LSD
میانگینهای دارای حروف مشترک اختلاف معنیداری در سطح احتمال خطای پنچ و یک درصد با یکدیگر ندارند.
۴-۴-۶ شاخص برداشت
شاخص برداشت عبارت از نسبت عملکرد دانه به عملکرد بیولوژیک است. تجزیه واریانس حاصل از دادهها نشان داد تاریخ کاشت و کاربرد کود فسفر بر شاخص برداشت اثر معنیداری داشت اما اثر متقابل بر این صفت معنیدار نبود (جدول ۴-۱۱).
اثر تاریخ کاشت بر شاخص برداشت
نتایج مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین شاخص برداشت مربوط به تاریخ کاشت ۲۵ آبان ( با میانگین ۱۳/۳۴ درصد) و کمترین شاخص برداشت مربوط به تاریخ کاشت ۲۵ مهر (با میانگین ۵/۲۲ درصد) بود (شکل ۴-۲۴). به نظر میرسد کاهش شاخص برداشت در تاریخ کاشت ۲۵ مهر به دلیل افزایش رشد رویشی و در نتیجه افزایش عملکرد بیولوژیک گیاه باشد. از طرفی در کشتهای دیر هنگام، ارتفاع بوتهها، رشد اندامهای رویشی کمتر و فاصله کاشت تا گلدهی کوتاهتر میشود و گیاه انرژی خود را بیشتر صرف تولید دانه میکند. بنابراین انتظار میرود که عملکرد بیولوژیک کمتر و در نتیجه شاخص برداشت بیشتر شود. این نتایج با گزارشات حسنزاده و همکاران (۱۳۹۲) مطابقت داشت.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
شکل ۴-۲۴ اثر تاریخ کاشتهای مختلف بر شاخص برداشت
اثر فسفر بر شاخص برداشت
نتایج جدول تجزیه واریانس دادههای آزمایشی نشان داد کاربرد کود فسفر باعث افزایش عملکرد دانه گردید که طبعاٌ افزایش شاخص برداشت را به همراه داشت (شکل ۴-۲۵). به طوری که بیشترین شاخص برداشت مربوط به تیمار کودی ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار سوپرفسفاتتریپل ( با میانگین ۷۲/۳۱) با این حال بین سطوح ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ اختلاف معنیداری دیده نشد و کمترین شاخص برداشت مربوط به تیمار شاهد بود (با میانگین ۷۲/۲۱ درصد). بنابراین با افزایش سطح کودی تاحدودی با صرف تولیدات فتوسنتزی به تولید میزان دانههای بیشتر به جای تولید وزن بیوماس، باعث افزایش ضریب برداشت بیشتر میشود. نتایج این تحقیق با مطالعات سیادت و همکاران (۱۳۷۷) مطابقت دارد.
شکل ۴-۲۵ اثر سطوح مختلف کود فسفر بر شاخص برداشت
م
hhjuyttشسیب
۴-۵ کارایی زراعی مصرف فسفر
نتایج نشان داد بیشترین و کمترین کارایی مصرف فسفر به ترتیب در سطح ۱۰۰ و ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار با میانگین ۹۳/ ۵۲ و ۱۹/۴۱ درصد بدست آمد ( شکل ۴-۲۶).مشخص شد که با افزایش مصرف کود فسفر کارایی مصرف نیز کاهش یافت. با توجه به اینکه تنها غلظت معینی از عنصر برای رشد و توسعه گیاهی اهمیت دارد پس میتوان گفت افزایش فسفر باعث هدر روی این عنصر و کاهش جذب توسط گیاه میشود.
