا آلودگی بیشتری دارد (سلیمانی و همکاران، ۱۳۹۳،۵۹) و دو روز هم معادل هر روز حداقل دستمزد ۲۰۰۰۰۰ ریال زمان صرف شده باشد جمعا برای ۶۰۱۷۰ فقره استعلام معادل ۸۷۲۴۶۵۰۰۰ ریال سوخت خودرو مصرف شده است و باحداقل دستمزد ۲۴۹۰۳۰۰۰۰۰۰ریال وقت صرف شده و ۱۷۸/۱۰۶کیلوگرم مواد آلاینده سوخت وارد محیط زیست شده تا ۴۰ دستگاه دولتی و استعلامهای آن از دیگر دستگاه ها و واحدهای دولتی همطراز و بالادستی آن انجام شود در صورتی که این هزینه ها و دیگر هزینه های پنهان برای یک فقره استعلام صورت میگیرد تا پاسخ یک ابهام دریافت شود. این در حالی است که برخی از این استعلامها لزومی نداشته و فقط جهت مطمئن شدن دستگاه و بروکراسی سلیقه ای است.
۵-۲-۳ ابعاد اصلی تحقیق
با توجه به اینکه اجرای سیستمهای فنی و مکانیزه مستلزم زیرساختهای ویژه هستند واستفاده از سیستم تبادل اطلاعات برمبنای امکانات مطلوب و منطقی که ایجاد شده اند وبا استفاده از سخت افزار، نرم افزار و منابع مختلف و متعدد دیگری که شرح آن در فصول ۲ و ۳ تقدیم گردید میسر خواهد بود که از جمله آنها زیرساخت سخت افزاری و تجهیز دستگاه های دولتی به امکانات اولیه مورد نیاز مانند کامپیوتر، اسکنر، پرینتر، شبکه برق اضطراری و سرورهای محلی و نیروهای فنی مورد نیاز جهت مدیریت شبکه و برنامه­نویسان عمومی و اختصاصی جهت کنترل ترافیک و برقراری امنیت تبادل اطلاعات بین سیستمهای خادم و مخدوم است که اغلب این زیرساختها به گواهی اطلاعات ارائه شده پرسشنامه ها در دستگاه های دولتی موجود است و بشرح آتی تقدیم میگردد.
۵-۲-۳-۱ شبکه داخلی واتوماسیون اداری
از نظر عمومی با توجه به بررسی و اطلاعات مستفاد از پرسشنامه ها و براساس اصول تعریف شده و براساس ماده ۱۳ طرح تکفا مجوز مطالعه، طراحی واجرای سخت افزاری و نرم افزاری زیرساخت و شبکه مورد نیاز و اتوماسیون اداری دستگاه ها از سال ۱۳۸۲ الی ۱۳۸۶ صادر و اجرا گردید که اغلب دستگاه های دولتی از این موقعیت و موهبت استفاده نمودند و حجم زیادی از سخت افزار و تجهیزات سخت افزاری را نیز برای بکارگیری در شبکه تهیه نمودند. با دریافت اطلاعات مورد نظر، زیرساختهای داخلی دستگاه ها از نظر اجرای شبکه داخلی، اتوماسیون و بهره ­برداری از اینترنت در تمام دستگاه های موردتحقیق استان فراهم شده است ودرحال بهره برداری است.
۵-۲-۳-۲ اینترنت
۵/۹۲ درصد دستگاه ها ی مورد پرسش دارای اینترنت پرسرعت میباشند و ۵/۷ درصد فاقد اینترنت پرسرعت هستند و ۵/۷ درصد از اینترنت انفرادی بهره میگیرند و ۵/۹۲ درصد دستگاه های پاسخگو از اینترنت تحت شبکه استفاده میکنند و ۵/۶۷ درصد اعلام داشته اند که از اینترنت و اتوماسیون بصورت مجزا استفاده میکنند و ۵/۳۲ درصد اعلام نموده اند اینترنت از اتوماسیون اداری مجزا نیست وبا توجه به تاکیدات ایمنی و امنیت شبکه و مصوبات امنیت فناوری اطلاعات می بایست شبکه اینترنت از اتوماسیون اداری مجزا باشد و از نظر سخت افزاری و نرم افزاری کاملا مجزا از یکدیگر باشند لیکن ۵/۳۲ درصد جامعه آماری از پروتکل امنیتی مصوب استفاده نمی کنند که خود تهدیدی برای اطلاعات مورد گردش در اتوماسیون اداری است ودرصورت تهدید سایبری امورداخلی دستگاه و اطلاعات اداری مورد دستبرد قرار خواهدگرفت.
با توجه به اینکه توزیع اینترنت بصورت شخصی در دستگاه ها امکان تعریف پروتکلهای امنیتی را از دست میدهد لذا دراختیارداشتن اینترنت انفرادی حاکمیت نحوه نظارت بربهره برداری اموال دولتی را نیز زیرسوال می برد.
بنابراین به موازات توسعه فناوری اطلاعات میبایست به فکر تامین امنیت فناوری اطلاعات نیز باشیم، بطوری که هریک از سرویسهایی که از طریق این فناوری به مردم ارائه می کنند استمرار داشته باشند و درصورت وقوع حادثه اختلالی درسرویس دهی به مردم ایجاد نشود (زارعان، ۱۳۹۰، ۱۷).
۵-۲-۳-۳ شبکه دولت
از بین ۴۰ دستگاه ۹۵ درصد اعلام نموده اند در ادارات تابعه و مرکز استان از شبکه دولت استفاده میکنند و ۵ درصد دستگاه ها اعلام نموده اند از شبکه دولت بصورت کامل استفاده نمی کنند. با عنایت به اینکه شبکه دولت یک شبکه اینترانت بین دستگاه ها و شرکتهای دولتی استان میباشد عدم استفاده از آن سبب از دست دادن یک روش تقریبا مناسب و سریع تبادل اطلاعات بین دستگاه های دولتی محسوب میگردد. با توجه به اینکه برقراری این سیستم تبادل اطلاعات، مستلزم پرداخت هزینه آبونمان توسط دستگاه های دولتی است و استفاده از آن به تناسب دراختیار دستگاه میباشد لذا اهمیت پشتیبانی از این سیستم و امکان نگهداری اطلاعات مورد نیاز و آرشیو آنها در سیستمهای داخلی دستگاه ها ترافیک سرورهای مربوطه را نیز کاهش می دهد.
