۱۳۱۰ آغاز فعالیت صندوق احتیاط کارگران طرق و شوارع که کارگران شاغل در راه سازی را در برابر حوادث ناشی از کار (درمان، غرامت مقطوع از کار افتادگی، غرامت فوت) بیمه می کرد.
۱۳۱۱ توسعه خدمات فوق به کارگران ساختمانی دولت
۱۳۱۲ توسعه خدمات فوق به کارگران شاغل در کارگاه های صنعتی و معدنی
۱۳۱۳
۱۳۱۴
۱۳۱۵ پوشش بیمه ای کارخانه‌ها و مؤسسات صنعتی با تصویب نظامنامه کارخانه‌ها و مؤسسات صنعتی
۱۳۱۶
۱۳۱۷
۱۳۱۸
۱۳۱۹
مبحث دوم : دهه دوم تحولات[۴۱]
۱۳۲۰
۱۳۲۱
۱۳۲۲ با تصویب لایحه بیمه اجباری کارگران، تمامی کارخانه‌ها و مؤسسات اقتصادی، صنعتی، معدنی، تجاری، بار بری و راه اهن دارای بیش از ۲۰ نفر کارگر ( اعم از دولتی و غیر دولتی )، مکلف شدند کارگران خود را نزد شرکت سهامی بیمه ایران با یک شرکت بیمه داخلی بیمه کنند.
۱۳۲۳
۱۳۲۴
۱۳۲۵ با تشکیل وزارت کار در سال ۱۳۲۵ ضمن افزایش دامنه شمول بیمه اجباری کارگران از نظر پوشش و سطح تعهدات، مقرر شد در هر کارگاه برای انجام امور بیمه کارگران دو صندوق شامل صندوق بهداشت و صندوق تعاون تشکیل شود. (ایجاد بنگاه رفاه اجتماعی مصوب ۲/۱۱/۱۳۲۵)
۱۳۲۶ برای نظارت بر این صندوق ها و هماهنگ سازی آن ها نیز بنگاه رفاه اجتماعی از سال ۱۳۲۶ آغاز به کار کرد. ( تصویب اساسنامه بنگاه رفاه اجتماعی در ۹/۳/۱۳۲۶)
۱۳۲۷
۱۳۲۸ تشکیل صندوق تعاون و بیمه کارگران در خرداد ۱۳۲۸ که طرح آن به وسیله وزارت کار تهیه و پیشنهاد شد که با تسری مقررات بیمه اجباری به عموم کارگران و افراد خانواده آن ها، تعهدات بیمه را به حوادث و بیماری‌های غیر ناشی از کار نیز گسترش داد و برای نخستین بار الگوی بیمه اجتماعی کارگران را به اجرا گذاشت. برای معالجه و پرداخت غرامات و مساعده به کارگران در موارد: حوادث و امراض ناشی از کار، حوادث و امراض غیر ناشی از کار، حوادث و امراض خانواده بلا فصل کارگر، پیری و از کار افتادگی کارگر، ازدواج، حاملگی، عائله مندی، وضع حمل، هزینه کفن و دفن و کمک به بازماندگان قانونی کارگر در موارد عسرت و استیصال. نرخ حق بیمه دو درصد دستمزد و مزایای کارگر و چهار درصد سهم کارفرما (جمعا شش درصد) تعیین شد، تأسيس شعبه در مشهد
۱۳۲۹ این صندوق تا سال ۱۳۳۲، زمان تشکیل سازمان تامین اجتماعی کارگران، به فعالیت خود ادامه داد.
مبحث سوم : دهه سوم تحولات[۴۲]
۱۳۳۰ تأسيس شعبه در شیراز
۱۳۳۱ در آغاز دهه ۱۳۳۰، تحولات سیاسی و اقتصادی ایران از یک سو و تحولات بین‌المللی از سوی دیگر، شرایط را برای اجرای بیمه اجتماعی کارگران به شیوه متداول در کشورهای اروپایی فراهم کرده بود. دولت وقت با درک ضرورت بیمه اجتماعی، قانون بیمه اجتماعی کارگران را در بهمن ماه ۱۳۳۱ به تصویب رساند.
۱۳۳۲ از اردیبهشت ماه ۱۳۳۲ با تشکیل سازمان بیمه های اجتماعی کارگران، امور مربوط به بیمه اجتماعی کارگران ( که تا پیش از آن از طریق صندوق تعاون و بیمه کارگران و نیز شرکت سهامی بیمه ایران انجام می شد ) در این سازمان متمرکز شد.
