بین المللی نیز کنفرانس ها و پروتکل های زیادی برگزار کرده اند و یا توصیه های زیای در مورد آن صادر نموده امد.گردشگری گرچه در زمینه های مختلف می تواند مفید باشد مثلا در اشتغالزایی٬ تغییر روحیه افراد و غیره ٬ اما اگر کنترل نشده و بدون برنامه ریزی صورت گیرد آثار منفی زیادی ببار می آورد که یکی از آثار منفی آن در نهایت تخریب محیط زیست می باشد که بنابراین مطالعه در این زمینه ضروری می نماید.
۱-۳ . سوال تحقیق :
اثرات تردد و ورود گردشگران به شهر لاهیجان از نظر زیست محیطی مثبت است یا منفی؟
۱-۴ . فرضیه های تحقیق :
- توسعه گردشگری روی محیط زیست شهر لاهیجان تاثیر منفی دارد .
۲ . ترافیک زیاد در سطح شهر منجر به آثار زیست محیطی شدید تری نسبت به دیگر آثار می شود.
۱ -۵ . اهداف تحقیق:
۱ . ارزیابی پیامدهای زیست محیطی توسعه گردشگری در شهر لاهیجان .
۲ . دستیابی به راهبردهایی مناسب جهت تقویت پیامدهای مثبت گردشگری و کاهش زیانهای ناشی از توسعه .
۳ . شناخت عوامل اثرگذار توسعه پایدار در توسعه گردشگری در شهر لاهیجان .
۱ -۶ . روش تحقیق:
تحلیلی – توصیفی
۱-۷ . روش گردآوری اطلاعات:
۱ . بررسی اسناد٬منابع و مدارک موجود
۲ . جمع آوری داده های مورد نیاز در زمینه گردشگری و محیط زیست
۳ . بررسی های میدانی
۴ . تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده
۵ . تهیه گزارش نهایی
۱ – ۸ . ابزار گردآوری اطلاعات :
مصاحبه ٬ مشاهده ٬ بانکهای اطلاعاتی ٬ شبکه های کامپیوتری٬ نقشه٬ جداول٬ نمودارها
۱ – ۹ . روش تجزیه و تحلیل داده ها :
پس از جمع آوری و دسته بندی داده ها٬ با استفاد ه از اصول جغرافیایی و مدل ماتریس ICOLD داده ها تجزیه و تحلیل می شوند.
۱ – ۱۰ . سوابق تحقیق :
- اسماعیل کهرم در کتاب اکوتوریسم به مواردی از پیامدهای مثبت ومنفی حاصل از گردشگری با جنبه زیست محیطی آن پرداخته است .
- آریان پور در پایان نامه خود با عنوان آسیب شناسی گردشگری ساحلی آسیبهای زیست محیطی آنرا بررسی کرده است.
- حسین پور بازارمجی در سال ۱۳۸۳ در پایان نامه خود با عنوان بررسی و رتبه بندی جاذبه های گردشگری شهرستان لاهیجان از دیدگاه گردشگران به بررسی جاذبه ها و رتبه بندی جاذبه های طبیعی٬ فرهنگی و فن آوری-تجاری شهرستان لاهیجان و نیز رتبه بندی یازده جاذبه انتخابی از جاذبه های این شهرستان پرداخته است و نیز بررسی اینکه آیا سن و سطح تحصیلات و درآمد گردشگر در دیدگاه و جذب او به این منطقه موثر است یا خیر؟ تا بدین وسیله به سلیقه و علاقه گردشگران این منطقه آشنا شده و نقاط ضعف موجود در این جاذبه ها را رفع و نقاط قوت آنها را تقویت نموده و با تمرکز فعالیت های بازاریابی بر نتایج این تحقیق در جهت جلب و جذب گردشگر موثر واقع شود.
- حقیقت طلب در سال ۱۳۸۷ در پایان نامه ای با عنوان بررسی توسعه فضایی لاهیجان و اثرات زیست محیطی آن در نیم قرن اخیر به شناخت و بررسی مشکلات و مسائل موجود در شهر لاهیجان و نیز تلاش برای رسیدن به شرایط مطلوب و ارائه الگویی زیست محیطی برای استقرار فضاهای مختلف جغرافیایی در شهر لاهیجان پرداخته است و همچنین ایجاد و بهبود اقتصادی و اجتماعی و زیستی مطلوب که در سال های اخیر به دلیل توسعه شهر و افزایش جمعیت مورد تهدید قرار گرفته است می باشد.
- خانی و همکاران در سال ۱۳۸۸ در فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای انسانی به بررسی اثرات گردشگری ساحلی با تکیه بر نظرسنجی از خانوارهای روستایی پرداخته اند.
- رجبی تربه بر در سال ۱۳۸۹ در پایان نامه خود با عنوان ارزیابی آسیب پذیری زیست محیطی گردشگری سواحل بندر انزلی با بهره گرفتن از مدل SWOT و بررسی عوامل بیرونی و درونی میزان حساسیت این ناحیه را شناسایی نموده است و به این نتیجه رسیده است که در سواحل مورد نظر نقاط قوت نسبتا خوبی وجود دارد که می تواند باعث حفظ محیط زیست و به طبع آن باعث افزایش گردشگر شوند و نقاط ضعف هایی نیز وجود دارند که باعث آسیب رساندن به محیط می شوند.
- رضوانی در کتاب جغرافیا و صنعت توریسم خود به بررسی پیامدهای توسعه گردشگری پرداخته است.
- زندی در مقاله ای به آثار و پیامدهای زیست محیطی طرح های گردشگری اشاره نموده است .
- سازمان مسکن و شهرسازی در طرح جامع خود از شهرستان لاهیجان وضع موجودرا بررسی نموده و به تجزیه وتحلیل این شهرستان پرداخته شده است.
- سمیع اسطلخی در پایان نامه خود قابلیت‌ها و جاذبه های اکوتوریستی شهرستان لاهیجان را بررسی نموده است.
- شریعت و منوری در کتاب مقدمه ای بر ارزیابی اثرات زیست محیطی به ارائه روشها و مدل هایی برای شناسایی نقاط حساس زیست محیطی پرداخته اند.
- شفیعی در کتاب جامعه شناسی گردشگری مزایا و معایب عمده صنعت گردشگری را مورد یررسی و ارزیابی قرار داده است.
- طرحی تحت عنوان نتایج مطالعات طرح توسعه(جامع) گردشگری استان گیلان به درخواست معاونت عمرانی استانداری گیلان توسط شرکت مهندسین مشاور شهرسازی و معماری شمال در پاییز ۱۳۸۲ انجام گرفته که در آن هدف مکان یابی و امکان سنجی بسترهای مستعد توریستی استان بوده است.
