۱-۷-۱-۳- سیستم جنگ/ گریز/ بهت

۱-۷-۲- متغیرهای پیش­بین (مکنون درون زاد)

۱-۷-۲-۱- عاطفه­ منفی و شش سطح آن (یعنی ترس، خصومت، احساس گناه، غمگینی، خجالت و خستگی)

۱-۷-۲-۲- عاطفه­ مثبت و شش سطح آن (یعنی شادکامی، خوداتکایی، توجه، آرامش و شگفتی)

۱-۷-۳- متغیرهای ملاک

۱-۷-۳-۱- نشانه­ های ابعادی وسواسی جبری و چهار بعد آن (بعد آلودگی/ تمیزی؛ بعد مسئولیت در برابر صدمه/ چک کردن؛ بعد افکار ناخواسته/ افکار خنثی کننده؛ بعد تقارن/ نظم و ترتیب

۱-۸- تعاریف مفهومی و عملیاتی

۱-۸-۱- تعریف مفهومی نشانه های وسواسی جبری

اختلال وسواسی جبری اختلالی ناهمگن (کسلر، دملر و والترز، ۲۰۰۵) است که با افکار، تصاویر یا تکانه‌های ناخواسته‌ای مشخص می‌شود که به وسیله اضطراب و یا تلاش برای مقاومت یا خنثی کردن اضطراب به وجود آمده از طریق رفتارهای اجتنابی و اعمال آشکار و پنهان برانگیخته می‌شود (انجمن روان‌پزشکی آمریکا، ۲۰۰۰). منظور از نشانه­ های وسواسی جبری، افکار و رفتارهای وسواسی مختلف با افکار مرتبط با آلودگی و رفتارهای تمیز کردن؛ افکار مربوط به صدمه و آسیب و رفتارهای چک کردن؛ افکار ناخواسته‌ی مرتبط با اعمال جنسی و مذهبی و تلاش‌های فکری برای خنثی کردن آن ها و نهایتاًً افکار مربوط به تقارن و دقیق بودن و رفتارهای نظم و متقارن کردن (آبرامویتز و همکاران، ۲۰۱۰؛ ماتایکس، روزاریو-کامپوس و لکمن، ۲۰۰۵).

بعد آلودگی/ تمیزی که در مواردی نوع شستشو نامیده می­ شود “عبارت است از مجموعه ­ای از رفتارهای مکرر و اجباری که هدف اصلی از آن از بین بردن آلودگی فرضی بوده و به شکل­ شستشوهای افراطی و کرر نواحی مختلف بدن، لباس و مکان­های ویژه خود را ظاهر می­سازد. زیربنای این نوع وسواس ترس مرضی از آلودگی به میکروب­ها و ویروس­ها ‌می‌باشد” (محمودعلیلو، ۱۳۷۷).

بعد مسئولیت­ در برابر صدمه / چک کردن که همان نوع وسواس وارسی است عبارت است از مجموعه ­ای از رفتارهای تکراری و اجباری در قالب وارسی­های مکرر که هدف اصلی از آن جلوگیری از وقوع یک خطر یا آسیب احتمالی در رابطه با خود فرد و یا اطرافیان است (محمودعلیلو، ۱۳۷۷).

نوع افکار ناخواسته/ افکار خنثی کننده فرد افکار ناخواسته­ای ‌در مورد مسائل جنسی، غیراخلاقی یا خشونت را برخلاف میل خود تجربه می­ نماید و با انجام یک عمل ذهنی یا گفتن ذکر و دعاهایی برای خلاصی از آن ها اقدام می­ کند (آبرامویتز و همکاران، ۲۰۱۰).

نوع تقارن/ نظم و ترتیب نیز فرد تلاش زیادی برای ایجاد نظم و ترتیب افراطی، قرینه­سازی و دقیق بودن در چیدن وسایل دارد ویا اقدام به شمردن چیزهایی کاملاً بی ­معنی مانند کاشی­ها، کلمات یک جمله می­ کند و یا درگیر ردیف کردن غیرضروری چیزها می­ کند (آبرامویتز و همکاران، ۲۰۱۰).

۱-۸-۲-تعریف عملیاتی نشانه­ های وسواسی جبری

منظور نمره­ای کلی است که آزمودنی­ها از مقیاس ابعادی وسواسی جبری (DOCS، آبراموویتز و همکاران، ۲۰۱۰) به دست می ­آید.

۱-۸-۳-تعریف عملیاتی بعد آلودگی/ تمیزی: منظور نمره­ای است که آزمودنی­ها از پنج آیتم­ بعد آلودگی/ تمیزی به دست می ­آورند.

۱-۸-۴-تعریف عملیاتی بعد مسئولیت در برابر صدمه/ چک کردن: منظور نمره­ای است که آزمودنی­ها از پنج آیتم مربوط به بعد مسئولیت در برابر صدمه/ چک کردن­ به دست می ­آورند.

۱-۸-۵-تعریف عملیاتی بعد افکار ناخواسته/ افکار خنثی کننده: منظور نمره­ای است که آزمودنی­ها از پنج آیتم­ بعد افکار ناخواسته/ افکار خنثی کننده به دست می ­آورند.

۱-۸-۶-تعریف عملیاتی بعد تقارن/ نظم و ترتیب: منظور نمره­ای است که آزمودنی­ها از پنج آیتم­ بعد تقارن/ نظم و ترتیب به دست می ­آورند.

