هدف از اجرای این تست، رد اختلال همبود افسردگی در مراجعان می‌باشد.
۳-۴-۶ پرسشنامه اضطراب بک
این پرسشنامه شامل ۲۱ پرسش است و هر پرسش چهار پاسخ دارد(۰تا۳) که حالتی از افزایش شدت است. دامنه ی نمره ها نیز ار ۰ تا ۶۳ می‌باشد (کاویانی و همکاران، ۱۳۸۸). این پرسشنامه در ابتدا با هدف ایجاد تمایز بین اضطراب و افسردگی به وجود آمد و به همین دلیل بیشتر بر جنبه‌های فیزیولوژیکی اضطراب تأکید دارد. ضریب همسانی درونی آن ۹۲/. و ۹۴/.، اعتبار آن با روش باز آزمایی به فاصله یک هفته ۷۵/. و ۷۳/. و همبستگی ماده های آن از ۳۰/. تا ۷۶/. متغیر است. بک و کلارک[۳۰۳] (۱۹۸۸) همسانی درونی این مقیاس را ۹۳/. و پایایی بازآزمایی آن را ۷۵/. گزارش کردند. در ایران نیز اعتبار و پایایی آن مورد تأیید قرار گرفته است (غرایی، ۱۳۷۲؛ کاکاوند و پارسا منش، ۱۳۸۹؛ کاظمی، ۱۳۸۲).
۳-۴-۷ نوروفیدبک
نوروفیدبک فرایند ضبط و فرستادن داده ها به سوی مراجع است (کریس ول، ۱۹۹۵؛ به نقل از دموس، ۲۰۰۵). در این روش حسگرهایی که الکترود نامیده می‌شوند بر پوست سر بیمار وصل می‌شوند. این حسگرها اطلاعات مربوط به سطح فعالیت مغزی افراد را ثبت و در غالب امواج مغزی به آن ها نشان می‌دهند. اطلاعات دریافتی پیرامون فعالیت مغزی بیمار، توسط دو مانیتور قابل مشاهده است. ابزارهای مورد استفاده در نوروفیدبک، الکترودها و دستگاه ثبت امواج است که صرفا به عنوان منبع ثبت، عینی سازی و ارائه اطلاعات استفاده می شوندو هیچ گونه جنبه تهاجمی ندارند. در واقع نوروفیدبک یک سیستم انتقال یک سویه اطلاعات از دنیای درون مغز به بیرون است و هیچ چیزی از بیرون وارد مغز نمی شود (زایدل[۳۰۴] و بارنیا[۳۰۵]، ۲۰۰۵).
نرم افزار بیوگراف، نرم افزاری است که نوروفیدبک گروه آزمایشی دوم، به وسیله آن اجرا می شود. در این نرم افزار صفحه ای جلوی فرد باز می شود که نشان دهنده امواج مغزی آزمودنی می‌باشد. درمانگر برای نرم افزار شرایط لازم را تعیین می‌کند (به عنوان مثال، تقویت موج بتا) و تکلیفی را که فقط به وسیله امواج مغزی مراجع کنترل و اجرا می شود را برای او به نمایش می‌گذارد. به عنوان مثال در یکی از تکالیف آن، آزمودنی باید با تلاش خود، قایقی را به حرکت در آورده و به پایان مسیر برساند. درصورتی می‌تواند این کار را انجام دهد که شرایطی را که درمانگر برای او تعیین کرده بتواند انجام دهد (به عنوان مثال، بتواند موج بتای خود را بالاتر از حد تعیین شده نگه دارد).
درمانگر در طول درمان، امواج مغزی و تحلیل های صورت گرفته از آن ها را در مانیتور خود مشاهده می‌کند و جریان بازی را به گونه ای هدایت می‌کند تا الگوی مناسب و بهنجار امواج مغزی، فعال شود.از آزمودنی خواسته می شود که تمرین را به وسیله مغزش و تنها از طریق تمرکز روی آن، هدایت کند. تکلیف به گونه ای هدایت می شود که، با افزایش یا کاهش فعالیت موج مورد نظر، تقویت صوتی و تصویری ارائه می شود. وقتی فعالیت در یک باند نا مناسب، افزایش یا کاهش یابد، تکلیف یا تقویت های همراه آن، بازداری می شود .
۳-۴-۷-۱ شیوه اجرا
بیمار در یک اتاق نسبتا آرام، روی یک صندلی راحت، نزدیک یک سیستم کامپیوتری تصویری قرار می‌گیرد. اتاق های درمان، کاملا از هم مجزا هستند و آزمودنی ها بدون ملاقات همدیگر وارد اتاق درمان می‌شوند. درمانگر، بر اساس پروتکل درمانی، حسگرهای مخصوص ضبط امواج مغزی را به سر و گوش های بیمار وصل می‌کند. تنها احساس فیزیکی که وجود دارد، آگاهی از وجود حسگرها روی سر و یا گوش می‌باشد.امواج دریافتی، به وسیله یک تقویت کننده و یک دستگاه کامپیوتری که علائم را پردازش کرده و پسخوراند مناسب را فراهم می‌کند، پیگیری می شود.
