بازار دارای دو بعد کالایی و جغرافیایی است. یعنی می توان مرزهای بازار را بر حسب کالایی که در آن به فروش می رود مشخص نمود و یا اینکه بر حسب ناحیه جغرافیایی که یک کالای معین در آن به فروش می‌رسد، بازار را تعریف کرد.

اجزاء اصلی یک بازارچه در سطح خرد و چه در سطح کلان عبارتنداز:

الف – عرضه کنندگان کالاها یا خدمات، که با انگیزه حـــداکثر کردن سود در بازار فعالیت می نمایند.
ب- تقاضاکنندگان کالاها یا خدمات، که با انگیزه ‌حداکثر کردن رفاه سعی می‌کنند با توجه به محدودیتهای بودجه ای که پیش روی دارند، بهترین کالاها و خدمات را برای افزایش سطح رفاه خود خریداری نمایند.
ج – مدیریت بازار، درحالت آرمانی که بازار کامل است این مدیر بازار به تعبیر اقتصاددانان نوعی «دست نامرئی» می‌باشد. در اقتصادهایی که بازارها کامل نیستند ممکن است ترکیبی از این «دست نامرئی»، همراه با دستورات ومقررات دولتی و یا انحصارگران غیردولتی درنهایت بازار را مدیریت نمایند. درواقعیت غالباً بازارها کامل نیستند و مدیریت بازار به تعبیر فوق نوعی مدیریت مشاع بین آن دست نامرئی و دولت است.

در مباحث اقتصادی وقتی از بازار یک کالای خاص سخن می گوییم، منظور ارتباط خریداران و فروشندگان آن کالا و نحوه ی رفتار و عکس العمل آن ها نسبت به تغییر عوامل اقتصادی است و نه ضرورتا، مکان خاصی که به اصطلاح بازار نامیده می شود. از این رو وقتی، برای مثال، بازار کالایی مثل روغن نباتی را مطالعه می‌کنیم، در واقع، وضعیت خریداران و فروشندگان این کالا و نیز منطقی را که بر رفتارشان حاکم است، مورد توجه قرار می‌دهیم. هم چنین سعی داریم دریابیم که تغییرات در این بازار، چه تغییری در قیمت و مقدار کالا ایجاد می‌کند.

عوامل مؤثر در تشکیل بازار

با در نظر گرفتن آنچه که در مفهوم بازار بیان کردیم، عوامل زیر در تشکیل بازار یک کالا یا خدمت دخالت دارند:

1. 1. احساس نیاز و تنش برخواسته از آن، از جانب دو شخص یا دو گروهاز اشخاص که در واقع عرضه کنندگان و تقاضا کنندگان کالا یا خدمتی هستند که مبادله ی آن، نیاز مذبور و تنش ناشی از آن نیاز را برطرف می‌کند.

1. 1. در دسترس بودن کالا یا خدمت مورد نیاز، از جهت زمانی و مکانی.

1. 1. در دسترس بودن دانش و آگاهی های مربوط به بازار، از قبیل مشخصات کالا یا خدمت، نرخ ارز و. . . .

1. 1. به توافق رسیدن عرضه کننده و متقاضی در زمینه ی قیمت هر واحد کالا یا خدمت مورد مبادله.

1. 1. وجود قوانین و مقرراتی که حافظ حقوق و منافع عرضه کنندگان، تقاضا کنندگان و واسطه های معاملاتی باشد.

1. داشتن پول یا واسطه ی مبادله کافی.

انواع بازار

بازارها بر اساس انواع زیر طبقه بندی می‌شوند:

1. بازار بالقوه

بازار بالقوه به مجموعه‌‌اى از مصرف‌کنندگان اطلاق مى‌شود که نسبت به کالا یا خدمتى خاص یک نوع علاقه‌مندى نشان مى‌دهند.

1. بازار در دسترس

بازار در دسترس به مجموعه‌اى از مصرف‌کنندگان اطلاق مى‌شود که نسبت به یک کالا یا خدمتى خاص علاقه‌مند هستند، داراى درآمد نیز هستند و همچنین به کالا و خدمت دسترسى نیز دارند.

1. بازار در دسترس واجد شرایط

بازار در دسترس واجد شرایط از مجموعه‌اى از مصرف‌کنندگان تشکیل مى‌شود که علاوه بر علاقه‌مندی، صاحب درآمد بودن و دسترسی، از شرایط لازم براى خرید کالا یا خدمت نیز برخوردار هستند.

1. بازار تسخیرشده

بازار تسخیرشده مجموعه‌اى از خریداران است که در حال حاضر محصول را خریده است.

1. بازار هدف

بازار هدف، قسمتى از بازار در دسترس واجد شرایط است که شرکت براى فعالیت انتخاب مى‌کند.