- عباسپور و همکاران در سال ۱۳۸۰ در فصلنامه علوم تکنولوژی محیط زیست در مورد مدیریت حفظ محیط زیست نوار ساحلی جنوبی دریای خزر و سازماندهی اداری آن را مورد بررسی قرار داده اند.
- عبدالهی در سال ۱۳۸۶ در پایان نامه خود با عنوان آسیب شناسی بخش گردشگری شهرستان لاهیجان به شناسایی آسیب های عمده در بخش گردشگری (عوامل درون زا و برون زا) ٬ شیوه ها و فرصت های رسیدن به تعادل اقتصادی در منطقه را بررسی نموده است.
- کریمی در پایان نامه خود اثرات جغرافیایی و زیست محیطی گردشگری ساحلی و توسعه پایدار آن را بررسی نموده است .
- محسنی در سال ۱۳۸۸ در مجله علمی پژوهشی فضای جغرافیایی به بررسی کارکردها ٬ چالش ها و راهکارها در زمینه گردشگری پایدار در گیلان پرداخته است.
- منوری در سال ۱۳۸۳ در کتاب ارزیابی اثرات زیست محیطی طرح های گردشگری و طبیعت گردی در مورد مراحل و نحوه کارتهیه گزارش ارزیابی اثرات زیست محیطی و سازماندهی و مدیریت زمانبندی آن به بررسی و پژو هش پرداخته است و نیز ارزیابی خود این اثرات را در دو سطح مرحله احداث و بهره برداری نشان داده است.
- یک طرح تحقیقاتی با عنوان طرح جامع جهانگردی گیلان در دو جلد توسط معاونت پژوهشی دانشگاه تهران و موسسه جغرافیا که کارفرمای آن استانداری گیلان بوده است در سال ۱۳۷۷ تهیه گردیده است. در این طرح به بررسی موقعیت گردشگری استان گیلان و جاذبه های گردشگری شهرستان ها پرداخته شده و پیشنهاداتی در خصوص توسعه گردشگری در استان و شهرستان ها ارائه شده است.
- یکی از پروژه های تحقیقاتی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان پروژه امکان سنجی از مراکز فرهنگی استان گیلان بوده است که مجری آن احمد سفردوست آنرا به صورت غیر پایان نامه ای از سال ۱۳۷۸ الی ۱۳۷۹ به پایان رسانیده است که ساختار اصلی این پژوهش بررسی انواع امکانات و خدمات فرهنگی استان تحت پوشش اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی همچون مجتمع های فرهنگی٬ سینماها٬ کتابخانه ها٬ واحدهای پذیرایی٬ مجموعه های تفریحی و توریستی و … را دربر می گیرد.
فصل دوم :
مبانی نظری
۲ – ۱ . گردشگری:
– تعریف گردشگری (توریسم):
- از نظر علم واژه شناسی ٬ کلمه ” Tour ” از واژه لاتین ” Tornare ” و واژه یونانی ” Tornos ” مشتق شده است که به معنی “چرخ” یا “دایره” و یا ” حرکت به دور یک نقطه مرکزی یا یک محور ” استفاده می شده است. ویژگی اصلی چنین حرکتی بازگشت به نقطه آغازین حرکت است. بنابراین واژه ” Tour ” بر یک سفر رفت و برگشتی دلالت می کند. (محمودی میمند ٬ ۱۳۹۰ ٬ ص ۱۷ )
- فعالیت های افرادی که به محل هایی خارج از محیط معمول خود و برای کمتر از یک سال متوالی به منظور تفریح ٬ تجارت و دیگر اهداف سفر و یا در آن محل ها اقامت می کند . (پروفسور ایگلز٬ ۱۳۸۷ ٬ ص ۲۲۳ )
– صنعت گردشگری:
- صنعت گردشگری مجموعه ای از فعالیت ها ٬ خدمات و صنایع مختلفی است که به یک تجربه سفر می انجامد.این صنعت شامل حمل ونقل٬ اقامت٬ تغذیه٬ خرید٬ تفریح و سرگرمی و دیگر خدمات مهمان نوازی است.که در اختیار فرد یا گروه های مختلفی قرار می گیرد که از موطن خود به قصد سفر خارج می شوند .
- صنعت گردشگری کلیه فعالیت هایی که گردشگران در هنگام سفر انجام می دهند و به ایشان مرتبط می شود را در بر می گیرد و این فعالیت ها می تواند برنامه ریزی برای سفر ٬ جابجایی میان مبدا و مقصد ٬ اقامت و پذیرایی و کلیه فعالیت هایی که گردشگر در مقصد انجام می دهد را شامل می شود . (رنجبریان٬ ۱۳۸۸ ٬ ص ۱۱ )
– گردشگر:
- به عمل فردی که به مسافرت می رود و در آن مکان که خارج از محیط زندگی وی است برای مدتی کمتر از یک سال جهت تفریح ٬ تجارت و دیگر هدف ها اقامت نماید ٬ گفته می شود . (جهانیان ٬ ۱۳۸۸ ٬ ۱۶ )
- گردشگر٬ کسی است که به منظوری غیر از کار و کسب درآمد برای مدتی بیش از یک شب و کمتر از یک سال به سرزمینی جز محیط متعارف خود پای می گذارد و در آن اقامت می گزیند . صنعت گردشگری آمیزه ای از فعالیت های گوناگون از حمل و نقل و تغذیه تا اقامت و مدیریت رویدادها است که در جهت خدمت رسانی به گردشگران ٬ به صورت زنجیره ای به هم پیوسته ایفای نقش می کنند .
بر اساس تعریف٬ بازدیدکنندگان یک روزه و تفرجگران نیز در تعریف گردشگر وارد شده اند. گردشگری (توریسم) شامل کلیه فعالیت هایی است که گردشگران در هنگام سفر انجام می دهند و به ایشان مرتبط می شود و این می تواند شامل ; برنامه ریزی برای سفر٬ جابجایی میان مبدا ومقصد ٬ اقامت و نظایر آن باشد. (رنجبریان ٬ ۱۳۸۸٬ ص ۹)
۲-۲ . محیط زیست:
- محیط زیست مجموعه عوامل فیزیکی٬ بیولوژیکی ٬ اجتماعی- اقتصادی ٬فرهنگی و زیبایی شناختی است که بر افراد و جوامع تاثیر می گذارد و از آنها متاثر می گردد.این مجموعه شکل ٬خصوصیات روابط و بقاء موجودات را تعیین می کند. به عبارت دیگر محیط زیست را می توان به مفهوم اجزاء کره خاکی دانست که شامل موارد زیر می باشد:
- زمین٬ آب ٬ هوا (شامل تمامی لایه های اتمسفر)
- تمامی مواد آلی و غیر آلی و موجودات زنده
- کنش و واکنش های میان سیستم های طبیعی ( تعالی پسند ٬ ۸۵ ٬ ص ۴۰ )
– محیط زیست طبیعی شامل آن چیزی است که در طبیعت وجود دارد مانند جو(اتمسفر) ٬ خاک ٬ توپوگرافی ٬ سنگ ٬ منابع آب ٬ گیاهان ٬ جانوران و سیستم های اکولوژیکی . محیط زیست دیگری نیز وجود دارد که مصنوع انسان است و عوامل انسان ساز را در بر می گیرد که عموما انواع ساختمان ها و توسعه ساختاری هستند همانند مکان های تاریخی و باستانی. (رجبی ٬ ۱۳۸۹ ٬ ص۱۸)
– طبق تعریف مجید عباسپور در محیط زیست عبارتست از : به محیط اطراف که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم با ما در ارتباط می باشد گفته می شود و شامل ۳ بخش محیط طبیعی ٬ اجتماعی و انسان می باشد:
- محیط طبیعی ساخته دست بشر نمی باشد و شامل عوامل جاندار و غیر جاندار می باشد.