۱-۸-۷- تعریف مفهومی عاطفه مثبت و منفی

عاطفه مثبت نشان می‌دهد که یک شخص تا چه میزان شور و شوق به زندگی و چه میزان احساس فاعلی بودن و هشیاری می‌کند. عاطفه مثبت بالا بر انرژی زیاد، تمرکز کامل و اشتغال لذت‌بخش دلالت دارد. عاطفه مثبت پایین نیز غمگینی و رخوت فرد را نشان می‌دهد(بخشی‌پور و دژکام، ۱۳۸۴).

عاطفه منفی یک بعد عام ناراحتی درونی و اشتغال ناخوشایند است که حالات خلقی ناخوشایندی مانند خشم، نفرت، بیزاری، گناه، ترس و عصبیت را شامل می‌شود. عاطفه منفی پایین نیز با آرامش و راحتی همراه است (بخشی‌پور و دژکام، ۱۳۸۴).

۱-۸-۸- تعریف عملیاتی عاطفه مثبت

منظور از عاطفه مثبت نمرات به دست آمده از آیتم­های ۸، ۳۹، ۵۵، ۱۳، ۳۷، ۴۷، ۵۲، ۳، ۲۵، ۳۱ فرم بلند آزمون عاطفه مثبت و منفی(BAS/BIS، واتسون و کلاک، ۱۹۹۴) است.

۱-۸-۹- تعریف عملیاتی عاطفه منفی

منظور از عاطفه منفی نمرات به دست آمده از آیتم­های ۱۸، ۴۴، ۳۴، ۴۰، ۱۱، ۳۸، ۳۲، ۴۲، ۲۶، ۵۰ فرم بلند آزمون عاطفه مثبت و منفی(BAS/ BIS، واتسون و کلاک، ۱۹۹۴) است.

۱-۸-۱۰- تعریف مفهومی سیستم‌های مغزی-رفتاری

گری (۱۹۹۴) ‌بر اساس نظریه سیستم‌های مغزی-رفتاری این فرض را مطرح ساخت که اختلال‌های روان‌پزشکی ناشی از اختلال کارکرد (بیش‌فعالی یا کم فعالی) یکی از سیستم‌های مغزی یا تعامل میان آن ها‌ است. مطابق آخرین ویرایش این نظریه (گری و مک‌ناتان، ۲۰۰۰) تفاوت‌های فردی در سه سیستم مجزا و در عین حال متعامد است:

سیستم فعال‌ساز رفتاری(BAS)، یک سیستم بازخورد مثبت ساده و نشان‌دهنده تکانشگری فرد می‌باشد. فعالیت بیش از حد این سیستم با برانگیختگی در ارتباط است.

سیستم جنگ/گریز/بهت(FFFS) نسبت به محرک‌های آزارنده غیرشرطی، شرطی و ذاتی حساس است.

سیستم بازداری رفتاری(BIS) مسئول حل تعارض میان سیستم فعال‌ساز رفتاری و سیستم جنگ/گریز/بهت است. هنگامی که تعارض اجتنابی-گرایشی وجود دارد، سیستم بازداری رفتاری توسط فعالیت همزمان سیستم فعال‌ساز رفتاری و سیستم جنگ/گریز/بهت فعال می‌شود. این فرایند حالت اضطراب ایجاد می‌کند. عملکرد اضطراب در موقعیت تعارض اجتنابی-گرایشی، موجب حرکت حیوان به سمت خطر می‌شود که شامل بازداری از رفتارهای غالب(هم گرایشی و هم اجتنابی)، افزایش برانگیختگی، ارزیابی خطر، مرور حافظه برای حل تعارض و بی‌حرکتی دفاعی در صورت رخ ندادن برون‌دادهای دیگر سیستم بازداری رفتاری است. از نظر ذهنی این حالت به صورت نگرانی و نشخوار ذهنی و احساس خطر یا فقدان خطر احتمالی تجربه می‌شود.

۱-۸-۱۱- تعریف عملیاتی سیستم‌ فعال­ساز رفتاری

منظور نمراتی است که آزمودنی از آیتم­های ۸ الی ۲۰ مقیاس سیستم فعال‌ساز و بازداری رفتاری(کارور و وایت، ۱۹۹۴)و دستورالعمل نمره‌گذاری(هیم و همکاران، ۲۰۰۸) کسب می­ کند.

۱-۸-۱۲- تعریف عملیاتی سیستم‌ بازداری رفتاری

منظور نمراتی است که آزمودنی از آیتم­های۲، ۳، ۴، ۶ مقیاس سیستم فعال‌ساز و بازداری رفتاری(کارور و وایت، ۱۹۹۴)و دستورالعمل نمره‌گذاری(هیم و همکاران، ۲۰۰۸) به دست ‌می‌آورد.

۱-۸-۱۳- تعریف عملیاتی سیستم‌ جنگ/ گریز/ بهت

منظور نمراتی است که آزمودنی از آیتم­های ۱، ۵، ۷ مقیاس سیستم فعال‌ساز و بازداری رفتاری(کارور و وایت، ۱۹۹۴)و دستورالعمل نمره‌گذاری(هیم و همکاران، ۲۰۰۸) کسب می­ نماید.

فصل دوم

ادبیات پژوهش

فصل دوم (ادبیات پژوهش)

۲-۱- مقدمه