1. بازار آزاد

مفهومی در اقتصاد و تجارت ایران به دو مفهوم زیر: ۱) بازاری که در آن دولت دخالت نداشته باشد و نیروهای عرضه و تقاضا برای کالاها و خدمات، آزادانه عمل کنند. این مفهوم بیشتر در متون اقتصاد نظری و اقتصادهای پیشرفته به چشم می‌خورد. ۲) بازاری که در آن تقاضا برای برخی کالاها بیش از عرضه باشد و دلالان و سفته بازان با بهره گرفتن از این فرصت، کالای کمیاب را به قیمت های گزاف به فروش رسانند. این وضعیت بیشتر در بحران های شدید اقتصادی، جنگ ها و. . . که دولت به قیمت گذاری کالاها و کنترل مکانیسم بازار متوسل می شود، به وجود می‌آید. تفاوت این بازار با بازار سیاه، در غیرقانونی بودن مقوله دوم است. این وضعیت بویژه در خلال جنگ ها و انقلاب ها یا دوره های بحرانی پس از آن پدید می‌آید و اساساً با نظام دو قیمتی همراه است: قیمت متداولی که برخی مشتریان خاص می‌توانند ‌بر اساس آن کالاهای کمیاب را مستقیماً از تولید کنندگان یا توزیع کنندگان اصلی دریافت دارند، و قیمت بسیار بالاتری که طبق آن همان کالا توسط برخی تولید کنندگان، توزیع کنندگان، یا دلالان به متقاضیان معمولی بازار عرضه می‌گردد.
در ایران پس از انقلاب بازار آزاد در کنار بازار سیاه و نظام سهمیه بندی کالاهای اساسی عمل کرده و در خصوص بعضی کالاها مصداق داشته است. مثلاً کره، پنیر، یا گهگاه گوشت مرغ و گوشت قرمز از جمله کالاهایی بودند که مشمول کارکرد بازار آزاد می شده اند. فرق این بازار با بازار سیاه آن است که معاملات بازار آزاد منع قانونی ندارد.

1. بازار حراج

منظور از بازار حراج بازار سازمان یافته ای است که در آن قیمت ها پیوسته با تغییرات عرضه و تقاضا انطباق می‌یابند. مشخصات اصلی بازارهای حراج عبارتند از: اقلام و کالاهای استاندارد شده، معاملات مجهول الطرفین و تعداد کافی خریدار و فروشنده که تضمین کننده رقابت باشند. بازار حراج در متون درسی الگویی برای نشان دادن رقابت در عرضه است.

1. بازار رقابتی

بازار رقابتی به بازاری اطلاق می شود که در آن تعداد بسیاری خریدار و فروشنده به طور مستقل مشغول داد و ستد باشند. بدین سان هیچ عضو بازار نمی تواند تاثیر زیادی بر قیمت بگذارد.

1. بازار عوامل

بازار خرید و فروش عوامل تولید را بازار عوامل می‌نامند. تجزیه و تحلیل این بازارها چگونگی تعیین قیمت عوامل تولید را مشخص می‌کند و از این رو زمینه مناسبی برای تعیین توزیع درآمد است.

1. بازار کار

بازاری که درآن نیروی انسانی (شامل مهارت های یدی و فکری) در قیمتی معین به نام دستمزد، خرید و فروش شود. گروهی از صاحب‌نظران براین باورند که بازار کار می‌تواند با ساز و کار عرضه و تقاضای خود و درچارچوب نظریه عمومی قیمت ها، سطح دستمزد و حقوق را تعیین کند. تغییرات حقوق ودستمزد و جابه جایی کارگران از شغلی به شغل دیگر را تنظیم کند و ‌به این ترتیب تخصیص بهینه منابع صورت پذیرد. اگرچه بازار کار را می توان مانند بازار دیگر کالاها انگاشت، ولی در این زمینه وجوه زیر را باید در نظر داشت: بازار کار، به معنای وجود محل یا مکان واقعی معینی برای عرضه و تقاضای کار نیست، بلکه تنها گویای ساز و کاری است که بر پایه آن پیوسته میزان دستمزد تعیین می شود. از سوی دیگر، بسیاری براین باورند که نوعی مداخله در این بازار ضرورت دارد که بیشتر ملاحظات انسانی دارد مانند جلوگیری ‌از کار کودکان، جلوگیری از استثمار فرد از فرد و رعایت اصول و ضوابط ایمنی و بهداشت کار.

بازار کار بازاری است که در آن عرضه و تقاضا برای کار معین جهت انجام فعالیت معین، نمود می‌یابد و فرایند تعیین میزان پرداخت برای کارهای مختلف دنبال می شود. افزون بر این، چگونگی تغییرات دستمزدها و جابجایی کارگران میان شغل های مختلف و مراجعه آن ها به کارفرمایان مختلف نیز در این بازار انجام می‌گیرد.