۵-۲-۳-۴ فیبر نوری
از بین دستگاه های مورد مطالعه ۱۰ درصد جامعه آماری از بستر فیبر نوری استفاده میکنند و ۹۰ درصد جامعه آماری از بستر فیبر نوری بهره برداری نکرده اندکه دلایل مختلفی برای عدم استفاده از فیبر نوری متصور است که اولین دلیل عدم ضرورت ایجاد بستر فیبر نوری و دومین دلیل هزینه بالای ایجاد بستر فیبرنوری را شامل میشود که به تنهایی از عهده اعتبارات فناوری اطلاعات دستگاه ها و استانداری برنمی آید. لیکن در ماده ۴۶ قانون برنامه پنجم به اجرای بستر فیبر نوری تاکید شده است.
۵-۲-۳-۵ شبکه ملی اطلاعات
از تعداد ۴۰ دستگاه ۵/۷ درصد از پاسخ به وضعیت شبکه ملی اطلاعات دستگاه خود امتناع فرموده و ۲۰درصد پاسخگویان اعلام نموده اند واجد شبکه ملی اطلاعات دردستگاه خود هستند و ۵/۷۲ درصد پاسخگویان است اعلام نموده اند فاقد شبکه ملی اطلاعات در دستگاه خودمیباشند.اما هدف برنامه پنجم توسعه راه اندازی این شبکه تا پایان سال دوم برنامه بوده و میبایست تمام دستگاه های دولتی در بستر شبکه ملی اطلاعات ۶۰ درصد خدمات خود را ارائه نمایندلیکن در سال آخر برنامه پنجم توسعه ۵/۷۲ درصد جامعه آماری به این شبکه داخلی دسترسی ندارند.
۵-۳ آمار توصیفی متغیرهای اصلی تحقیق
با عنایت به جمع بندی کلی آمار توصیفی ابعاد تحقیق، بعد فنی و تکنولوژیکی با میانگین ۰۶/۲ بیشترین و بعد کیفیت با میانگین ۷۷/۱ کمترین میانگین را در بین ابعاد اصلی تحقیق از نظر متخصصین فن به خود اختصاص داده اند و بالا بودن میانگین بعد فنی و تکنولوژیکی نشان از اهمیت آن در نظر خبرگان دارد. در ذیل هریک از ابعاد و شاخصهای مربوطه را مورد بررسی وارزیابی قرار میدهیم.
۵-۳-۱ بعد کیفیت
بعد کیفیت شامل ۲ شاخص نظارت بر عملکرد پیمانکار وارزیابی نوبه ای مجریان است که بصورت جداگانه مورد بررسی قرار گرفته دراین بعد شاخص نظارت بر عملکرد پیمانکار با میانگین ۹۰/۱ بیشترین و شاخص ارزیابی نوبه ای مجریان با میانگین ۶۸/۱ کمترین میانگین را به خود اختصاص داده است و از نظر اهمیت شاخص نظارت برعملکردپیمانکار بر شاخص ارزیابی نوبه ای از نظر صاحب نظران رجحان دارد. در شاخص نظارت برعملکرد پیمانکار که بیشترین میانگین را به خود اختصاص داده اهمیت کنترل و جلوگیری ازخودمختاری پیمانکاران در نحوه اجرای پروژه ها در درجه اهمیت بیشتری قرار گرفته است.
۵-۳-۲ بعد حقوقی – قانونی
این بعد تعیین می کند که سیستم پیشنهادی با الزامات قانونی تناقضی نداشته باشد، مثلا سیستم پردازش داده باید با قوانین حفاظت اطلاعات محلی همخوانی داشته باشد. بعد حقوقی – قانونی شامل ۳ شاخص وضع و اصلاح قوانین، تعیین مجریان قانون وانطباق قوانین و نیاز جامعه است که بصورت جداگانه مورد بررسی قرار گرفته با توجه به نظر خبرگان فن، شاخص وضع و اصلاح قوانین با میانگین ۸۵/۱ کمترین میانگین را به خود اختصاص داده که نشان دهنده کمترین نیاز به وضع قوانین جدید است و شاخص انطباق قوانین و نیاز جامعه با میانگین ۹۷/۱که در اهمیت دوم است بیان میدارد تغییر و تحول در قوانین و مقررات حاکم برجامعه ضروری می باشدوتعیین مجریان قانون با میانگین ۱۱/۲ بیشترین میانگین را به خود اختصاص داده است که حکایت از کفایت وضع قوانین و مقررات مربوطه دارد و انتظار میرود قوانین وضع شده توسط مجریان به منصه ظهور برسدو اجرا شوند.
۵-۳-۳ بعد فنی وتکنولوژیکی
ارزیابی امکان سنجی فنی بر روی به دست آوردن درک صحیح از منابع فنی موجود در سازمان و امکان استفاده از آن ها در هنگام نیاز تمرکز دارد و یک ارزیابی از سخت افزار و نرم افزار موجود و این که تا چه حد با سیستم پیشنهادی همخوانی دارند را فراهم می کند. بعد فنی شامل ۳شاخص اجرای زیرساخت شبکه،تولید نرم افزار مورد نیاز و امنیت و حفظ داده ها میباشد بر اساس نظرات پاسخگویان، اهمیت شاخص اجرای زیرساخت شبکه با ۱۶/۲ بیشترین میانگین و شاخص تولید نرم افزار مورد نیاز با میانگین ۰۵/۲وشاخص امنیت و حفظ داده ها با میانگین ۸۸/۱کمترین اهمیت را داشته اند و حکایت از رعایت سلسله مراتب اجرا دارد یعنی تازمانی که زیرساختی ایجاد نشده اجرای امنیت برای آن مفهومی نخواهد داشت و در این بین شاخص تولید نرم افزارهای مورد نیاز هم باید مورد توجه جدی قرار گیرد و از بومی سازی برنامه های نرم افزاری غافل نشویم.
۵-۳-۴ بعد اقتصادی