شکل ۴-۲۶ اثر کود فسفر بر کارایی مصرف فسفر
فصل پنجم
جمعبندی و پیشنهادها
فصل پنجم
جمعبندی و پیشنهادها
۵-۱ جمعبندی کلی
به طور کلی در روند رشد گیاه، با تاخیر در کاشت و افزایش میانگین دمای طول دوره رشد و وقوع تنش گرما، کلیه صفات از جمله شاخص سطح برگ، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی و ارتفاع اولین غلاف از سطح زمین با کاهش مواجه گردید. در این آزمایش با شروع سرما در ابتدای فصل رشد مدت زمان لازم برای سبز شدن گیاه افزایش یافت اما با شروع گرما در انتهای فصل رشد و با توجه به تأثیر آن بر رشد گیاه، کلیه مراحل رشدی آن کاهش گردید. این کاهش مراحل رشدی منجر به کاهش صفات عملکرد و اجزای عملکرد شد. به طوری که تأخیر در کاشت باعث کاهش صفات تعداد غلاف در دانه، تعداد دانه در غلاف گردید اما روی وزن صد دانه تأثیر معنیداری نداشت. که میتوان کاهش عملکرد را به کاهش تعداد غلاف در بوته و کاهش تعداد دانه در غلاف نسبت داد. به طوری که بیشترین عملکرد دانه مربوط به تاریخ کاشت ۱۰ آبان (با میانگین تولید ۹۶/۲۷۰۱ کیلوگرم در هکتار) بود، که از لحاظ آماری اختلاف معنیداری با تاریخ کاشت ۲۵ مهر (با میانگین تولید ۷۸/۲۴۳۵ کیلوگرم در هکتار) و ۲۵ آبان (با میانگین تولید ۳۰/۲۵۶کیلوگرم در هکتار) نداشت و کمترین عملکرد مربوط به تاریخ کاشت ۱۰ آذر (با میانگین تولید ۷۵/۱۹۰۲کیلوگرم در هکتار) و ۱۰ مهر (با میانگین تولید ۱۹۴۳کیلوگرم در هکتار) بود. در مجموع بیشترین کاهش در صفات مذکور در تاریخ کاشت پنجم (۱۰ آذر) به وقوع پیوست که بیشتر به دلیل کاهش فصل رشد در نتیجه برخورد دوره رشد گیاه با گرمای آخر فصل رشد میباشد. از طرفی بهترین نتیجه گرفته شده از مصرف فسفر تا سطح ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار به دست آمد. در نتیجه میتوان گفت افزایش عملکرد ناشی از تأثیر فسفر بر افزایش وزن هزاردانه، تعداد دانه در غلاف و تعداد غلاف در بوته بوده است در این آزمایش استفاده از فسفر بالاتر از ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار اثر معنیداری بر روی عملکرد نداشت. از طرفی کاربرد کود فسفر تأثیر بیشتری روی تاریخ کاشت دیر هنگام نشان داد. همانگونه که بیان شد تأخیر در کاشت باقلا باعث کاهش عملکرد آن شده اما از طریق تغذیه فسفر میتوان مقدار این افت عملکرد را تا حدودی جبران نمود به طوری که در تاریخ کاشت تأخیری (۱۰ آذر و ۲۵ آبان ) عملکرد دانه در تیمار بدون مصرف کود به ترتیب ۱۰۸۵ و ۱۵۴۵ کیلوگرم در هکتار بوده اما با مصرف کود عملکرد افزایش پیدا کرد به طوریکه در سطح ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار عملکرد در هر دو تاریخ نام برده به ترتیب به میزان ۲۶۵۳ و ۳۴۴۵ افزایش پیدا کرد. در تیمار تاریخ کاشت ۱۰ آذر در سطح صفر کیلوگرم در هکتار عملکرد برابر ۱۰۸۵ کیلوگرم در هکتار بود که حدود ۷۱ درصد افت عملکرد نسبت به تاریخ کاشت ۱۰ آبان داشت اما با مصرف کود فسفر در سطح ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار عملکرد به میزان ۲۶۵۳ کیلوگرم در هکتار افزایش پیدا کرد و این افت عملکرد نسبت به تاریخ کاشت ۱۰ آبان از ۷۱ درصد به ۲۷ درصد کاهش پیدا کرد که میتوان دلیل آن را، تأثیر فسفر در تشکیل بذر و زودرس کردن دوره رشدی گیاه دانست که در نتیجه از برخورد گیاه به گرمای آخر فصل جلوگیری کرده و مانع کاهش وزن صد دانه گردید و همین عامل باعث افزایش عملکرد دانه شد. به نظر میرسد مصرف کود فسفر در تاریخ کاشتهای دیر هنگام تا حدودی باعث جبران کاهش عملکرد ناشی از کشت دیر هنگام میشود. از طرفی با توجه به نتایج بدست آمده، نشان داده شد مقادیر زیادتر فسفر تأثیر معنیداری بر عملکرد دانه نداشته است زیرا مصرف بیش از حد فسفر مازاد بر حد بحرانی موجب کاهش غلظت سایر عناصر در گیاه میشود. که طبعا با توجه به نقش هر یک از این عناصر در گیاه و کمبود آنها باعث کاهش عملکرد خواهد شد. از طرفی تاریخ کاشت تنها بر روی میزان فسفر، نیتروژن برگ و دانه تأثیر معنیداری نشان داد این در حالی است که فسفر تأثیر معنیداری بر روی سایر غلظت عناصر دانه داشته است.
