آلترناتیوها از نظر پیامد نیز به دو گروه کمی و کیفی تقسیم می‌شوند.

◄ آلترنایتوهای با پیامدهای کمی- این آلترناتیوها خود به دوگروه آلترناتیوهای با پیامد مثبت و آلترناتیوهای با پیامد منفی، تقسیم می‌شوند که بدون توجه به مثبت یا منفی بودن آن ها، می توان پیامدشان را با مراجعه به آمار و اطلاعات مربوط به آن ها اندازه گیری و تعیین نمود.(مثل کاهش سفر بین تهران و کرج یا کاهش تعداد تصادفات بین این دو شهر پس ازاحداث اتوبان تهران – کرج که کاملا قابل اندازه گیری می‌باشد.)

آلترناتیوهای با پیامد کیفی- این آلترناتیوها نیز خود به دوگروه آلترناتیوهای با پیامد مثبت و آلترناتیوهای با پیامد منفی تقسیم می‌شوند ولی اندازه گیری و تعیین پیامد آلترناتیوهای کیفی بدون توجه به مثبت و یامنفی بودن پیامدهای پیامدشان کاری دشوار و مشکل و حتی گاهی غیر قابل اندازه گیری می‌باشد.معمولا اندازه گیری پیامد این آلترناتیوها به عنوان یکی از معضلات مدیریت و تصمیم گیری به شمار می رود.(مثال در این زمینه مانند راضی یاناراضی شدن ‌گروه‌های مختلفی ازمردم دراثراجرای پروژه ای مثل ساخت یک اتوبان که عده ای (رانندگان)را خوشحال و راضی و عده ای دیگر(ساکنین اطراف آن) را ناراحت و ناراضی می کند.)

برای بررسی و تعیین آثار کمی و کیفی، روش های مختلفی وجود دارد. یکی از روش‌ها که ساده بوده و دارای کارایی فوب می‌باشد، روش “قبل از، بعد از” می‌باشد. در این روش هر پروژه دارای یک ورودی و یک خروجی می‌باشد.

در پروژه های خصوصی، تنها زمانی اجرای پروژه اقتصادی است که خروجی آن بزرگتر از ورودیش باشد، یعنی نسبت خروجیهایش عددی بزرگتر از یک باشد. در پایان این قسمت به طور کلی می توان گفت اصولا برنامه ریزی هنگامی معنی ومفهوم پیدا می‌کنند که محدودیت (از لحاظ منابع مالی، زمان اجراء، منابع نیروی انسانی و…) داشته باشیم و تنها با وجود امکانات محدودی بخواهیم یک پروژه را اجرا کنیم. (منابع محدود باشند) مثل ساختن یک پل با وجود منابع مالی محدود، در زمان محدود و با نیروی کار محدود.

به منظور استفاده بهتر از هریک از منابع موجود و بهینه صرف کردن هریک از آن ها، در نهایت از بین آلترناتیوهای مختلف، بهترین را ارزیابی و انتخاب می نماییم که ‌به این عمل بهینه سازی گفته می شود.

نهادها و ارگان های فعال در زمینه حمل و نقل :

در این قسمت هدف تنها نشان دادن وسعت و گستردگی نهادها و سازمان هایی است که در زمینه حمل ونقل فعالیت دارند.در سطح جامعه تعداد زیادی از نهادها، سازمان ها و شرکت ها دارای فعالیت هایی در ارتباط با حمل و نقل می‌باشند که با توجه به ‌عملکرد و اهداف هریک از آن ها، به ‌گروه‌های زیر تقسیم می‌شوند:

◄ ارگان ها و سازمان های دولتی

این گروه شامل نهادهای دولتی در سطح ملی و سازمان ها و ارگان های دولتی استانی و محلی می‌باشد. زیر گروه نهادهای دولتی در سطح ملی مسئول اجرای قوانین و لوایح مربوط به حمل و نقل در سطح کشور بوده و جزء عمده ای از شاخه اجرایی در این زمینه را تشکیل می‌دهند. (وزارت راه و ترابری نمونه بارزی از این گروه است.)

زیر گروه دوم یعنی سازمان ها و ارگان های دولتی استانی و محلی مسئولیت برنامه ریزی، طراحی، ساخت و تعمیر و نگهداری تجهیزات شبکه حمل ونقل استان ومحل خود از قبیل فرودگاه ها، بنادر، شبکه راه آهن، جاده هاو سایر راه ها را برعهده دارند.(ادارات راه و ترابری استان ها و شهرستانها، ادارات راهنمایی و رانندگی شهرستانها و… نهادهایی از این قبیل هستند.)