صنعت

کشاورزی

شرب

صنعت

کشاورزی

شرب

۷۳/۲۱۱

۱/۰

۲۶/۱

۲/۰

۵/۳

۶۷/۱۴۸

۵۸

آب زیرزمینی ( چاه)

۷۹۴

۱۵/۰

۳۰

۲۸

.۲۳

۶۶/۷۳۴

۹۷/۰

جریان سطحی و چشمه ها

۷۳/۱۰۰۵

۲۵/۰

۲۶/۳۱

۲۰/۲۸

۷۳/۳

۳۳/۸۸۳

۹۷/۵۸

جمع کل

۴-۳-۱۱- بررسی کیفیت آب­زیرزمینی محدوده بابل – بابلسر
عوامل عمده آلودگی آب­زیرزمینی شامل آلودگی­های شهری، صنعتی، کشاورزی و عوامل متفرقه دیگر می­باشند. به علت حرکت آرام آب­زیرزمینی در آبخوان­ها، عموماً فرض بر این است که آب­زیرزمینی در یک سیستم بسته با کانی­های تشکیل دهنده آبخوان در تعادل است (جورج و استیز، ۲۰۰۳)^[۲۴]. پارامترهای لیتولوژیکی (ترکیب رسوبات نهشته شده)، پارامترهای هیدرولیکی (قابلیت انتقال و سرعت جریان) و فاکتورهای دیگری همانند تبخیر و تعرق، زمان ماندگاری، زمان حرکت آب در مسیر عبوری آن، دما و فشار آب و … تأثیر مستقیمی بر هیدروشیمی آب دارند (کاستودیو ۱۹۸۹، ۸۷)^[۲۵].
آب­زیرزمینی در مناطقی که دارای آب و هوای مرطوب، خاک درشت و سطح آب­زیرزمینی کم عمق هستند، به شدت تحت تأثیر آلودگی قرار می­گیرد. در محدوده مورد بررسی علاوه­بر عوامل خارجی مربوط به دخالت انسان در برهم­زدن تعادل طبیعی اکوسیستم، عوامل طبیعی نظیر بالا بودن میزان تبخیر آب­زیرزمینی به علت بالا بودن سطح ایستابی، نفوذ آب­های محبوس شور و هجوم آب شور دریا به آبخوان در نتیجه افزایش بهره ­برداری از منابع آب­زیرزمینی بر کیفیت آب منطقه تأثیر گذاشته، که خود نیاز به مطالعات دقیق را ضروری می­نمایاند.
۴-۳-۱۲- اطلاعات اولیه جهت بررسی کیفیت آب­زیرزمینی منطقه
جهت بررسی وضعیت کیفی آب­زیرزمینی دشت بابل- بابلسر از متوسط داده ­های کیفی دوره مرطوب و خشک (اردیبهشت ماه معرف دوره مرطوب، مهر ماه معرف دوره خشک) ۳۳ حلقه چاه مشاهده­ای منطقه در یک دوره آماری ۱۱ ساله (سال­های آبی ۸۱-۱۳۸۰ تا ۹۱-۱۳۹۰) استفاده شده است. چاه­های انتخابی براساس پراکندگی مناسب در سطح منطقه و باتوجه به کامل­تر بودن اطلاعات کیفی در طول دوره آماری مورد نظر انتخاب شدند (شکل۳-۱). در این تحقیق از روش آزمون دیکسون جهت مشخص شدن مشاهدات استثنایی سری داده ­ها در طول دوره آماری استفاده شده است. بدین ترتیب اطلاعات کیفی چاه­ها مورد بررسی قرار گرفته و آماده برای استفاده و انتقال به محیط برنامه ­های مورد نظر شدند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۴-۳-۱۳- بررسی فرایندهای ژئوشیمیایی حاکم بر آبخوان بابل – بابلسر
در مطالعات هیدروژئولوژیکی که بر روی منطقه­ای وسیع با تعداد زیاد چاه­های قابل دسترس انجام می­گیرند، مشکلات عدیده­ای برای نمایش و پردازش داده ­های بدست آمده، وجود دارد. از روش­های متداول در بررسی­های هیدروژئوشیمیایی، ترسیم نقشه­های هم­میزان پارامترهای کیفی آب، به منظور بررسی توزیع مکانی و زمانی متشکله­های شیمیایی آب­زیرزمینی محدوده می­باشد. لذا در مورد مقایسه نقشه­های هم میزان توزیع نقاط نمونه­برداری اهمیت زیادی دارد (آپلو و پست­ما ۱۹۹۴، ۵۳۶)^[۲۶].
از پارامترهای معمول جهت شناخت و بررسی کیفی آب­زیرزمینی یک منطقه می­توان به آنیون و کاتیون­های محلول، باقیمانده خشک، هدایت الکتریکی، نسبت جذب سدیم، pH و غیره اشاره نمود. در این تحقیق نیز از متوسط داده ­های کیفی دو دوره مرطوب و خشک پارامترهای مذکور، مربوط به چاه­های مشاهده­ای دشت بابل- بابلسر (دوره آماری ۱۱ ساله)، جهت بررسی کیفیت آب مصرفی براساس جداول استاندارد، دیاگرام­های کیفی، تهیه نمودارها و نقشه­های مورد نیاز، استفاده شده است.
۴-۳-۱۴- بررسی نقشه­های هم­میزان آنیون محدوده بابل- بابلسر
جهت تهیه نقشه­های مورد نظر، اطلاعات لازم با فرمت مناسب به محیط GIS منتقل شده و با توجه به دیگر نقشه­های موجود در پایگاه اطلاعاتی تفسیر دقیق­تری صورت گرفته است. همانطور که در فصل قبل اشاره شد، نمکهای محلول در آب به صورت کاتیون و آنیون تجزیه می­شوند. آنیون­ شامل مجموع غلظت یون­های کلر، سولفات، کربنات و بی­کربنات می­باشد. نقشه­های هم­میزان کلر و سولفات در دو دوره اردیبهشت و مهر ماه رسم شده ­اند.
۴-۳-۱۴-۱- نقشه­های هم­میزان کلر

پوشش به عنوان یکی از مهمترین مؤلفه های مرتبط با هویت محسوب می شود. «پوشش» از نظر لغوی به معنای پوشاندن چیزی است و اصولاًهر چیز که روی چیز دیگر را بپوشاند، پوشاک می باشد. لباس از ریشه لبس به معنای پوشاننده است( عمید،۱۳۸۹: ۱۰۲۱).
هویت اجتماعی مفهومی است که در فرایند زندگی اجتماعی ساخته می شود، فرایند هویت سازی این امکان را برای یک کنش گر اجتماعی فراهم می کند که به پرسش های بنیادی معطوف به کیستی و چیستی خود پاسخی مناسب و قانع کننده بدهد. در همین راستا می توان گفت که هویت اجتماعی در واقع عبارت از خصوصیات اجتماعی، عقاید و ارزش ها و رفتارها و نگرش های متمایز گروه های اجتماعی که این فرایند از طریق مقایسه اجتماعی شکل می گیرد(چاوشیان؛۱۳۸۱: ۵).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