- محیط اجتماعی که همان محیطی است که در آن زندگی می کنیم.
- انسان ساخت محیطی است که با توجه به نیازهای انسان ساخته شده است. (آریان پور ٬ ۱۳۸۹ ٬ ص ۱۰)
۲-۳ . پیامدهای توسعه گردشگری :
وابستگی روزافزون دولت ها و جوامع ٬ به صنعت توریسم به طور مداوم ٬ تغییرات و دگرگونی هایی در زمینه های مختلف انسانی و محیط زیست به وجود می آورد. گرچه فعالیت های جهانگردی و نتایج حاصل از آن به همراه جاذبه ها وچشم اندازهای طبیعی و آنچه که ساخته انسان است ٬ برای ایفای نقش فراغتی ٬ تفریحی و فرهنگی اوست و وجود آنها برای جوامع کشورهای مختلف یک امر ضروری است و نبودن آن به عنوان یک نقیصه محسوب می شود ٬ لذا تمرکز شدید اینگونه فعالیت ها در یک منطقه جغرافیایی و عدم توزیع آن در مناطق مختلف از یک سو و بهره برداری بیش از حد از منابع و امکانات توریستی و انتخاب کارکردهای نامطلوب آن و عدم برنامه ریزی های اصولی و متکی بر عدالت اجتماعی در روابط انسان با انسان و انسان با محیط ٬ اثرات زیانبخش و جبران ناپذیری را به بار می آورد. با بیان ناگواری های توریسم و نتایج منفی آن است که برنامه ریزان امر توسعه توریسم را یاری خواهد بخشید که به عیوب آن پی برده و با توجه به مشکلات ناشی از آن و نارسایی ها وکمبودها ٬ با ارائه راه حل های ممکن ٬ خسارات ناشی از توسعه توریسم و اثرات زیانبار آن را به حداقل ممکن کاهش دهند.(رضوانی ٬ ۱۳۸۶ ٬ ص ۱۷۸ )
پیامد ها و اثرات گردشگری در مناطق با جاذبه های طبیعی می تواند منجر به تغییرات در محیط زیست می گردد. افزایش و توسعه هتل ها و دیگر بناها و تسهیلات توریستی موجب افزایش فاضلاب و در نهایت آلوده کردن آب به دلیل تخلیه فاضلاب تصفیه نشده به منابع آب و خاک به ویژه جریان های سطحی ٬ زیرزمینی و دریایی می شود . (منوری ٬ ۱۳۸۳ ٬ ص ۴۱-۳۶ )
امروزه صنعت گردشگری اهمیت فراوانی برای جوامع توسعه یافته و در حال توسعه دارد. مزایا و معایب صنعت گردشگری که اهمیت و ارزش آن انکارناپذیر است ٬ از چشم اندازهای مختلف می توان ابعاد وزوایای ان را بررسی کرد:
۲-۴ . مزایای عمده صنعت توریسم:
۱ . یکی از مزایای این صنعت ٬ فرصت اشتغال نیروی ماهر و غیر ماهر است به دلیل اینکه صنعت گردشگری اصولا صنعت کاربردی است؛
۲ . دسترسی به ارز خارجی مورد نیاز برای پرداخت کسر موازنه های ارزی و ایجاد تعادل در قیمت کالاها و …
۳ . افزایش درآمد ها که به طور کلی گردشگری یکی از نیروهای محرکه افزایش درآمد ملی و درنتیجه درآمد سرانه مردم است؛
- . افزایش درآمد ناخالص ملی؛
- . موجب توسعه زیرساخت های بنیادی می شود که این امر به نوبه خود منجر به گسترش معاملات بازرگانی و تشویق صنایع محلی خواهد شد؛
- . فعالیت های بخش اقتصادی جامعه را تنوع می بخشد؛
- . فرایند نوگرایی راتسهیل می کند؛
- . به گردشگران امکان آشنایی با مناطق یا کشورهای کمتر شناخته شده را می دهد؛
۹ . تصویری واقعی از کشور ٬ فرهنگ و تمدن کشور میزبان را انعکاس می دهد؛
۱۰ . تسهیلات تفریحی و جهانگردی را برای مردم محلی فراهم می کند؛
۱۱ . حفاظت و بهبود محیط زیست را ایجاب می کند؛
۱۲ . باعث رشد و گسترش و توسعه کشور و منطقه خواهد شد.
۲-۵ . عوارض عمده صنعت توریسم:
۱ . موجب افزایش تقاضا می شود و انتظارات مردم را دامن می زند که باید به آنها پاسخ داده شود؛
۲ . مشکلات اجتماعی مثل فساد ٬ بی بند و باری را افزایش می دهد؛
۳ . افزایش سریع قیمت زمین٬ کالا و خدمات را موجب می شود؛
- . نظم فعالیت های جامعه میزبان را در فصول خاصی به هم می ریزد؛
۵ . محیط و منابع طبیعی را تباه می کند؛
- . نقدینگی را از توسعه اقتصادی به بخش های دیگر منتقل می سازد. بخش هایی که چندان در اولویت نباشند؛
۷ . گاهی اتلاف منبع در آن به حدی است که منافع اقتصادی نمی تواند آن را جبران کند؛
۸ . نتیجه جهانگردی همواره درمان همه دردها و مشکلات جامعه نیست و حتی توسعه بیش از حد آن ممکن است آلودگی محیط زیست و سایر مشکلات طبیعی و زیر بنایی را در پی داشته باشد.مثل تراکم ماشین و اتوبوس ٬ آلودگی هوا ٬ پارکینگ های نامناسب ٬ گاهی به صنایع دستی محلی جنبه بازاری داده ٬ به ارزش فرهنگی و هنری لطمه وارد می کند.
