ب – ارزشیابی درون داد[۸۱]
در این مرحله ارزشیابی اطلاعات مورد نیاز درباره چگونگی استفاده از منابع به منظور دستیابی به هدف های برنامه جمع آوری می‌شوند. در ضمن ارزشیابی درون داد، ماهیت توانایی‌های نظام آموزشی و استراتژی های بالقوه برای رسیدن به هدف های که در نتیجه ارزشیابی از بافت مشخص گردیدند، تعیین می شود. هم چنین در این مرحله از ارزشیابی به تصمیم گیرندگان کمک می شود تا روش هایی را طراحی و انتخاب کنند که برای دستیابی به هدف ها ضروری تشخیص داده شده اند(کارشناسان دفتر همکاری های علمی بین‌المللی وزارت آموزش و پرورش، ۱۳۷۹ص۸۶).
هدف اصلی ارزشیابی درون داد کمک به تدوین برنامه ای است که برای ایجاد تغییرات آموزشی و حصول به هدف های تعیین شده، در مرحله ارزشیابی زمینه، طراحی شده است. ارزشیابی درون داد علاوه بر کمک به جریان تصمیم گیری، از طریق بر آوردن اطلاعات دقیق در مورد انتخاب موضوعات و با طراحی برنامه جدید و رد دیگر برنامه های آموزشی موجود و هم چنین نشان دادن ضعف های و امتیازهای هر یک از برنامه ها به امر پاسخ گوی نیز کمک می‌کند(کیامنش، ۱۳۷۷ صص ۴۴-۴۳).
تصمیم گیرندگان از ارزیابی های ورودی(درونداد) برای انتخاب از میان برنامه های پیشنهادی، نوشتن پیشنهاد تأمین مالی و سرمایه، تخصیص منابع، محول نمودن وظایف به پرسنل، برنامه زمان بندی کار و در نهایت کمک به دیگران برای قضاوت در خصوص فعالیت ها و بودجه فعالیت استفاده می‌کنند. استافل بیم اعتقاد دارد ارزیابی مرحله ورودی که غالباً در مورد آن غفلت می شود، یک ارزیابی بسیار مهم است.
ج- ارزشیابی فرایند[۸۲]
در این ارزشیابی کوشش می شود تا پاسخ پرسش هایی نظیر این ها تعیین گردند: آیا برنامه ها به خوبی در حال پیاده شدن می‌باشند؟ چه عواملی بر سر راه موفقیت آن قرار دارند؟ چه تغییراتی ضروری هستند؟ پاسخ این پرسش ها به کنترل و هدایت شیوه های اجرایی کمک می‌کند(سیف، ۱۳۷۸ ص ۷۵).
از طریق نظارت مداوم و دقیق بر چگونگی اجرای برنامه به اجرا در آمده، عامل ارزشیابی، شرایط لازم جهت تصمیم گیری معقولانه در مورد اجرای برنامه را فراهم می آورد. از اطلاعات فراهم شده، علاوه بر امر تصمیم گیری می توان در امر پاسخ گویی نیز استفاده نمود. نتایج حاصل از ارزشیابی فراگرد یک منبع اطلاعاتی بسیار مهم برای تفسیر نتایج حاصل از ارزشیابی برون داد نیز به شمار می‌آیند. زیرا برای بررسی نتایج به دست آمده از یک برنامه باید چگونگی به اجرا در آمدن آن برنامه قبلاً مشخص شده باشد.
ارزیابی چرخه یا فرایند، اجرای برنامه را، برای یاری به مجریان برنامه مورد سنجش قرار می‌دهد و سپس به گروه کسترده تری از ذی نفعان برای قضاوت در خصوص اجرا برنامه و تعبیر نتایج کمک می‌کند(دنیل، ۲۰۰۳).
د- ارزشیابی برون داد[۸۳]
در این مرحله معلوم می شود که نتایج به دست آمده چه هستند. بعد نتایج حاصل با هدف های برنامه مقایسه می‌گردد و رابطه بین انتظارات و نتایج واقعی مشخص می‌گردد. پس از بررسی کامل نتایج، اطلاعات لازم در اختیار تصمیم گیرندگان گذاشته می شود تا در صورت لزوم درباره ادامه برنامه، متوقف ساختن آن یا تجدید نظر در آن اتخاذ تصمیم کنند(سیف، ۱۳۷۸ ص ۷۵).
هدف از ارزشیابی برون داد، اندازه گیری، تفسیر و قضاوت در مورد نتایج حاصل از برنامه است. سعی عامل ارزشیابی برون داد بر آن است که میزان موفقیت برنامه در برآورد کردن نیاز
گروه هایی که برنامه جهت خدمت به آنان طراحی و به اجرا گذاشته شده است را مشخص سازد. ارزشیابی برون داد ارزش برنامه به اجرا گذاشته شده را مشخص کرده و اطلاعات لازم را برای تصمیم گیری در مورد ادامه، توقف، تبدیل و یا تکرار برنامه فراهم می‌سازد. از نتایج این ارزشیابی برای پاسخ گویی در مورد اثرات برنامه می توان استفاده نمود(کیامنش، ۱۳۷۷ ص ۴۶).
در الگوی ارزشیابی سیپ، نظام آموزش کارکنان با توجه به چهار جزء فوق مورد نظر قرار
می‌گیرد و برای هر جزء نظام ارزشیابی ویژه ای منظور می‌گردد. از این رو کاربرد الگوی ارزشیابی سیپ در برنامه ریزی آموزش کارکنان شامل چهار نوع ارزشیابی است. شکل(۲)
نمودار شماره(۲-۳) سطوح ارزشیابی سیپ.
زمینه( محیط سازمانی )
برون داد
فرایند
درونداد
– آموزش کارکنان – ارتقاء سطح دانش – نگرش و مهارت – انتقال یادگیری به محیط کار
– فرایند یاددهی
یادگیری
-فرایند ساختاری،
مدیریتی
-فرایند پشتیبانی
– یادگیرندگان – مدرس یا استاد -برنامه درسی – مواد آموزشی – فضا وتجهیزات -کارکنان آموزش – بودجه
بازخورد
هم چنین در صفحه بعد، در شکل(۳) عناصر اصلی مدل سیپ در سه قالب هم مرکز خلاصه شده است و اهمیت ارزش های تعریف شده را با مرکزیت بخشیدن به آن نمایش داده است. مربع درونی هسته ارزش ها را نشان می‌دهد. ارزش هایی که باید تعریف و برای واقعیت بخشیدن به ارزش های مورد استفاده قرار گیرند. چهارچوبی که این ارزش ها را در بر گرفته به چهار قسمت: اهداف، طرح ها، عملیات و نتایج تقسیم شده است که در واقع چهار مرحله برای هر برنامه و کوششی از هر نوعی تعریف می‌گردد. چهار چوب خارجی نوع ارزیابی مورد نیاز را برای هریک از مراحل چرخ داخلی یعنی ارزیابی بستر، ورودی، فرایند و محصولات را نشان می‌دهد. هر فلش دو طرفه نشان دهنده ارتباط متقابل بین نقطه توجه ارزیابی و نوع ارزیابی است( مطهری نژاد، ۱۳۸۱ ص ۲۹).
نمودار شماره(۲-۴): عناصر کلیدی مدل ارزشیابی سیپ و روابط عناصر برنامه.
ارزیابی درونی
ارزیابی فرایند
عملیات
طرح ها
اهداف
ارزیابی بستر
هسته ارزش ها
نتایج
ارزیابی محصول