باکاک در این مورد می گوید: هویت اجتماعی نوین مبتنی برسبک زندگی خود را از طریق چهره ها( گزینش لباس ها و رفتارها)، کردارها واعمال( انتخاب فعالیت های گذران اوقات فراغت)و همین طور از رهگذر گزینش نوع دوستان قابل بیان است(نیکزاد فرخی،۱۳۸۶).بنابراین نوع و سبک پوشش و مبلمان منزل نیز نماد و نشانه فرهنگی و اجتماعی محسوب می شود.
یکی از مهمترین مؤلفه های مرتبط با هویت، پوشاک افراد جامعه است که بی شک با دیگر عناصر، ارتباطی تناتنگ دارد. دراین رابطه یارشاطر(۱۳۸۲) می گوید پوشاک از راه مجموعه علائم مادی، یک نظام ارتباطی فرهنگی در میان مردم جامعه برقرار می کند. رمزگشایی از این علائم و دریافت مفهوم آنها در هر گروه و جامعه نیازمند درک رفتارهای اجتماعی و فرهنگی مردم آن گروه و جامعه و شناخت نظام های دینی – اعتقادی و باورهایی است که پوشاک ارزشهای نمادین خود را از آنها گرفته است. این ارزش ها نقش مهم و برجسته ای در نگهداشت هویت اجتماعی و فرهنگی مردم جامعه و استمرار بخشیدن آن در طول حیات تاریخی نسل ها ایفا می کنند. در واقع سبک پوشش نشان دهنده پایگاه اجتماعی، اقتصادی، مذهبی و شغلی پوشندگان آنها و برتابنده تفاوت های جنسی، سنی، جایگاه طبقاتی افراد در گروه های اجتماعی گوناگونند( به نقل از الهی،۱۳۸۹: ۱۱). بنابراین معنای هر سبک لباس و هر نحوه پوشش از خلال نسبتی که با مقوله هایی نظیر مردانگی یا زنانگی، طبقه، منزلت، نقش اجتماعی، ارزش ها و ضد ارزش ها و به طور کلی با ساختارهای اجتماعی برقرار می کند، درک می شود(جوادی یگانه و دیگران،۱۳۸۶: ۶۵).
تورشتاین وبلن از جامعه شناسانی بود که درباره چگونگی کسب منزلت اجتماعی افراد سخن گفته است. به نظر وبلن ثروت مهم ترین عامل کسب منزلت اجتماعی که باید نمود خارجی داشته باشد و بهترین نمود آن مصرف تظاهری و نمایشی است. برای نمونه، افراد با نوع پوشش، آرایش و زیورآلات خود و طبقه خود را از سایرین متمایز می کند( حمیدی،فرجی،۱۳۸۶: ۶۸). وبلن معتقد است تهیه لباس بیش از موارد مصرفی دیگر مردم را وادار می کند تا حدی در خور توجهی از راحتی و ضرورت های زندگی خود بکاهد و آنچه را حد مطلوب مصرف تظاهری است فراهم آورند. نیاز به لباس بیش از آنکه نوعی احتیاج باشد تبدیل به امری تمایلی شده است. بنابراین از منظر وبلن پوشش های رایج از کارکرد طبیعی خود که همان محافظت، گرم شدن، زینت و نمادگرایی است دور شده و بیشتر جنبه تظاهر و نمایش به خود گرفته است.
همانطور که قبلاً اشاره شد بوردیو از جامعه شناسانی است که با به کارکیری مفاهیم سرمایه فرهنگی و سبک زندگی توانست درکی کامل تر از تمایز موجود در بین سبک پوشش افراد ارائه دهد. وی ابعاد اقتصادی و فرهنگی را در بحث طبقه لحاظ می کند و برمبنای سرمایه های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی طبقه را تشریح می کند. به نظر بوردیو، حجم و انواع سرمایه ها طبقه را شکل می دهند ومنش افراد، درون هر طبقه را به یکدیگر وصل می کند و بر مبنای این منش مشترک سبک های زندگی شکل می گیرد. بوردیو با مفهوم فضای اجتماعی سبک های زندگی را نشان می دهد، فضای اجتماعی به این ترتیب ساخته می شود که عاملان و گروه های اجتماعی بر اساس حجم و میزان سرمایه اقتصادی و سرمایه فرهنگی با برخی افراد اشتراک می یابند و با برخی دیگر فاصله پیدا می کنند.( بوردیو،۱۳۸۰،به نقل از حمیدی،۱۳۸۶: ۷۱)
بنابراین فضای اجتماعی بر مبنای سرمایه ساخته می شود. هر قدر سرمایه فرد بیشتر باشد در فضای اجتماعی در موقعیت بالاتری قرار می گیرد، مردمی که به طور نزدیک در یک فضای اجتماعی قرار دارند، دارای مشابهت های بسیار هستند. در واقع به ازای هر سطحی از موقعیت ها سطحی از سبک زندگی ها و ذائقه وجود دارد که بر اثر شرایط اجتماعی مناسب با آن بوجود می آیند وبه وسیله این سلیقه ها و ظرفیت تکثیرکننده آنها، مجموعه انتظام یافته ای از ثروت ها و خصلت ها به وجود می آید که در درون خود از نوعی وحدت برخوردار است.
بوردیو هویت اجتماعی را بر اساس تمایز در نظام شرایط طبقاتی تعریف می کند و معتقد است اوضاع و شرایط هر طبقه، در آن واحد، هم با ویژگی های درونی آن و هم با شرایط ویژگی های نسبتی آن تعریف می شود که ناشی از جایگاه و موقعیت آن در نظام شرایط طبقاتی است که درعین حال نظام تفاوت ها و موقعیت های متفاوت نیز هست. به همین دلیل هویت اجتماعی بر اساس تفاوت تعریف و ابراز می شود. یعنی کل ساختار نظام شرایط وجودی به طرز گریز ناپذیری در طبع و قریحه ریختار حک می شود به نحوی که شرایط وجودی مزبور خود را در تجربه اوضاع زندگی کسی نمایان می سازد که جایگاه و موقعیت خاصی را در این ساختار اشغال می کند( بوردیو، ۱۳۹۰: ۲۳۹).
یکی دیگر از مفاهیم بوردیو که مرتبط با سبک زندگی می باشد مفهوم منش(عادت واره، ریختار) است، منش، مجموعه ای از خلق و خوهای پایدار در افراد است که کردارهای خاصی پدید می آورد. مفهوم منش در واقع همان ساخت های اجتماعی ذهنی شده ای است که بدواً از طریق تجارب نخستین فرد به ذهن او منتقل می شود و شکل می گیرد (نهادهای نخستین) و سپس تجربیات بزرگسالی (نهادهای ثانوی) بدان اضافه می شود. به این ترتیب است که ساختارهای اجتماعی در ذهن او در درون افراد از طریق درونی ساختن عناصر بیرونی حک می شوند و به صورت منش در می آیند( توسلی، ۱۳۸۳: ۵).