بنا بر این توسعه جهانگردی باید با یک برنامه ریزی و سیاست دقیق تدوین شود ٬ سیاستی که بر اساس ترازنامه و یا به صورت سود و زیان طراحی نشده ٬ بلکه بر اساس ایده آل ها و اصول رفاه و خوشبختی انسان ها بنا شده باشد. بدیهی است مشکلات اجتماعی بدون وجود یک اقتصاد قوی و سیاست توسعه و برنامه ریزی دقیق و مطمئن می تواند موجب رشد این صنعت و حفظ منابع طبیعی و فرهنگی شده ٬ جهانگردان را به خود جلب کند. (شفیعی ٬ ۱۳۸۸ ٬ ص ۲۲-۱۹ )
فصل سوم:
مواد و روشها
۳- ۱ . موقعیت جغرافیایی استان گیلان:
استان گیلان با مساحتی بالغ بر ۱۴۷۱۱ کیلومتر مربع در شمال ایران و در جنوب دریای خزر واقع شده است. مرز شمالی آن از مرز آبی تشکیل یافته و در امتداد ساحل دریای خزر از آستارا تا چابکسر ادامه می یابد. مرز غربی و جنوبی آن را خط الراس کوه های تالش و البرز غربی محدود می کند. درازای آن از شمال به جنوب شرقی ٬ ۲۳۵ کیلومتر وپهنای آن ٬ از ۲۵ تا ۱۰۵ کیلومتر تغییر می کند.رشته کوه های البرز با ارتفاع متوسط ۳۰۰۰ متر ٬ همانند دیواری در غرب و جنوب گیلان کشیده شده است . این استان ٬ از شمال به دریای خزر و جمهوری آذربایجان ٬ از غرب به استان اردبیل ٬ از جنوب به استان زنجان و قزوین و از شرق به استان مازندران محدود می گردد. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری ٬ استان گیلان دارای ۵۰ شهر٬ ۴۳ بخش ٬ ۱۰۹ دهستان ٬ ۲۸۸۸ آبادی و بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ ٬ جمعیت آن ۲۴۰۴۸۶۱ نفر است . شهرستان های استان عبارتند از: آستانه اشرفیه ٬ آستارا ٬ املش ٬ بندر انزلی ٬ تالش ٬ رشت ٬ رودسر ٬ رضوانشهر ٬ رودسر ٬ سیاهکل ٬ شفت ٬ صومعه سرا ٬ فومن٬ لاهیجان ٬ لنگرود و ماسال می باشد.
استان گیلان دارای جاذبه های تاریخی و طبیعی کم نظیری است ٬ جنگل های انبوه ٬ شالیزارهای وسیع ٬ زیستگاه های پرندگان ٬ آبگیرها ٬ رودها و سواحل چشم نواز دریای خزر٬ پارک ها و انواع گیاهان زیبا و کمیاب ٬ از جاذبه های ارزشمند طبیعی این استان به شمار می آیند . صنایع دستی و هنرهای دستی در گیلان از قدمت و تنوع زیادی برخوردار است که می توان به چادرشب بافی ٬ بامبو بافی ٬ نمدمالی٬ منبت ٬ گره چینی ٬ حصیربافی ٬ رشتی دوزی ٬لباس محلی٬ شال بافی ٬ گلیم بافی ٬چموش دوزی ٬ معرق ٬ صنایع دستی چوبی ٬ مروارید بافی اشاره کرد. کشتی گیله مردی و لافند بافی نیز از بازی های بومی این سرزمین می باشد. (کیوانی ٬ ۱۳۹۰ ٬ص ۵ )
در شکل شماره ۳ – ۱ موقعیت شهرستان لاهیجان در استان گیلان آمده است:
مآخذ: شرکت مهندسین مشاورسبز اندیش پایش(ساپ)آذر ۱۳۸۷
شکل شماره۳-۱: موقعیت شهرستان لاهیجان در استان گیلان
۳-۲ . موقعیت شهرستان لاهیجان :
۳-۲-۱ . موقعیت ریاضی :
به استناد سالنامه آماری استان گیلان در سال ۱۳۸۶ شهرستان لاهیجان در ۳۷ درجه و ۴ دقیقه تا ۳۷ درجه و ۲۳ دقیقه عرض شمالی از خط استوا و ۴۹ درجه و ۴۵ دقیقه تا ۵۰ درجه و ۱۳ دقیقه طول شرقی از نصف انهار مبداء در شرق گیلان واقع شده است.
۳-۲-۲ . موقعیت نسبی:
شهرستان لاهیجان بر سر راه رشت به مازندران واقع شده است و جاده ای که از رشت به طرف شرق گیلان و مازندران عبور می نماید از شمال این شهر عبور می کند. فاصله شهر به خط مستقیم تا دریا حدود ۲۲ کیلومتر است و یکی از نادر شهرهای مهم گیلان در کوهپایه های شمال البرز محسوب می شود که قسمت جنوبی شهر به کوهپایه های البرز تکیه دارد و قسمت شمالی آن در جلگه تقریبا هموار گیلان گسترش یافته است.
شهر لاهیجان دارای دو ناحیه عمده جغرافیایی ٬ جلگه ای و کوهستانی است. در ناحیه جلگه ای ٬ نوار باریک ساحلی و در ناحیه کوهستانی ٬ محدوده های کوهپایه ای ٬ جنگلی و مرتعی در ارتفاعات مختلف به چشم می خورد ٬ که تپه ماهورهای آن را بوته های همیشه سبز چای ٬ در ردیف کاری های منظم هندسی پوشانده است و همراه با معماری زیبا و خانه های ویلایی با سقف های سفالی و رنگ آمیزی سفید ٬ خودنمایی می کند.
۳-۲-۳ . موقعیت سیاسی:
طبق سالنامه آماری استان گیلان در سال ۱۳۸۶ ٬ از نظر تقسیمات کشوری ٬ شهرستان لاهیجان با۴۳۶٫۷ کیلومتر مربع وسعت دارای دو بخش به نام های مرکزی و رودبنه و هفت دهستان شامل رودبنه ٬ شیرجوپشت ٬ آهندان ٬ بازکیاگوراب ٬ لفمجان ٬ لیالستان و لیل می باشد.