در واقع شکل سازمان تامین اجتماعی از تاریخ تصویب و اجرای قانون مذبور است. به گونه ای که در ماده ۱ قانون مذبور مقرر شده است: ” کلیه کارخانه ها و بنگاه های مشمول قانون کار موظفند کارگران خود را برای استفاده از کمک های مذکور در این لایحه قانونی در موارد زیر نزد سازمان بیمه نمایند:
حوادث و بیماری ها و از کارافتادگی ناشی از کار و غیر ناشی از کار کارگر، حوادث و بیماری های خانواده بلا فصل کارگر، ازدواج، حاملگی، وضع حمل، عائله مندی بازنشستگی، کفن و دفن، کمک به بازماندگان کارگر متوفی و بیکاری .”
همچنین در ماده ۲ قانون مذبور مقرر شده است: ” سازمان می‌تواند پیشه وران و به طور کلی هر نوع کارگران دیگر را که مشمول ماده یک این لایحه نشوند، در صورت تقاضای اشخاص ذینفع در مقابل تمام و یا قسمتی از موارد استفاده در این لایحه قانونی بیمه کند مشروط بر اینکه تقاضا کننده پرداخت تمام حق بیمه را با شرایطی که سازمان تعیین خواهد نمود تعهد کند . “
لذا همان گونه که در ماده ۱ و ۲ قانون مذبور لحاظ شده است، جهات اجتماعی و عمومی قانون مذبور بسیار بارز است؛ به گونه ای که تقریباً می توان گفت تا قبل از تصویب و تشکیل سازمان بیمه های اجتماعی در زمینه بیمه و بازنشستگی و حمایت های قانونی از کارگران و سایر گروه‌های مولد و مشمول، عملاً صندوق های مربوط موفقیت های قابل اتکا به دنبال نداشتند و در چارچوب نظام تامین اجتماعی نمیتوان گفت که حمایت های برقرار شده در واقع تور حمایتی مورد نظر را همانند سایر کشورهای در حال توسعه به اجرا گذاشته است. لیکن از زمان تشکیل سازمان مذبور و اجرای مفاد قانونی آن است که می توان گفت باب راه اندازی و استفاده از تجربه جهانی در قلمرو نظام تامین اجتماعی به ویژه بیمه های اجتماعی در ایران مفتوح شد.
در اصل سر منشأ حضور ایران در نظام تامین اجتماعی و شروع مؤثر حمایت از آحاد مردم، از همان زمان تشکیل سازمان بیمه های اجتماعی کارگران آغاز شد. به طوری که امروزه کشور ما یکی از فراگیرترین خدمات اجتماعی را در قلمرو بیمه های اجتماعی در دنیا داشته و از مؤثرترین اعضای سازمان های بین‌المللی (نظیر سازمان بین‌المللی کار و انجمن بین‌المللی تامین اجتماعی) است.
مهمترین ویژگی های این قانون را می توان به شرح زیر برشمرد:
۱- ایجاد یک سازمان مشخص با اختیارات قانونی لازم تحت نظارت یک شورای (عالی) فرا بخش برای انجام امور بیمه اجتماعی کارگران.
۲- تعیین ضوابط نسبتاً دقیق و اجرایی برای انجام امور بیمه گری، پوشش جمعیت، تامین منابع مالی و ارائه تعهدات سازمان.
۳- گسترش دامنه شمول بیمه اجباری به کلیه کارگران و شاغلان مشمول قانون کار و ارائه انواع خدمات و مزایای رایج بیمه ای در چارچوب این قانون.
۴- ایجاد حمایت کمک بیکاری که در آن دوران در نوع خود در میان کشورهای خاورمیانه تقریباً بی نظیر بود.
۵- تحت پوشش قراردادن خانواده بلا فصل بیمه شدگان.
۶- برقراری رسمی و قانونی مستمری بازنشستگی و مستمری بازماندگان.
۷- تعیین سن رسمی بازنشستگی ( مردان ۶۵ سال، زنان ۶۰ سال تمام و کارهای سخت و زیان آور ۵۵ سال تمام )
۸- صدور مجوز قانونی برای تأسیس شعب و نمایندگی در شهرستان ها.
۹- صدور مجوز قانونی مبنی بر واگذاری قسمتی از کمک های مقرر در قانون به شورای مورد توافق در هر کارگاه.
۱۰- تکلیف به کارفرمایان مبنی بر رعایت حفاظت فنی و حفظ تندرستی کارگران.
۱۱- ایجاد تکلیف به کارخانه‌ها، مؤسسات دولتی و وابسته به دولت به اعاده کار کارگران مسلول بهبود یافته.
نرخ حق بیمه کارگر چهار درصد دستمزد، سهم کارفرما هشت درصد و جمعا دوازده درصد بود.
تأسيس شعبه چالوس، بهشهر، ارومیه، همچنین هدایت ا…خان، محلی را در خیابان دولت وقف بیمارستانی کرد که با نام بیمارستان هدایت در اختیار بیمه های اجتماعی قرار گرفت.
۱۳۳۳ تأسيس شعبه بندر عباس، قم