بوردیو برای نقش ساختار بیرونی تاثیرگذار بر منش، مفهومی دیگری با نام «میدان»^[۱۸] را مطرح می کند. میدان ها ساختار بیرونی عامل را تشکیل می دهند. میدان ها فضاهای زندگی اجتماعی هستند که رفته رفته از یکدیگر مستقل شده و در فرایند تاریخی بر محور روابط اجتماعی و نتایج ویژه ای شکل می گیرند. میدان در عین حال عرصه مبارزه و منازعه اجتماعی اند که برای حفظ قدرت یا تنظیم روابط بین فرادستان و فرودستان فعالیت می کنند(همان،۷-۶).
به نظر بوردیو سبک های زندگی محصولات سیستماتیک ریختار هستند که در روابط متقابلشان و به کمک شاکله های ریختار درک می شوند و به نظام های نشانه ای تبدیل می شوند و به صورت اجتماعی مورد ارزیابی و قضاوت قرار می گیرند(بوردیو،۱۳۹۰: ۲۴۱). بوردیو نشان می دهد که چگونه گروه های خاص، به ویژه طبقات اجتماعی- اقتصادی، از میان انواع کالاهای مصرفی، روش های لباس پوشیدن، غذا خوردن، آرایش کردن، مبلمان و تزئین داخلی منزل و … انتخاب هایی را انجام می دهند تا روش زندگی مجزای خود را مشخص و خود را از دیگران متمایز می کنند. در واقع ذائقه مبنایی است که افراد به واسطه آن خود و طبقه خود را از دیگران متمایز و بر اساس آن خود را دسته بندی می کنند.
۲-۳- پیشینه تجربی پژوهش در ایران
حسینی اصلی در سال ۱۳۸۹ تحقیقی با عنوان “مصرف رسانه و گروه مرجع” در بین دانش آموزان مقطع متوسطه در سطح شهر رشت برا ی پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه گیلان انجام داد. هدف اصلی این تحقیق ارزیابی رابطه بین رسانه و انتخاب گروه مرجع توسط دانش آموزان مقطع متوسطه بوده است. همچنین محقق در این تحقیق تلاش کرده است که ارتباط متغیرهایی مانند جنس، رشته و پایه تحصیلی،گرایش تحصیلی، گرایش دینی، علاقمندی به مقایسه خود با دیگران و پایگاه اجتماعی- اقتصادی خانواده دانش آموزان را با انتخاب گروه مرجع مشخص سازد. این تحقیق با روش پیمایش و با بهره گرفتن از پرسشنامه انجام شده و جامعه آماری تحقیق دانش آموزان مقطع متوسطه شهر رشت بودند که از بین آنها تعداد ۳۹۶ نفر به عنوان نمونه با بهره گرفتن از روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب گردیدند. یافته های این تحقیق نشان داد که بین محتوای برنامه های تلویزیونی مورد استفاده و نوع گروه مرجع دانش آموزان رابطه ای متوسط وجود دارد، باور دینی بالا موجب کاهش استفاده از برنامه های تلویزیونی شبکه ماهواره ای شده و بین این دو مورد رابطه ای معکوس برقرار است ولی باور دینی بالای دانش آموزان موجب افزایش مصرف شبکه داخلی توسط آنان می گردد و رابطه مستقیم بین این دو مورد وجود دارد. از لحاظ رابطه بین پایگاه اجتماعی و اقتصادی خانواده دانش آموزان و نوع گروه مرجع، این تحقیق نشان داد که دانش آموزان از خانواده با سطح بالای پایگاه اجتماعی- اقتصادی بیشتر پزشکان و مهندسان و با سطح پایین پایگاه، بیشتر ورزشکاران را به عنوان گروه مرجع می پذیرند.
«سبک زندگی و پوشش زنان تهران» عنوان تحقیقی است که حمیدی و فرجی در سال ۱۳۸۶ به فرجام رساندند. هدف این تحقیق بررسی و توصیف نوع پوشش زنان تهرانی بوده است. دراین تحقیق از روش مصاحبه شبه ساختاریافته از یک نمونه ۴۰ نفری استفاده شده است. بر این اساس، نه تیپ برحسب پوشش(حجاب به مثابه تکلیف، حجاب به مثابه ایدئولوژی،حجاب سنتی،حجاب زیباشناختی، حجاب بازاندیشانه، پوشش به مثابه سبک زندگی، مد محور، فشن لس، پوشش فمینیستی) از یکدیگر متمایز شده اند. در این تحقیق از نظریات طبقه تن آسان تورشتاین وبلن، جورج زیمل و به خصوص نظریه سرمایه فرهنگی بوردیو جهت ارائه الگو و چارچوب نظری سبک زندگی و تیپ های متفاوت پوشش زنان استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که سرمایه اقتصادی و فرهنگی در نوع پوشش زنان تاثیر مسقیم دارد، همچنین در جوامع امروزی کارکردهای ساده و اولیه لباس کم رنگ شده و در عوض کارکردهای پیچیده تری مانند خلق هویت و ایجاد تمایز و سبک زندگی برای آن متصور است (حمیدی و فرجی،۱۳۸۶: ۷۱).
نیکزاد فرخی در سال ۱۳۸۴در پژوهشی با عنوان” الگوی مصرف پوشاک و هویت اجتماعی جوانان” به تبیین روابط میان شاخص های هویت اجتماعی و ابعاد الگوی مصرف الگوی مصرف در میان جوانان ۱۸ تا ۳۰ سال شهر رشت پرداخته است. برای رسیدن به این هدف از چارچوب نظری استفاده شده است که خطوط اصلی آن را نظریات «پیر بوردیو» و «آنتونی گیدنز» تشکیل داده است. در پایان نیز پژوهشگر موفق به ارائه گونه شناسی از الگوهای خرید جوانان مورد مطالعه در چهار فضای اجتماعی گوناگون که حاصل تقاطع دو محور سرمایه فرهنگی و سرمایه اقتصادی است، شده است. افراد قرار گرفته در هریک از این چهار فضای اجتماعی دارای ذائقه ها و سلایق^[۱۹] نزدیک بهم در خرید لباس و پوشاک خود هستند که آنها را از افراد قرار گرفته در فضاهای دیگر متمایز می کند (نیکزاد فرخی،۱۳۸۴).
“بررسی گروه های مرجع جوانان در شهر تهران” عنوان تحقیقی است که سید ضیاء هاشمی در سال ۱۳۸۴ انجام داده است. هاشمی در این تحقیق از نمونه ۶۰۹ نفره جوانان واقع در سنین ۱۶ تا ۲۹ سال مناطق ۲۲ گانه شهر تهران استفاده می کند. هدف این تحقیق بررسی گروه های مرجع جوانان در حوزه های مختلف فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در ارتباط با عواملی همچون ارزش ها، ارتباطات اجتماعی و نیز ویژگی های شخصی در انتخاب گروه ها بوده است. محقق از دو رویکرد روانشناسی اجتماعی برای بررسی ویژگی ها وابعاد فردی و رویکرد جامعه شناختی به بررسی عامل ساختار و نظام ارزشی حاکم در جامعه می پردازد و می نویسد: گروه های مرجع معیار و مبنای ارزیابی افکار هستند و به عنوان یکی از عوامل جامعه پذیری در شکل گیری نگرش ها و رفتارها نقش تعیین کننده دارند. این گروه ها به ویژه برای جوانان که تاثیرپذیری زیادی از محیط اجتماعی خود دارند، مهم تر و تاثیرگذارترند. دو شاخص که در بررسی گروه های مرجع استفاده شده عبارتند از:
اول: اتکا به گروه به عنوان مبنای تصمیم گیری
دوم: تعلق خاطر به گروه که موجب ارجاع به آن در فکر و عمل می گردد
هاشمی در رویکرد روانشناسی اجتماعی از نظریه مقایسه اجتماعی فستینگر استفاده می کند. فستینگر به این نکته تاکید دارد که تمایل افراد به مقایسه و ارزیابی استعدادها و افکار خود در گروه، نه تنها بر رفتار گروهی آنان تاثیر می گذارد بلکه در شکل گیری گروه و تغییر اعضای آن هم مؤثر خواهد بود. به اعتقاد فستینگر مردم مایلند وارد گروههایی شوند که دارای افکار و توانایی های مشابه و هماهنگ با خودشان هستند، آنها از گروههایی که دارای افکار و توانایی های مشابه و هماهنگ با خودشان نباشند خارج می شوند یا رفتار و افکار خود را به گونه ای تغییر می دهند که با الگوهای رایج در گروه، تطابق پیدا کند. در رویکرد جامعه شناسی نیز محقق از نظریه مرتن استفاده می کند. محقق سپس انواع گروه مرجع را نیز مطرح می کند که عبارت اند از: والدین، اعضای خانواده و خویشاوندان، شخصیتهای علمی- فرهنگی، دوستان و همسالان، اساتید و معلمان، خودم، شخصیت های سیاسی و رهبران دینی. یافته های تحقیق نشان می دهد، خانواده به ویژه همسر و والدین گروه مرجع جوانان تهرانی در حوزه های مختلف هستند. در میان گروه های ثانویه، اساتید و روشنفکران بالاترین جایگاه را به عنوان گروه مرجع به ویژه در زمینه های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی دارند. در میان متغیرهای مستقل تحقیق متغیرهای سن و پایگاه اجتماعی با متغیر وابسته همبستگی معکوس دارند. به این معنا که با افزایش سن و پایگاه اجتماعی، میزان اتکاء به گروه های مرجع کاهش می یابد. زنان نیز در مقایسه با مردان، اتکای بیشتری به گروه مرجع به ویژه گروه های عضویت دارند.
در رابطه با کار هاشمی می توان گفت با آنکه در مدل تحلیل خود به عوامل موثر بر گروه های مرجع تاکید کرد اما به ماهیت انواع گروه های مرجع اشاره نکرده و صرفا به این عوامل اکتفا کرده در حالیکه با توجه به عنوان پژوهش که بررسی گروه های مرجع جوانان است، توصیف و مشخص کردن ماهیت گروه های مرجع از ضروریات تحقیق می باشد. دومین نکته اینکه در این تحقیق به تفاوت مناطق ۲۲ گانه تهران در رابطه با گروه های مرجع پرداخته نشده است.
ایمانی پارسا(۱۳۸۴: ۳۵-۴) برای پایان نامه کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی دانشگاه علامه طباطبائی تحقیقی تحت عنوان ” بررسی گروه های مرجع دانش آموزان دبیرستانی شهر تهران” در یک نمونه۲۶۷ نفره انجام داده است. هدف کلی این تحقیق بررسی و مشخص ساختن مهم ترین گروههایی است که دانش آموزان آنها را به عنوان گروه های مرجع فکری و رفتاری خود در نظر می گیرند. محقق پس از مرور نظریه های جرج هربرت مید، کولی، مرتن، شفرز، داوسن و چاتمن و فستینگر گروه های مرجع را به عضویتی و غیر عضویتی تقسیم می کند؛ گروه های مرجع عضویتی به اعضای خانواده، همسالان و خویشاوندان و گروه های مرجع غیر عضویتی به گروه های سمبولیک (شامل ورزشکاران، هنرپیشه ها، خواننده ها و نویسندگان رمان و شعر) و سیاستمدارن، مراجع مذهبی و مراجع علمی و تحصیلی اشاره دارند. نتایج تحقیق نشان می دهد که در بین گروه های مرجع مختلف، خواننده ها، هنرپیشه ها و ورزشکاران از مهم ترین گروه های مرجع دانش آموزان محسوب می شوند. همچنین بررسی روابط متغیرها نشان داده که بین جنسیت، سرمایه فرهنگی و پایگاه اقتصادی-اجتماعی دانش آموزان و گرایش آنها به گروه های مرجع رابطه وجود دارد که این رابطه به خصوص در مورد جنسیت و انتخاب گروه مرجع بارزتر بوده است.
در رابطه با این تحقیق می توان گفت که محقق توانسته به نحو شایسته ای به توصیف گروه های مرجع جوانان بپردازد و گروه های مرجع را به دو دسته عضویتی و غیر عضویتی تقسیم نماید، اما نقدی که بر این پایان نامه وارد است اینست که محقق به نقش رسانه ها در ارائه شاخصهای گروه های مرجع اشاره نکرده است حال آنکه بسیاری از گروه های مرجع مطرح شده در مدل توصیفی تحقیق عملا اثر خود را از طریق رسانه ها بر جوانان منتقل می کنند.
ابوالفضل اشرفی(۱۳۷۷: ۳۵) در تحقیقی تحت عنوان “بررسی عوامل اجتماعی- فرهنگی موثر بر گرایش نوجوانان به الگوهای فرهنگ غربی(رپ و هوی متال) درتهران” از یک نمونه ۱۹۲ نفره نوجوانان دختر و پسر ۱۳-۱۹ ساله تهران که متظاهر و غیرمتظاهر به الگوهای غربی رپ و هوی متال بودند، درسه منطقه بالا، متوسط، پایین شهر تهران استفاده می کند. محقق اهداف خود را در تحقیق چنین مطرح می کند:
۱-نشان دادن اهمیت توجه به جریان جامعه پذیری متناسب با هنجارهای اجتماعی و ارزش های فرهنگی جامعه تا هویت اجتماعی نوجوانان متناسب با فرهنگ جامعه شکل گیرد.
۲-نشان دادن نقش احساس بی هویتی اجتماعی نوجوانان در انحراف از هنجارهای اجتماعی خود و گرایش آنها به الگوهای غربی
۳-ساختن شاخص ها و مفاهیمی که احساس بی هویتی اجتماعی نوجوانان و گرایش آنها به غرب را مورد سنجش قرار دهد.