◄ شرکت های خصوصی

که به منظور رفع نیازهای حمل ونقلی مسافران و کالا به وجود آمده اند و در مقابل سرویس دهی و خدمات خود، کرایه دریافت می‌کنند.

◄ سازمان‌ها و نهادهای قانون مند

این ارگانها عملکرد شرکت های حمل ونقل را در زمینه‌های سرویس دهی و سطح سرویس، ایمنی، قیمت گذاری،… تنظیم و قانون مند نموده و براجرای قوانین نظارت و کنترل اعمال می نمایند.

◄ اتحادیه های تجاری و کارگری

که نماینده ‌گروه‌های حمل ونقلی خاصی از قبیل کارکنان راه آهن، رانندگان تاکسی، رانندگان اتوبوس های بین شهری و…بوده و ‌به این گروه ها اطلاعات لازم را داده و درمباحث قانون گذاری و وضع قوانین از حقوق آن ها دفاع می نمایند.

◄ شرکت ها و ارگان های حرفه ای

مجموعه ای از افراد که دارای منافع مشترک کاری هستند، این نهادها را تشکیل می‌دهند. در جلسات وکمیته های تخصصی ای نهاد ها که در سطح ملی یا محلی برگزار می‌گردد، ضمن تبادل نظر و ارائه نتایج فعالیت های هرقسمت، از تجارب به دست آمده در جهت پیشرفت حرفه ها و مشاغل حمل ونقل از طریق فعالیت های گروهی استفاده می شود.

◄ برخی سازمان های سرویس دهنده به استفاده کنندگان از سیستم های حمل ونقل

این نهادها ضمن ارائه اطلاعات لازم و مفید درباره سفرهای مختلف به اعضای خود، مایلند که روی قوانین و لوایح مربوطه نیز تاثیرگذار باشند.

علاوه براین، مجلات حرفه ای و تحقیقاتی، برنامه های آموزشی و تحقیقاتی در دانشگاه ها، گزارش ها و مطالعات نیز روش های دیگری برای تبادل اطلاعات ‌و تجارب درباره موضوعات مختلف حمل ونقل می‌باشند.

■ عوامل مؤثر در تغییر سیستم حمل ونقل :

سیستم حمل ونقل در هرزمان با توجه به ترافیک حمل شده توسط هریک از طرق(مدها) و سطح سرویس ارائه شده توسط آن ها در حال تعادل می‌باشند. به عبارت دیگر، با در نظر گرفتن تقاضای هریک از طرق حمل ونقل و صفات و مشخصه‌ های سفر از قبیل زمان، هزینه، تواتر، راحتی سیستم و… تحت تاثیر عوامل و نیروهای زیر به تعادل می‌رسد:

◄ تاثیر بازار

که شامل شرایط اقتصادی، رقابتها، هزینه ها و قیمت سرویس ها می‌باشد. بازبینی های کوتاه مدت در سطح سرویس ها از قبیل افزایش عوارض پل‌ها و مالیات برسوخت، موجب تغییرات سریع شده و تغییرات در نحوه زندگی وشکل کاربری اراضی مانند نقل مکان به حومه شهرها پس از ساخت یک جاده و یا تولید وسایل نقلیه کوچکتر موجب تغییرات در دراز مدت می‌گردد. به عنوان مثال اگر قیمت سوخت افزایش چشمگیری پیدا کند، دردرازمدت جابجایی کالا از کامیون به راه آهن منتقل خواهد شد ویا اگر قیمت بنزین در سطح بالایی نگه داشته شود، موجب می شود که وسایل نقلیه برقی یا گازائیلی در سطح وسیعی تولید شوند.

◄ اقدامات و ابزارهای دولت

اقدامات دولت شامل تدوین و اجرای قانون، تبلیغات، پرداخت سوبسیدها و……می‌باشد. اقدمات دولت تاثیر به سزایی درتعادل حمل ونقل دارد، دولت می‌تواند با ساخت سیستم جاده ای بین استانی موجب تغییر در تعادل بین کامیون و راه آهن در حمل ونقل کالا گردد. همچنین ساخت راه ها باعث می شود که اکثر سفرهای بلند( دارای مسافت طولانی)توسط وسایل نقلیه شخصی صورت پذیرد و نتیجتا کاهش سرویس اتوبوس های بین شهری به مناطق دیگر و شهرهای کوچکتررا به دنبال خواهد داشت. دولت برای تحقق اهداف تعیین شده مورد نظر و به عنوان نماینده مردم، ‌با درنظرگرفتن منافع عمومی با روش های مختلفی در مواردی مربوط به بازار دخالت می کند، برخی از این روش‌ها شامل موارد زیر است:

• سرمایه گذاری