_ مطابق نظر فرانسیس و شیپر کیفیت سود بالا، برای شرکتهایی که به سودهای اقتصادی واقعی نزدیکترند لحاظ می شود. فرانسیس و شیپر این نکته را ذکر می‌کنند که سودهای گزارش شده از سودهای اقتصادی انحراف دارند. دلیل آن هم شناسایی و اندازه گیری قوانین توسط اصول پذیرفته شده حسابداری مانند تصمیمات اجرایی که شامل برآوردها و قضاوت‌های مدیریتی می‌باشد.(فرانسیس و شیپر۲۰۰۳)

_ کیفیت سود به جریان های نقدی و میزان تخمین برآوردها بستگی دارد. هر چه بخش نقدی سود بیشتر و سود از برآورد و تخمین کمتری برخوردار باشد، کیفیت سود بالا می رود.(اعتمادی و ایمانی،۱۳۸۶)

_ تعریف دیگر کیفیت سود به اقلام تعهدی مربوط می شود. منظور از اقلام تعهدی، تفاوت بین جریان‌های نقدی و سود حسابداری است. سودهایی که با اقلام تعهدی بالا همراه باشند از کیفیت پایین تری برخوردارند و ارتباط ضعیفی با بازده آتی سهام دارند. زیرا در اقلام تعهدی بالا سود شرکت بیش از جریان‌های نقدی ایجاد می شود. سطح بالای اقلام تعهدی ممکن است ناشی از به کارگیری قواعد حسابداری برای شناخت درآمدها و هزینه ها و یا تغییرات سرمایه در گردش باشد(چن و وو،۲۰۰۱)(قیلاوی۱۳۹۰).

_کیفیت سود را با معیارهایی همچون بازده سهام، قدرت توضیح دهندگی سود، حجم دارایی‌های نامشهود، تکرار پذیری زیان، نسبت قیمت به ارزش دفتری و نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام، رشد فروش، نوسان پذیری سود و سهم اقلام استثنایی در سود خالص نیز ارزیابی می‌کنند(قائمی و همکاران۱۳۸۹).

_ شرکتهایی که کیفیت سود پایینی دارند، معمولا همبستگی بین سود و بازده آن ها کم و قدرت توضیح دهندگی سودشان پایین است. همچنین، زیان برای دوره های بیشتری گزارش می شود و نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام بالاتری دارند(لوجی و مارکوارت،۲۰۰۴)

یکی از دلایل احتمالی تنوع در تعاریف به عمل آمده از کیفیت سود می‌تواند نگاه های متفاوت محققان به جنبه‌های گوناگون این مفهوم باشد. به همین دلیل، موضوع کیفیت سود موضوعی پیچیده به شمار می رود و تا کنون هیچ محققی نتوانسته است تعریف جامعی از این مفهوم ارائه کند و یا شاخص کاملی برای آن بیابد. نگاره صفحه بعد به برخی از مدل‌های مطرح شده در تحقیقات اخیر محققین در خصوص ارزیابی کیفیت سود اشاره می‌کند.(ایزدی نیا ونظرزاده،۱۳۸۸)