۵-۲ پیشنهادات
با توجه اینکه در کشور ما به دلیل تغییرات شدید PH و قلیایی بودن بیشتر خاکهای ایران و در نتیجه واکنش فسفر با کلسیم، این عنصر سریعاً به فرم فسفاتهای نامحلول و غیر قابل دسترس تبدیل میشود، در نتیجه میزان فسفر محلول در ریزوسفر گیاه محدود میباشد و بازده کودهای فسفاته در چنین مناطقی (مناطق خشک و نیمه خشک) معمولا پایین بوده به طوری که مقدار جذب این عنصر توسط گیاه در سال اول، فقط ۵ تا ۲۰ درصد میباشد. در نتیجه گیاه همواره با کمبود این عناصر مواجه است بنابراین استفاده از کودهای بیولوژیک آزاد کننده فسفر تا حدود زیادی میتواند مشکلات جذب این عنصر را تعدیل بخشد و بر جذب سایر عناصر در گیاهان تأثیرگذار باشد. کودهای زیستی به دلیل سازگاری بالا با محیط زیست و کاهش مصرف کودهای شیمیایی نه تنها اثرات سوء این کودها را کاهش میدهند، بلکه کاربرد آنها در قبل، طول و بعد از تنشهای محیطی، میتواند اثر تنش را در گیاه تعدیل کند و عملکرد را افزایش دهد. بنابراین توجه به کودهای زیستی رویکردی جدیدی در این مورد است. از طرفی نتایج تحقیقات گسترده در زمینه کاربرد کودهای زیستی در راستای کاهش مصرف کودهای شیمیایی حاکی از آن است که کاربرد صرف کودهای زیستی به تنهایی نمیتواند نیاز غذایی گیاه را تأمین کند و از طرفی مصرف کودهای شیمیایی در دسترس هر چند موجبات افزایش عملکرد در کوتاه مدت را به دنبال خواهد داشت ولی از اثرات مخرب زیست محیطی آنها نمیتوان چشم پوشید. برتری سیستمهای کوددهی تلفیقی بیانگر نیاز باکتریهای حل کننده فسفات به کود سوپرفسفاتتریپل و برای دستیابی به فعالیت مطلوب میباشد و ضرورت استفاده از سیستم کوددهی تلفیقی کود زیستی و شیمیایی را بیان میکند. افزایش قابلیت دسترسی گیاه به فسفر و سایر عناصر غذایی ، با کاربرد توأم کودهای بیولوژیک و شیمیایی و جذب بیشتر آنها توسط گیاه باعث افزایش رشد، سطح برگ و در نتیجه افزایش فتوسنتز شده و از عوامل افزایش عملکرد و صفات مرفولوژیک در تیمارهای سیستم کوددهی تلفیقی محسوب میشود. استفاده کامل از منابع غذایی گیاهی تجدید شونده و طبیعی با منشأ آلی و بیولوژیکی به همراه کاربرد بهینه از کودهای شیمیایی اهمیت زیادی در جهت حفظ باروری و ساختمان خاک، فعالیتهای بیولوژیکی، ظرفیت تعادل و نگهداری آب در خاک و در نهایت اصلاح ساختار فیزیکی و شیمیایی خاک دارد.
در نتیجه در این راستا پیشنهاد میشود:
- با توجه به مصرف بیرویه کودهای شیمیایی فسفره در ایران توجه به باکتریهای حل کننده فسفات که قادرند فسفر را از منابع کم محلول آن آزاد سازند، بسیار ضروری است.
- پیشنهاد میشود در آزمایشی دیگر از سیستم کوددهی تلفیقی کود زیستی و شیمیایی استفاده گردد.
- پیشنهاد میشود جهت مصرف بهینه کود و افزایش کارایی کودهای غیر متحرک بررسی اثر کودکاری به صورت نواری باشد.
- در آزمایشی دیگر، اثر کود فسفر و تاریخ کاشت بر روی ارقام دیگر بررسی شود
- با توجه به نتایج آزمایش تاریخ کاشت زود هنگام (۱۰ مهر و ۲۵ مهر) حذف شود و تاریخ کاشت ۲۵ آذر اضافه گردد.