لاهیجان منطقه ای است که از شمال به دریای خزر ٬ از شرق به لنگرود ٬ از جنوب به دیلمان ٬ از جنوب غربی به سیاهکل و از غرب به آستانه اشرفیه محدود می شود و از سوی دیگر لاهیجان مرکز حکومت های محلی در شرق گیلان بوده است. در شکل ۳– ۲ نقشه تقسیمات سیاسی شهرستان لاهیجان آمده است:
مآخذ:سالنامه آماری معاونت برنامه ریزی استانداری گیلان٬ ۱۳۸۹
شکل شماره ۳-۲ : نقشه تقسیمات سیاسی شهرستان لاهیجان
۳-۳ . ویژگی های طبیعی شهرستان لاهیجان :
۳-۳-۱ . زمین شناسی :
شهر لاهیجان بر روی زون ساختمانی رسوبی گرگان – رشت واقع شده است. این زون شامل مناطقی است که سواحل جنوبی دریای مازندران در ایران را در بر می گیرد و در شمال گسل شمالی البرز قرار گرفته است.بخش اعظم آن به وسیله رسوبات کواترنر پوشیده شده است.حرکات تریاس میانی در بخش غربی این زون ٬ سبب گرانیت زایی در جنوب شهر لاهیجان شده است. این زون در امتداد گسلی که از گرگان تا لاهیجان ادامه می یابد از دوره نئوژن در حال فرونشینی بوده است. در همین حال البرز برعکس در حال بالا آمدن بوده است . درنتیجه پسروی آب دریای خزر و فعالیت رسوبگذاری رودخانه ها منجر به پیدایش جلگه های سواحل جنوبی دریای خزر و از جمله جلگه گیلان که شهر لاهیجان در آن قرار گرفته است.
بخش اعظم جلگه شرق گیلان از فعالیت رسوبگذاری دلتایی رودخانه سفیدرود ناشی شده است. شهر لاهیجان بر روی رسوبات ساحلی دریایی و نهشته های دریایی کواترنر که نتیجه رسوبگذاری سفیدرود است ٬ بنا شده است. این رسوبات به دلیل جوان بودنشان ( سن این رسوبات پلیستوسن است ) هنوز سخت نشده و فضای خالی آن ٬ محل مناسبی برای ذخیره آب های زیرزمینی محسوب می شود. به ویژه در نزدیکی ارتفاعات که تنوع دانه بندی وجود دارد از نظر نفوذ پذیری و ذخیره آبها اهمیت بیشتری می یابد.با این حال سطح ایستایی آبهای زیر زمینی از دریا به طرف کوهپایه ها از عمق بیشتری برخوردار می گردد. (طرح جامع ٬ ۱۳۸۸ ٬ صص ۲۷-۱۹ )
قرارگیری منطقه در زون تکتونیکی البرز ٬ حرکت صفحه اقیانوسی دریای خزر به زیر ارتفاعات البرز ٬ وجود گسل لاهیجان و شکستگی های ناشی از فعال بودن این گسل در منطقه و … از جمله عواملی هستند که منطقه را در مقابل زمین لرزه ناپایدار کرده و همواره به عنوان مهمترین تهدید بالقوه منطقه محسوب می شود.همچنین جریان رودخانه های مهم و پر آبی چون سفیدرود ٬ لنگرود ٬ شمرود ٬ دیسوم رود ٬ با دبی لحظه ای بسیار بالا و بستر طغیانی رودخانه های فوق و یا در پای دامنه های پر شیب خطر بروز سیلاب و طغیان رودخانه ها همواره وجود دارد که تخریب روزافزون پوشش گیاهی و منطقه از جمله قطع بی رویه درختان جنگلی به صورت سنتی و یا در قالب طرح های جنگلداری و … از جمله عوامل مهمی هستند که دوره برگشت سیل را کوتاهتر و احتمال وقوع سیل را در منطقه افزایش می دهند.
ضخامت نسبتا زیاد خاک در سطح دامنه ها ناشی از هوازدگی شیمیایی و نفوذناپذیری لایه های شیلی زیرسطحی و در کنار آن بارندگی نسبتا زیاد ٬ پوشش گیاهی مناسب در جهت بالا بردن نفوذپذیری خاک و فعالیت های انسانی ناشی از زیر کشت بردن سطوح شیبدار ٬ حفر دامنه ها و احداث راه ها وخطوط انتقالی برق ٬ تلفن و … باعث بروز حرکات دامنه ای از قبیل لغزش ٬ جریان گلی و … در سطح وسیعی از منطقه شده است و همواره به عنوان یک تهدید در منطقه محسوب می شود. (رجبی ٬ ۱۳۸۹ ٬ ص ۴۹ )
۳-۳-۲ . وضع توپوگرافی و شیب :
تپه شیطان کوه (شیخان کوه)به رغم ایجاد محدودیت فیزیکی برای گسترش شهر ٬ یکنواختی معمول توپوگرافی در شهرهای لاهیجان را بر هم زده و موجب تنوعی زبیا در چشم انداز شده است.به ویژه اینکه این تنوع با پوشش سبز نیز همراه شده است.در جنوب شهر شیب زمین با ملایمت بیشتری همراه است. شمال ٬ شمال شرق و شمال غرب شهر پوشیده از برنج زارها و مزارع مرغوب روستایی است. بنابراین هرگونه گسترش به این سمت ٬ منجر به تخریب زمین های کشاورزی خواهد بود.
شهر لاهیجان از جنوب از ارتفاع حدود ۲۰ متر از سطح دریای آزاد تا ارتفاع حدود ۱۰ متر در شمال گسترش دارد. منحنی میزان ۲۰ متر از جنوب شهر و منحنی میزان ۱۰ متر از شمال شهر لاهیجان عبور می نماید. بدین ترتیب جهت کلی شیب زمین از جنوب به طرف شمال شهر است.
به دلیل ارتفاع گیری زمین به صورت ناگهانی و شیب زیاد زمین و در قسمت جنوب و به ویژه جنوب شرقی شهر لاهیجان ( در این قسمت از شهر تپه ۱۳۵ متری مشرف به شهر که شیطان کوه نامیده می شود واقع شده است که از سطح شهر در مرکز آن حدود ۱۲۵ متر بلندتر است) ٬ امکان ساخت و سازهای شهری وجود ندارد و بنابراین شهر امکان گسترش به طرف این تپه را نیافته است.
بلندترین نقطه ارتفاعی در این تپه در شمال ” امیرکلایه ” و در جنوب ” شیخ خانه ور” در شرق شهر لاهیجان به ۳۵۰ متر می رسد.