نگاره ۲-۱) مدل‌های ارزیابی کیفیت سود

ردیف
نام معیار
روش محاسبه
توضیحات

۱

میزان تحقق نفدی سود

هر قدر این نسبت بزرگتر باشد، سود به وجه نقد نزدیکتر بوده و دارای کیفیت بهتری است

۲

ارزیابی سود ناخالص

هر قدر این نسبت بزرگتر باشد کیفیت سود بالاتر است

۳

نرخ رشد سود

هر قدر نرخ رشد سود بیشتر باشد، کیفیت سود بالاتر است

۴

ارزیابی اقلام تعهدی

تفاوت میان سود عملیاتی و وجه نقد حاصل از فعالیت‌های عملیاتی

هر قدر میزان اقلام تعهدی بزرگتر باشد کیفیت سود کمتر است

۵

نسبت گردش دارایی

هر قدر این نسبت بزرگتر باشد کیفیت سود بالاتر است

۶

ارزیابی سود عملیاتی

هر قدر این نسبت بزرگتر باشد کیفیت سود بالاتر است

۷

ارزیابی حسابهای دریافتنی

هر قدر این نسبت بزرگتر باشد کیفیت سود کمتر است

۸

بازده سرمایه

هر قدر این نسبت بزرگتر باشد کیفیت سود بالاتر است

۹

سرمایه گذاری مجدد دارائیهای مولد

هر قدر این نسبت بزرگتر باشد کیفیت سود بالاتر است

۱۰

بازده داراییها

هر قدر این نسبت بزرگتر باشد کیفیت سود بالاتر است

۲-۱۱ اهمیت ارزیابی کیفیت سود

کیفیت سود و به طور کلی کیفیت گزارشگری مالی مورد علاقه کسانی است که برای سرمایه گذاری و انعقاد قراردادهای بدهی از گزارشات مالی استفاده می‌کنند. از دیدگاه تدوین کنندگان استاندارد، کیفیت گزارش‌های مالی به صورت غیرمستقیم به کیفیت استانداردهای گزارشگری مالی بستگی دارد.

سود به عنوان یکی از مهمترین اطلاعات در دسترس در صورت‌های مالی می‌باشد. سود معمولاً توسط تحلیل گران با بهره گرفتن از نسبت های گوناگون تجزیه و تحلیل می شود تا توان شرکت را برای افزایش ثروت سهام‌داران در گذشته، حال و آینده نشان دهد.

اهمیت کیفیت سود از سه دیدگاه قابل توضیح است. دیدگاه سرمایه گذاری، دیدگاه استفاده کنندگان اطلاعات مالی و دیدگاه تدوین کنندگان استانداردهای حسابداری. از دیدگاه سرمایه گذاری، کیفیت سود شاخصی برای تخصیص منابع است. کیفیت سود پایین، نامطلوب و ناکارآمد می‌باشد زیرا باعث کاهش رشد اقتصادی از طریق انتقال و تخصیص نادرست سرمایه و انحراف منابع به طرح های کم بازده می شود.

از دیدگاه استفاده کنندگان مالی، سود معمولاً برای قراردادهای حقوق و پاداش و قراردادهای استقراض استفاده می شود. اگر سود به عنوان معیار ارزیابی عملکرد مدیریت بیش از واقع نشان داده شود، منجر به حقوق و مزایای بیشتر برای مدیران خواهد شد. از سوی دیگر، سودهای متورم ممکن است کاهش در توان پرداخت بدهی ها و ورشکستگی ناگهانی شرکت را پنهان سازد که این خود باعث اعتبار دادن نادرست از سوی اعتبار دهندگان می شود(محمودوهمکاران،۲۰۰۹)

تدوین کنندگان استانداردهای حسابداری برای ارزیابی کارایی استانداردهای تدوین شده به خروجی های سیستم حسابداری از جمله سود گزارش شده توجه می‌کنند. معیار ارزیابی کارایی مطابق چارچوب مفهومی هیات تدوین استانداردهای حسابداری مالی(FASB) سودمندی تصمیم می‌باشد.

تحلیل گران مالی”کیفیت سود” را بدین منظور ارزیابی می‌کنند که یک سطح مربوط از سود را تعیین و سود خالص آتی را پیش‌بینی کنند و در نتیجه قیمت سهام شرکت را تعیین نمایند. ‌بنابرین‏، میزان دقت، صحت، قابلیت اطمینان، مربوط بودن، نقدینگی، قابلیت پیش‌بینی و قابلیت تحقق سود که در مجامع علمی به عنوان کیفیت سود شناخته می شود، نقش مهمی را در مفید بودن سود در فرایند تصمیم گیری دارد.

زمانی که عموم مردم به اطلاعات مالی منتشر شده اطمینان نداشته باشند، از سرمایه گذاری منصرف می‌شوند و این امر به نوبه خود از گسترش بازار سرمایه جلوگیری می‌کند. سود با کیفیت از توسعه بازار سرمایه بخصوص در کشورهای در حال توسعه حمایت می‌کند(قیلاوی،۱۳۹۰).

کیفیت سود یک معیار مهم برای بررسی سلامت مالی واحد تجاری است که مورد توجه سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان و سایر استفاده کنندگان صورت‌های مالی قرار گرفته است(خواجوی و ناظمی،۱۳۸۴)