دیدگاه به کار گرفته در این تحقیق، دیدگاهی ترکیبی است که شامل دیدگاه جامعه شناسی، روانشناسی اجتماعی، روانشناسی و نظریه های هویت اجتماعی است و محقق با بهره گرفتن از این دیدگاه ها به بررسی نقش عوامل واسط نظام اجتماعی(نهادهای خانواده، مدرسه، رسانه های گروهی، تلویزیون، سینما و دوستان) در زمینه احساس هویت اجتماعی در جامعه ما می پردازد. از مباحث نظری این نتیجه حاصل می شود که ضعف و ناکامی نظام اجتماعی در ایجاد زمینه برای شکل گیری احساس هویت اجتماعی در نوجوانان به احساس بی هویتی اجتماعی آنان و در نتیجه هویت یابی در قالب گرایش های ایستاری، کنشی، و نمادی( ظاهری یا سبک پوشش) به الگوهای غربی و هوی متال می انجامد. منظور محقق از هویت اجتماعی در این پژوهش، تصور،درک و ارزیابی فرد از خودش از منظر دیگران (جامعه) است. اگر این تصور و ارزیابی مثبت باشد و فرد احساس کند از منظر دیگران یا جامعه، دارای جایگاه، ارزش و احترام است، احساس هویت اجتماعی و در غیر این صورت احساس بی هویتی اجتماعی خواهد کرد.
اشرفی فرضیه محوری خود را این چنین مطرح می کند: هرچه احساس بی هویتی اجتماعی نوجوانان نسبت به نظام اجتماعی بیشتر باشد، هویت یابی آنان در قالب گرایش به الگوهای غربی رپ و هوی متال بیشتر می شود. او در این تحقیق به این نتیجه می رسد که گرایش به الگوهای غربی و تبیین آن با احساس بی هویتی اجتماعی نسبت به نظام اجتماعی فقط در شکل ظاهر وجود ندارد بلکه در سطوح مهم تر و حساس تر در بین نوجوانان و نیازهای روانشناختی آنان مشهود است.
با توجه به اینکه بخش اعظم جامعه ما را نوجوانان و جوانان تشکیل می دهند محقق در بررسی عوامل اثرگذار در گرایش ایستاری و کنشی و نمادی نوجوانان به عواملی همچون فضای زندگی،خانواده، مدرسه،رسانه ها، دولت و گروه همسالان پرداخته که حقیقتا به عوامل موثری اشاره داشته است. اما محقق مشخص نکرده است که به چه نحوی گرایش نوجوانان به الگوهای فرهنگ غربی انحراف از هنجارهای اجتماعی تلقی شده است؛ یا اینکه چقدر سبک ظاهر و پوشش نوجوانان جامعه انحراف از هنجارهای اجتماعی نوجوانی تلقی می شود و آیا این سبک ظاهرشان امری بهنجار در جامعه تلقی نمی شود؟
در بین تحقیقات مطرح شده دو گروه را می توان از هم تفکیک کرد: گروه اول تحقیقاتی که به طور مستقیم موضوعات آن مرتبط با گروه های مرجع بوده است مثل کار هاشمی(بررسی گروه های مرجع جوانان تهران)، تحقیق ایمانی(بررسی گروه های مرجع دانش آموزان) و کار حسینی(مصرف رسانه و گروه مرجع). در این تحقیقات از میان گروه های مرجع بر خانواده، ورزشکاران، هنرپیشه ها، خواننده ها تاکید شده است و متغیرهایی چون رسانه، پایگاه اجتماعی- اقتصادی و جنسیت را در چگونگی ارتباط با بررسی می کنند. در تحقیقات گروه دوم موضوعات آنها غیر مستقیم با گروه های مرجع در ارتباط بودند، مثل کار اشرفی( بررسی عوامل اجتماعی-اقتصادی موثر بر نگرش جوانان به الگوهای فرهنگ غربی)و تحقیق حمیدی و فرجی(سبک زندگی و پوشش زنان تهرانی) در این تحقیقات بیشتر با دیدی آسیب شناسانه به موضوع نگاه شده است، به عنوان مثال در کار اشرفی بر این تاکید دارد که جوانان و نوجوانان به الگوهای غربی روی آورده اند و دلایل آن را نیز ضعف در نظام اجتماعی و عدم کارکرد مناسب نهادهای اجتماعی نظیر خانواده،مدرسه و دولت می داند، یا در تحقیق حمیدی و فرجی دلایل روی آوردن زنان جامعه به سبک های پوشش غربی و کم رنگ شدن کارکردهای ساده و اولیه لباس را در اثر قرار گرفتن جامعه کنونی ایران در معرض فرایند جهانی شدن تحلیل می کند که در اثر آن کارکردهای پیچیده تری مانند خلق هویت و ایجاد تمایز و سبک زندگی برای لباس پوشیدن متصور می شود. در واقع می توان گفت هیچکدام از تحقیقات مورد بررسی شده به طور مستقیم به موضوع تاثیر گروه های مرجع بر سبک پوشش جوانان نپرداخته اند. همچنین در همه این تحقیقات گروه های مرجع به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده است و تاثیر عوامل مختلف بر روی متغیر گروه مرجع مورد بررسی قرار گرفته است، لذا در این تحقیق با یک موضوع جدید، سعی دارد تأثیر گروه های مرجع را به عنوان متغیر مستقل بر سبک پوشش جوانان مورد بررسی قرار دهد.
۲-۴- پیشینه تجربی تحقیق در خارج
رابینسون^[۲۰](۲۰۰۳)در پژوهشی با عنوان” تاثیرگذاری شیوه پوشش بر بدن و مدیریت ظاهر”دریافت که شرکت در برنامه های کاهش وزن با بالا رفتن جذابیت بدن ارتباط دارد. زنان بیشتر آن نوع لباسهایی را می پوشند که قسمت هایی از بدنشان که از آن رضایت دارند را به نمایش بگذارند. از سوی دیگر یافته این پژوهش نشان می دهد که شیوه پوشش با وضع تاهل و سن رابطه دارد. همچنین زنانی که در برنامه کاهش وزن شرکت می کنند از لباس هایی استفاده می کنند که ظاهر آنها را بهتر بسازد و تصور آنان را از بدنشان بهبود بخشد. آنان به مرور که در برنامه کاهش وزن شرکت می کنند اگر تصور و رضایت آنان افزایش پیدا کند با جدیت برنامه ها را دنبال می کنند و در کاهش وزن موفق تر عمل می کنند.
باردن و ایتزل^[۲۱](۲۰۰۱) تحقیقی با عنوان” تأثیر گروه مرجع بر تصمیم گیری خرید محصولات تجاری” انجام داده اند. در این تحقیق تلقی ها و برداشت های مصرف کنندگان از تاثیر گروه های مرجع بر تصمیم گیری های خرید محصولات و برندهای تجاری از ۱۵۱ پاسخگو در بین ۶۴۵ عضو پانل مصرکنندگان این محصولات بررسی شده است. دراین تحقیق با بهره گرفتن از نظریات جرارد و کلمن سه نوع گروه مرجع را در ارتباط با متغیر استفاده کنندگان محصولات تجاری شامل: دادن اطلاعات، فایده مندی، بیان ارزشها شناسایی شده است. نتایج تحقیق تفاوتهای فرض شده در تاثیر گروه های مرجع در بین محصولات مصرف شده ضروری و محصولات لوکس، هم در فضای عمومی و هم در فضای خصوصی را تایید می کند.