پروتکل درمانی که در نوروفیدبک اجرا می شود روی نقطه FZ ( قسمت مرکزی لوب فرونتال، که مرتبط با عملکرد اجرایی، حافظه فعال و توجه و تمرکز می‌باشد)، با تقویت امواج بتا (۱۵ تا ۱۸ هرتز)انجام می شود (دیبوس و همکاران، ۲۰۰۶؛ فازان و نزرودین، ۲۰۱۲؛ آرنز و همکاران، ۲۰۰۹).
۳-۴-۸ نرم افزار تمرین رایانه ای
نرم افزار تمرین رایانه ای ، نرم افزاری است به نام اسمارت مایند، که در آن نوروفیدبک با تمارین شناختی تلفیق شده است و هدف از به کارگیری آن تقویت حافظه فعال می‌باشد. در واقع این نرم افزار باعث تقویت توجه و تمرکز ، ورزیدگی مغزی و عصبی ، افزایش قدرت ذهنی و حافظه فعال نیز می‌گردد (شاتنر[۳۰۶]، ۱۹۸۹).
هر آزمودنی علاوه بر اینکه باید توجه و تمرکزش را حفظ نماید و آن را در سطحی مناسب، برای اجرای نرم افزار نگاه دارد، این است که تکالیف مرتبط با حافظه فعال را نیز انجام دهد. به عنوان مثال در یکی از تمرین ها آزمودنی باید یک سری از اعداد و حروف را که با هم جفت شده اند به خاطر بسپارد و بعد از ارائه یکی از آن ها ، دیگری را به خاطر بیاورد و آن را با موس انتخاب نماید و یا در تمرینی دیگر آزمودنی باید توالی ارائه اشکال را بخاطر بسپارد. این تمرین به تدریج فزاینده ای دشوار می شود..
۳-۵ شیوه انجام مداخله
درمان توسط یک درمانگر متخصص در انجام نوروفیدبک، انجام گرفته است. آزمودنی های دو گروه آزمایشی به مدت ۱۸ جلسه، ۳ روز در هفته به مدت۵۰ دقیقه،تحت درمان نوروفیدبک قرار گرفتند. در گروه آزمایش ۱، نوروفیدبک همراه با تمارین رایانه ای حافظه فعال و در گروه آزمایش ۲، نوروفیدبک به تنهایی اجرا گردید.
در گروه آزمایش ۱، نوروفیدبک همراه با تمارین حافظه فعال اجرا گردید. در همه جلسات در ابتدای جلسه آستانه موج بتا توسط نرم افزار نوروفیدبک اندازه گیری می شد.در هر جلسه نسبت به جلسه قبل، به سختی تمارین افزوده می شد. همچنین آستانه موج بتا نیز توسط درمانگر تنظیم گردیده و نسبت به جلسه قبل افزایش داده می شد.
در گروه آزمایش ۲، نوروقیدبک به تنهایی بدون تمارین حافظه اجرا گردید. در همه جلسات در ابتدای جلسه آستانه موج بتا توسط نرم افزار نوروفیدبک اندازه گیری می شد. آستانه موج بتا در هر جلسه توسط درمانگر تنظیم و افزایش می یافت.
۳-۶ شیوه اجرای پژوهش
۱- در مرحله نخست از میان افراد بزرگسال مراجعه کننده به کلینیک آتیه ، افرادی که دارای تحصیلات و سن منطبق با ملاک های ورود بودند انتخاب گردیده و وارد جریان پژوهش قرار گرفتند. این افراد توسط روانپزشک معاینه بالینی گردیدند و تشخیص دریافت کردند.
۲- بعد از تأیید تشخیص اختلال نقص توجه/ بیش فعالی، توسط روانپزشک، تست های IVA و بار کلی بر روی ۱۰۰ نفراز مراجعان به منظور تأیید اختلال و احراز نمره برش اجرا گردید.
۳-بعد ازاجرای مصاحبه نیمه ساختار یافته و بررسی ملاک های ورود و خروج، ۲۴ نفر به عنوان نمونه اصلی، پیش آزمون را اجرا کرده و به طور تصادفی در ۲ گروه آزمایشی و ۱ گروه کنترل، جایگیری شدند.
۴-در گروه آزمایشی ۱، درمان نوروفیدبک همراه با تمرین رایانه ای و در گروه آزمایشی ۲، درمان نوروفیدبک به تنهایی اجرا گردید و گروه کنترل در حالت انتظار قرار گرفت.
۵-اجرای پس آزمون برای دو گروه آزمایشی و ۱ گروه کنترل
۶- تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده های تحقیق با بهره گرفتن از نرم افزارآماری اس پی اساس
۳-۷ شیوه تحلیل داده ها