به جز نواحی جنوبی ٬ جنوب شرقی و شرق که دارای شیب بالای ۵ درصد است ٬ بقیه نواحی شهر در غرب ٬ شمال غرب و شمال شرق از شیب کمتر از ۵ درصد برخوردار می باشد. منحنی های تراز در مرکز شهر به صورت خطوط تقریبا افقی در می آیند که به موازات هم از غرب به شرق کشیده می شوند. مفهوم چنین گسترشی آن است که شیب زمین در مرکز شهر به صورت تقریبا یکنواخت از جنوب به شمال است. (طرح جامع ٬ ۱۳۸۸ ٬ صص ۲۵-۲۴)
به طور کلی در سطح شهرستان لاهیجان دو واحد توپوگرافیک قابل تشخیص است:
الف) نواحی پست
ب) نواحی مرتفع و کوهستانی
این دو واحد بر اساس ارتفاع و شیب دامنه ای به چند واحد اکولوژیکی تقسیم می شود:
- نواحی پست:
اراضی شهرستان لاهیجان در بخش های غربی ٬ شمالی ٬ شمال شرق عمدتا کم ارتفاع و کم شیب می باشد.بخش های شمال شرقی از اراضی ساحلی پست تشکیل شده که باریکه ای است متصل به دریای خزر با ارتفاع زیر صفر و شیب بسیار ملایم بین ۱ تا ۵ درصد . این قسمت به خاطر خصوصیات طبیعی معمولا جهت گردشگری مناسب است و پوشش درختی آن که باقیمانده از جنگل های بیشه ای سابق می باشد ٬ در مجاورت نیزارها و چند چاله دارای آب مشاهده می گردد. بزرگترین چاله آبی آن تالاب امیرکلایه می باشد که در شمال شرق شهرستان و در نزدیکی دریا قرار دارد. استخرهای زیادی در این محدوده قرار داشته و مکان مناسبی برای زیست جانداران و به ویژه پرندگان بومی و مهاجر می باشد.
یکی دیگر از نواحی پست شهرستان٬ جلگه های حاصلخیزند که زیر کشت برنج وچای می باشد. این بخش سراسر شمال و غرب و بخش هایی از شهرستان را شامل می شود. ارتفاع جلگه ها از زیر صفر تا حدود ۱۰۰۰ مترمتفاوت و شیب اراضی بین ۵ تا ۱۰ درصد می باشد.
به طور کلی نواحی پست مناطق جمعیتی مهمی چون رودبنه ٬ بارکوسرا ٬ بازکیاگوراب ٬ لیالستان ٬ سوستان ٬ کلشتاجان ٬ بالا محله پاشاکی و … را در بر می گیرد و از اینرو پر تراکم ترین بخش جمعیتی شهرستان محسوب می شود.
از طرفی با عبور رودخانه های حشمت رود ٬ لاهیجان رود ٬ شمرود و دیسام پاشاکی از آن و تامین آب کافی جهت امور زراعت و باغداری از مهمترین مراکز تولید محصولات زراعی چون برنج ٬ چای ٬ بامبو و درختان میوه و صنعتی می باشد.
- نواحی مرتفع :
بخش جنوبی و جنوب شرقی شهرستان مرتفع و کوهستانی است . ارتفاع این قسمت از ۱۰۰ متر تا حدود ۸۵۰ متر می باشد. شیب اراضی این بخش زیاد است . برخی نقاط آن بیش از ۵۰ درصد شیب دارند٬ و نقاط کم شیب آن بین ۱۰ تا ۱۵ درصد می باشد. قسمتی از اراضی پوشیده از جنگل است و بخش های پایین دست معمولا به کشت چای اختصاص یافته است . این قسمت جمعیت کمی را در خود جای داده است ولی در لطافت آب و هوای شهرستان به ویژه لاهیجان و تامین منابع آب رودخانه لاهیجان رود از اهمیت زیادی برخوردار است. (رجبی ٬ ۱۳۸۹ ٬ صص ۵۲-۵۱ )
۳-۳-۳ . آب و هوا
– حرارت:
بررسی آمار و اطلاعات وضع دمای شهر لاهیجان در سال ۱۳۸۶ نشان می دهد که متوسط دمای هوای این سال بین ۷/۳ درجه تا ۸/۲۶ درجه در نوسان است.بیشترین درجه حرارت متوسط در سال ۱۳۸۶ مربوط به ماه های مرداد و شهریور بوده است و سردترین ماه های سال دی و بهمن می باشند. در سال ۱۳۸۲ بیشترین درجه حرارت متوسط مربوط به ماه خرداد و سردترین ماه های سال ماه های آذر و دی بوده است.
وضع جوی شهر لاهیجان بر حسب ماه در سال های ۱۳۸۲ و ۱۳۸۶ طبق جداول۳-۱ و ۳ – ۲ هستند:
جدول ۳-۱ : وضع جوی شهر لاهیجان در سال ۱۳۸۲
ماه
دمای هوا (درجه سانتیگراد)
معدل حداکثر
معدل حداقل
حداکثر مطلق
حداقل مطلق
متوسط
فروردین
۱۳٫۸
۶٫۴
۳۲
۰
۱۶
اردیبهشت
۲۱٫۴
۹٫۶
۲۹٫۴
۱٫۸
۱۵٫۶
خرداد
۲۵٫۳
۱۶٫۱
۳۰٫۴
۲۰٫۸
۲۵٫۶
تیر
۲۸٫۴
۱۹٫۴
۳۳
۱۶٫۲
۲۴٫۶
مرداد
۲۹٫۷
۲۰
۳۴
۱۴٫۲
۲۴٫۱
شهریور
۲۷٫۱
۱۹٫۳
۳۳٫۲
۱۶
۲۴٫۶
مهر
۲۴٫۹
۱۶
۲۸٫۶
۱۳
۲۰٫۸
آبان
۲۰
۱۱٫۸
۳۱٫۶
۶
۱۸٫۸
آذر
۱۵٫۳
۶٫۶
۲۹
۰
۱۴٫۵
دی
۱۴
۵٫۲
۲۲٫۴
۱
۱۱٫۷
بهمن
۱۶٫۸
۶
۲۸٫۶
۱
۱۴٫۸
اسفند
۱۳٫۷
۵٫۷
۳۳٫۸
۱
۱۷٫۴
مآخذ: سایت سازمان هواشناسی استان گیلان
جدول۳-۲ : وضع جوی شهر لاهیجان در سال ۱۳۸۶
ماه
دمای هوا (درجه سانتیگراد)
معدل حداکثر
معدل حداقل
حداکثر مطلق
حداقل مطلق
متوسط
فروردین
۱۵٫۳
۷٫۶
۲۹٫۴
۲٫۲
۱۵٫۸
اردیبهشت
۲۱٫۱
۱۱٫۷
۳۰
۸
۱۹
خرداد
۲۹٫۳
۱۸
۳۳
۱۱
۲۲
تیر
۲۷٫۶
۱۹٫۵
۳۲٫۲
۱۵٫۲
۲۳٫۷
مرداد
۳۱٫۳
۲۱٫۷
۳۴٫۸
۱۸٫۸
۲۶٫۸
شهریور
۳۰٫۵
۲۰
۳۴٫۴
۱۶
۲۵٫۲
مهر
۲۵٫۱
۱۴٫۷
۳۶٫۴
۱۱٫۴
۲۳٫۹
آبان
۲۰٫۹
۱۱٫۶
۳۱٫۲
۷
۱۹٫۱
آذر
۱۴٫۱
۵٫۸
۲۱٫۴
-۰٫۸
۱۰٫۳
دی
۶٫۱
۰٫۲
۱۲٫۶
-۵٫۲
۳٫۷
بهمن
۸٫۹
۱٫۳
۲۲٫۶
-۳
۹٫۸
اسفند
۱۸٫۹
۴٫۹
۲۷٫۶
۰٫۴
۱۴
مآخذ:سایت سازمان هواشناسی استان گیلان
– بارندگی:
شهر لاهیجان در منطقه پر باران واقع شده است. میانگین بارندگی در ماه های مختلف نشان می دهد که در سال ۱۳۸۲ ماه آذر با ۲۹۷٫۳ و ماه تیر با کمترین بارندگی یعنی ۱۰٫۱ می باشد. ودر سال ۱۳۸۶ ماه آذر دارای بیشترین بارندگی با ۲۶۴٫۴ میلیمتر و ماه خرداد کمترین بارندگی یعنی ۱٫۸ میلیمتر می باشد.