اُلین و پیری^[۲۲] (۱۹۹۱) تحقیقی با عنوان کاربرد گروه های مرجع اجتماعی در سیاستگذاری ورزشی انجام دادند. هدف این تحقیق بر اساس نظریه گروه مرجع تعیین نحوه عمل کردن تصمیم گیرندگان سیاست های ورزشی در هنگام تصمیم گیری وهمچنین تعیین اینکه چه گروه های مرجع و پس زمینه های فکری که آنها برای تأیید رفتارشان انتخاب می کنند، می باشد. علاوه بر این هدف جزئی تحقیق این بوده که کشف کند چگونه استراتژی گروه مرجع تصمیم گیرندگان از اواسط دهه ۱۹۷۰ تغییر کرده است. برای انجام این مطالعه از یک نمونه ۱۷۸۸نفری از مقامات ۱۶ شهر فنلاند انتخاب شدند. نتایج تحقیق نشان می دهد که گروه های مرجع و پس زمینه های فکری اکثریت تصمیم گیرندگان به عنوان اساسی برای تصمیم گیریشان از لحاظ اهمیت در حال کاهش می باشد.
پال گودرهام^[۲۳](۱۹۸۷) در یک تحقیق کیفی با عنوان نظریه گروه مرجع و آموزش بزرگسالان انجام داده است. هدف تحقیق مطالعه این است که نشان دهد چگونه نظریه جامعه شناسی و به طور خاص نظریه گروه مرجع ممکن است در بسط و توسعه یک رشته با هم تلفیق شوند. استدلال می شود که تغییرات مشارکت در برنامه هایی که بزرگسالان به طرق داوطلبانه در آن مشارکت دارند، ممکن است از دیدگاه زمینه اجتماعی- فرهنگی و اثرات اجتماعی-اقتصادی این برنامه ها فهمیده شود. برای تشریح این نظریه از یک آزمایش جهت دار برنامه آموزشی بزرگسالان استفاده شده است. در این مطالعه استدلال شده که مشارکت در برنامه های آموزشی به طور عمده در نتیجه یک جهت گیری گروه مرجع هنجاری و همچنین جهت گیری گروه مرجع مقایسه ای بوده و یک حس محرومیت نسبی را ایجاد می کند.
۲-۵- چارچوب و الگوی نظری پژوهش
چنانچه اشاره شده گروه مرجع گروهی است که فرد در کنش ها، رفتارها، انگیزه ها، تصورات، داوری و پیش داوری با توجه به آن ها جهت دارد(شفرز،۱۳۸۳: ۱۳۸). یا به تعبیر رابرتسون «ما همواره خودمان، اعمالمان، ظواهرمان،ارزش هایمان، آرزوهایمان، شیوه زندگی مان و… را ارزیابی می کنیم و در این ارزیابی ها به معیارهای یک گروه رجوع می کنیم»( رابرتسون، ۱۳۷۷: ۱۵۵) درباره گروه مرجع نظریه های روانشناسی و جامعه شناسی مختلفی مطرح شد. لذا در این تحقیق با توجه به نظریه مرتن گروه مرجع عبارت است از گروهی، جمع و رده اجتماعی و یا شخصی ( به عنوان نماد یک گرایش یا گروه اجتماعی )که فرد در عرصه حیات اجتماعی( در اینجا عرصه پوشش) آن ها را معیار قضاوت خود قرار داده و یا از آنها تبعیت می کند. این تبعیت در ارتباط با سبک زندگی، نگرش ها و معیارهای لازم برای سنجش خود و دیگران است.
به طور کلی از مجموع اندیشه های متفکرین مطرح شده می توان گفت که گروه مرجع گروهی است که افراد خود را با آن مقایسه و با استنادهای آن خود را ارزیابی می کنند و آن را الگوی ذهنی و عملی خود قرار می دهند. همانطورکه اشاره شد در رویکرد روانشناسی اجتماعی به ویژگی ها و ابعاد فردی مسئله در گروه توجه می شود اما در رویکرد جامعه شناختی، ارزش های اجتماعی و ساختارهای حاکم در جامعه نقش آفرین تلقی می شوند و بیشتر مورد توجه قرار می گیرد. در واقع وجه اشتراک هر دو دیدگاه تاثیر گروه در شکل گیری رفتارها، نگرش ها و نحوه همراهی و تطابق فرد با گروه است.
با عنایت به پیشینه مطالعات انجام شده درباره گروه های مرجع و با تاکید بر نظریه مرتن مبنی بر اینکه گرایش افراد به گروه های مرجع عضویتی و غیر عضویتی را با میزان تحرک اجتماعی مرتبط می دانست و معتقد بود اگر تحرک اجتماعی بالاتر باشد گرایش به گروه های مرجع به گروه های غیر عضویتی بیشتر است، در این تحقیق گروه های مرجع به عضویتی و غیر عضویتی تقسیم شدند.گروه های مرجع عضویتی شامل: خانواده و همسالان و گروه های غیر عضویتی شامل: هنرپیشه ها، خواننده ها، ورزشکاران و معلمان می باشند
گروه عضویتی
خانواده( پدر،مادر، خواهر و برادر)
دوستان و همسالان
گروه های مرجع
گروه غیر عضویتی
هنرپیشه ها
خواننده ها
ورزشکاران
مراجع علمی – تحصیلی و مذهبی
مراجع مذهبی
نمودار (۲-۱). مدل مفهومی گروه های مرجع
درباره سبک پوشش افراد طبق دیدگاه بوردیو، نوع پوشش ظاهری افراد می تواند بیانگر سبک زندگی و ذائقه ای خاص باشد که منجر به متمایز شدن افراد از دیگر طبقات اجتماعی می شود. در واقع یکی از کارکردهای پوشش در عصر مدرن تمایزبخشی است. ساختارهای بیرونی در قالب میدان های متفاوت در عرصه حیات اجتماعی می توانند روی ریختار(منش) جوانان تاثیرگذار باشند و این تاثیر می تواند از طریق سلایق مختلف در نوع پوشش ظاهری افراد نمود عینی پیدا کند. بنابراین این که افراد چه نوع لباس یا آرایشی را برای خود بر می گزینند بستگی به نگرش های ذهنی افرادی دارد که در میدان های مختلف اجتماعی شکل می گیرد. با تأسی از مفهوم ریختار بوردیو می توان اذعان داشت ساختهای اجتماعی ارزش ها و نگرش های گروه های مرجع- اعم از عضویتی و غیر عضویتی- از طریق تجارب نخستین و ثانوی به ذهن افراد منتقل می شود و به صورت یک عادت یا منش رفتاری در ذهن درونی می شود، سپس این ریختار می تواند در قالب نوع پوشش لباس در میدان های مختلف اجتماعی یا همان فضای زندگی اجتماعی نمود عینی یابند. ریختار با توجه به پیوند آن با جایگاه طبقاتی، برای افراد متعلق به هر طبقه اجتماعی، چشمداشتها و توقعات متفاوتی از موقعیت عینی اجتماعی ایجاد می کند.
در این تحقیق گروه های مرجع متغیر مستقل می باشد که با تاثیر گذاری روی ریختار دانش آموزان باعث نمود انواع مختلف پوشش ظاهری به عنوان متغیر وابسته است:
گروه های مرجع
سبک های مختلف پوششی
ریختار دانش آموزان
نمودار(۲-۲). مدل مفهومی تأثیر گروه های مرجع بر سبک پوشش