- از آنجایی که تکرار نقش مهمی در دقت و صحت هر آزمایش جهت کاربردی کردن آن دارد، پیشنهاد میشود چند بار تکرار شود.
منابع
فهرست منابع
- آبروش، ع. ۱۳۸۹. بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام ماش در شرایط آب وهوایی دزفول. دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول. فصلنامه علمی پژوهشی فیزیولوژی گیاهی زراعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز. سال دوم. (۸): ۲۸-۱۳ ص.
- احمدی، م.، و ه، میرحاجی. ۱۳۹۱. ارزیابی تاثیرات تنشهای گرمایی در کشت ذرت. مجله علوم محیطی. سال نهم. (۳): ۱۲۸- ۱۱۹ ص.
- اسروش، س.، ع. کاشانی.، س. ع. سیادت و ع. راهنما. ۱۳۷۹. تأثیر الگوهای مختلف کاشت باقلا روی عملکرد و اجزاء آن. چکیده مقالات ششمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران، بابلسر.
- الفتی، م.، م. ملکوتی و ج. بلالی. ۱۳۸۳. تعیین حد بحرانی فسفر برای محصول گندم در ایران (ملکوتی، م. ج. گرد آورنده) تغذیه متعادل گندم راهی به سوی خود کفایی در کشور و تأمین سلامت جامعه. نشر آموزش کشاورزی. کرج. ۸۵-۷۵ ص.
- ایران نژاد، ح.، م. فرامرزی.، م. فرشادفر. ۱۳۸۳. بررسی سطوح مختلف کودهای ازته و فسفره بر عملکرد علوفهای اسپرس در شرایط دیم. مجله علوم زراعی. جلد ششم. (۲): ۷-۱ ص.
- بایبوردی، م.، م. ملکوتی.، ج. امیرمکی و م. نفیسی. ۱۳۷۹. تولید و مصرف بهینه کودهای شیمیای در راستای کشاورزی پایدار. نشر آموزش کشاورزی. ۲۴۲ ص.
- بناری، م. ۱۳۸۹. تأثیر کود بیولوژیک فسفر (بارور۲) بر میزان دریافت فسفر و عملکرد گندم نان و دوروم در منطقه اهواز. پایان نامه ارشد. دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان. ۷۳ ص.
- پارسا، م.، ع. باقری. ۱۳۸۷. حبوبات (چاپ اول) انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. ۵۲۲ص.
- پزشکپور، پ. ۱۳۸۱. کشت پاییزه زمستانه نخود رهیافتی بر افزای طول دوره رشد زایشی در مناطق نیمه گرم و کاهش اثرات و قوع خشکی و گرما به موجب فرار از خشکی. هفتمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران.
- پیوست، غ.۱۳۸۱. سبزیکاری (چاپ دوم ) نشر علوم کشاورزی. ۶۰۰ ص.
- جنوبی، پ.، ج. دانشیان. ۱۳۸۵. تاثیر کاربرد فسفر بر خصوصیات رویشی و زراعی سویا در شرایط تنش خشکی . پژوهش نامه کشاورزی فصلنامه سال اول. (۱). ۳۲-۱۶ ص.
- جهانبخشگده کهریز، س.، ق، کریمزاده.، ف، رستگار.، س، محفوظی. و ق، حسینی سالکده. ۱۳۸۸. تأثیر سرمای بهارهسازی بر برخی صفات فیزیولوژیکی در دو رقم مقاوم و حساس گندم نان. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی . جلد دوم. (۳): ۱۰۶-۸۵ ص.
- خواجه پور، م. ر. ۱۳۷۷. نقش حرارت و طول روز در انتخاب تاریخ کاشت محصولات زراعی، پنجمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران، کرج.
- دانشمند، ف.، و خ. منوچهری کلانتری. ۱۳۸۷. بررسی القای ریزش گل تحت شرایط تنش گرما در گیاه فلفل. مجله علمی پژوهشی دانشگاه اصفهان. جلد سی و پنجم (۶): ۱۲۶-۱۱۱ ص.
- رادمهر، م.، غ. ع.، لطفعی آینه و ع. کجباف. ۱۳۷۶. اثر تاریخ کاشت بر رشد و عملکرد گندم فلات در شرایط آب و هوایی جنوب خوزستان. مجله نهال و بذر. موسسه تحقیقاتی اصلاح و تهیه نهال و بذر. جلد ۱۳. (۲): ۳۳-۲۲.