– تعداد روزهای یخبندان :
روزهای یخبندان در شهر لاهیجان در سال ۱۳۸۲ در ماه های فروردین و آذراست که در ماه فروردین ۱ روز و در ماه آذر ۴ روز است.و در سال ۱۳۸۶ در ماه های آذر ٬ دی ٬بهمن رخ داده است که در ماه آذر ۱ روز ٬ دی ۱۵ روز و بهمن ۹ روز گزارش شده است.
– رطوبت نسبی :
شاخص رطوبت نسبی یکی از شاخص های مهم اقلیمی برای هر منطقه است ٬ که در دو ساعت ۶:۳۰ و ۱۲:۳۰ در هر ماه در سال ۱۳۸۲ و ۱۳۸۶ اندازه گیری شده است.
– باد :
بادهای فعال در شهر رشت و جلکه مرکزی گیلان که شهر لاهیجان نیز در آن واقع شده را می توان به سه دسته تقسیم نمود. این سه دسته بیش از بادهای دیگر می وزند. باد غربی ٬ باد شمال غربی ٬و باد شمال شرقی باد غربی و شمال غربی به عنوان باد غالب اول بیشتر در ماه های فصل سرد سال یعنی پاییز و زمستان می وزند ولی باد شمال شرقی به عنوان همین بادها در فصل بهار و تابستان غلبه می یابد به علاوه بر بادهای فوق باد محلی گرمیش ( باد گرم ) که نوعی فون به حساب می آید در طول سال به ویژه در فصل پاییز و زمستان چند بار(۵ بار) می وزد و به سرعت به دمای هوا می افزاید.این افزایش گاه تا ۲۰ درجه در طول یک شبانه روز است.
جهت این باد از جنوب و از کوه های البرز است . باد محل کوه به دریا و دریا به جلگه که اولی از جنوب به شمال و دومی از شمال به جنوب می وزد تقریبا روزانه است. این بادها در اثر تغییر دمای هوای شبانه روز به روی آب های دریای خزر جلگه گیلان به وجود می آید و در روز از دریا به طرف خشکی و در شب از خشکی به طرف دریا است. این باد نقش مهمی در کوران هوا در ساختمان های این ناحیه بازی می کند.
– تعداد ساعات آفتابی:
در شهر لاهیجان بر اساس اطلاعات هواشناسی در سال ۱۳۸۶ ٬ بیشترین ساعات آفتابی مربوط به ماه مرداد٬ با ۲۱۳٫۱ ساعت است و فروردین ماه کمترین ساعات آفتابی را داشته است با ۹۲٫۲ ساعت .بیشترین ساعات آفتابی در سال ۱۳۸۲ مربوط به ماه اردیبهشت و کمترین تعداد ساعات آفتابی نیز مربوط به ماه فروردین بوده است.
جداول ۳-۳ و ۳-۴ وضعیت جوی شهر لاهیجان را بر حسب ماه های سال برای دو سال ۱۳۸۲ و ۱۳۸۶ نشان می دهد:
جدول ۳-۳ : وضع جوی شهر لاهیجان بر حسب ماه سال ۱۳۸۲
ماه
بارندگی ماهانه (میلیمتر)
حداکثر بارندگی در یک روز(میلیمتر)
رطوبت نسبی
(درصد)
تعداد روزهای یخبندان
ساعت آفتابی (ساعت)
حداکثر سرعت وزش باد (متر بر ثانیه )
ساعت ۶:۳۰
ساعت ۱۲:۳۰
فروردین
۱۳۲٫۵
۴۲٫۷
۸۹
۷۶
۱
۴۲٫۱
۱۵
اردیبهشت
۹۳٫۳
۳۷
۹۴
۶۲
۰
۲۲۲٫۸
۸
خرداد
۱۴۶٫۶
۶۲٫۲
۹۳
۶۷
۰
۱۹۸٫۴
۸
تیر
۱۰٫۱
۳٫۴
۹۰
۶۲
۰
۲۰۹٫۱
۶
مرداد
۴۳٫۱
۱۶٫۷
۹۱
۶۱
۰
۲۰۵٫۲
۶
شهریور
۲۶۱٫۵
۶۳٫۷
۹۵
۷۲
۰
۱۳۵٫۱
۸
مهر
۶۸٫۲
۴۸
۹۵
۶۸
۰
۱۲۶
۸
آبان
۲۶۰
۷۸٫۲
۹۵
۷۰
۰
۱۰۵٫۵
۱۲
آذر
۲۹۷٫۳
۹۸
۸۹
۶۱
۴
۹۸٫۷
۱۸
دی
۹۱٫۲
۴۲٫۴
۹۴
۶۱
۰
۱۱۳٫۴
۸
بهمن
۵۱٫۱
۱۶٫۲
۸۵
۵۶
۰
۱۳۴٫۵
۲۰
اسفند
۱۶۶
۲۶٫۴
۹۴
۷۱
۰
۷۰٫۲
۱۸
مآخذ: سایت سازمان هواشناسی استان گیلان
جدول۳-۴: وضع جوی شهر لاهیجان بر حسب ماه سال ۱۳۸۶
ماه
بارندگی ماهانه (میلیمتر)
حداکثر بارندگی در یک روز(میلیمتر)
رطوبت نسبی
(درصد)
تعداد روزهای یخبندان
ساعت آفتابی (ساعت)
حداکثر سرعت وزش باد (متر بر ثانیه )
ساعت ۶:۳۰
ساعت ۱۲:۳۰
فروردین
۱۹۷٫۵
۴۶
۹۴
۷۱
۰
۹۲٫۲
۱۸
اردیبهشت
۶۳
۱۶٫۸
۹۳
۶۸
۰
۱۶۶
۱۲
خرداد
۱٫۸
۱٫۵
۸۷
۵۶
۰
۲۵۴٫۳
۸
تیر
۱۵۹٫۳
۷۴٫۸
۹۱
۶۹
۰
۱۵۸
۶
مرداد
۷٫۲
۴٫۴
۹۱
۶۲
۰
۲۱۳٫۱
۶
شهریور
۱۴۱٫۹
۶۰
۹۴
۶۲
۰
۲۰۱٫۳
۶
مهر
۹۱٫۲
۶۸٫۶
۹۵
۶۴
۰
۱۷۷
۷
آبان
۱۰۵٫۹
۵۵
۹۶
۷۱
۰
۱۴۸٫۵
۱۰
آذر
۲۶۴٫۴
۶۲٫۲
۹۶
۷۶
۱
۱۲۲٫۷
۸
دی
۱۰۵٫۲
۲۶٫۲
۹۵
۷۶
۱۵
۹۳٫۸
۸
بهمن
۸۴٫۷
۲۲٫۲
۹۵
۷۱
۹
۱۱۹
۸
اسفند
۱۲٫۶
۵٫۸
۹۲
۵۳
۰
۱۷۱٫۸
۸
مآخذ:سایت سازمان هواشناسی استان گیلان
۳-۳-۴ . منابع آب و نحوه تامین آب شهر :
آبهای زیرزمینی در استان گیلان در عمق بسیار کمی قابل دسترسی است و به همین دلیل از نظر کیفیت در بسیاری موارد مطلوبیت لازم برای شرب ندارد.در حال حاضر در شهر لاهیجان ۱۴ حلقه چاه عمیق موجود است که همگی در مجاورت و اطراف جاده آسفالته آستانه اشرفیه- لاهیجان واقع شده اند.تمام چاه ها فعال می باشند و در مواقع نیاز و کمبود آب ٬ از آنها استفاده می شود ٬ چون به طور کلی آب لاهیجان از تصفیه خانه سنگر تامین می شود (طبق بیانات اداره آب لاهیجان ) و پس از ورود به تصفیه خانه لاهیجان و در صورت نیاز انجام عمل کلرزنی مورد استفاده قرار می گیرد. تصفیه خانه لاهیجان در عمل تنها کار پمپاژ را انجام می دهد. قابل ذکر است سطح محدوده شمالی شهر پایین تر از سطح دریای آزاد است. بنابراین سطح آبهای زیرزمینی در این قسمت از شهر بالا بوده و از جمله عوامل محدود کننده توسعه شهر به شمار می آید.
در شهر لاهیجان ۳ منبع ذخیره آب وجود دارد که در مسیرهای مختلف آبرسانی می کند و به شرح زیر می باشد:
- اولین منبع در بازکیاگوراب با گنجایش ۴۰۰۰ متر مکعب می باشد که از این دو خط لوله در دو مسیر متفاوت به منبع دوم که در کاشف مستقر است متصل می شود که در طول مسیری که از خیابان امام خمینی می گذرد ۷۰۳۳ متر می باشد و طول مسیر دوم که از خیابان کاشف غربی و در ادامه از کاشف شرقی می گذرد ۵۷۰۰ متر است و در این مسیرها عملیات آبرسانی را انجام می دهد.
- منبع دوم در کاشف قرار دارد که حجمش ۱۰۰۰ متر مکعب است که به منبع سوم که به طرف کوه بیجار (بام سبز) است متصل می شود.
- منبع سوم در بام سبز قرار دارد با گنجایش ۶۰۰ متر مکعب برای پمپاژ آب در قسمت های مرتفع شهر یعنی خیابان کارگر. (طرح جامع ٬ ۱۳۸۸ ٬ صص۳۳-۳۲)
– رود و مسیل :
رودخانه مهم شهرستان لاهیجان ٬ در غرب حوضه سفیدرود واقع شده است ورودخانه لاهیجان نام دارد. این رودخانه در محدوده شهرستان لاهیجان و لنگرود واقع است.شاخه اصلی رودخانه در جهت غربی- شرقی جریان دارد. با این حال در نزدیکی دریا با قوسی به جهت جنوبی و در امتداد خط ساحلی جریان می یابد تا سرانجام به رودخانه شلمانرود وصل شده و در محل چمخاله به دریا می ریزد.این رودخانه به لحاظ عبور از محدوده شهری لاهیجان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. حوضه آبریز سفیدرود در محدوده تلاقی رشته کوههای البرز و زاگرس مرکزی قرار دارد٬ این حوضه بین مختصات ۴۹ درجه و ۳۰ دقیقه تا ۵۱ درجه و ۱۰ دقیقه طول شرقی و ۳۴ درجه و ۵۵ دقیقه تا ۳۷ درجه و ۵۵ دقیقه عرض شمالی واقع شده و مساحت حوضه آن ۳۸۹۶ کیلومتر مربع است. حدود ۴۶٫۵ درصد حوضه را مناطق کوهستانی و ۳۵٫۵ درصد آنرا مناطق کوهپایه ای و دشتی تشکیل می دهد.
این حوضه از شمال به دریای مازندران ٬ از شرق به حوضه شرق گیلان و از غرب به حوضه تالاب انزلی محدود است. از شهرهای مهم آن می توان از رشت ٬ آستانه ٬ لنگرود و لاهیجان نام برد و بخش هایی از جاده اصلی تهران به رشت در این حوضه واقع شده است.رودخانه مهم آن پیربازار٬ دیسام ٬ شمرود ٬ گوهررود ٬ سیاه رود تاریک و لاهیجان است. رودخانه لاهیجان از به هم پیوستن رودخانه های سیستان ٬ ده سر ٬ زمیران و زاکله بر به وجود آمده است. از نظر موقعت جغرافیایی حوضه آبریز رودخانه لاهیجان تا ورودی شهر و در حد فاصل عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۵ دقیقه و ۵۳ ثانیه تا ۳۷ درجه و ۱۲ دقیقه و ۵۱ ثانیه و طول جغرافیایی ۴۹ درجه و ۵۷ دقیقه و ۱۹ ثانیه تا ۵۰ درجه و ۵ دقیقه و ۳۹ ثانیه گسترده شده است که از غرب و شمال به حوضه آبریز رودخانه شلمانرود و از جنوب و شرق به حوضه آبریز رودخانه های حشمت رود و شمرود محدود گردیده است.
حوضه رودخانه لاهیجان با توجه به عبور رودخانه سیستان از محدوده شهری ٬ به دو زیر حوضه اصلی لاهیجان و سیستان تقسیم گردیده است:
الف) زیر حوضه سیستان در قسمت شمال و شمال
