بورس اوراق بهادار تهران نیز ‌بر اساس دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار، جریان نقد حاصل از عملیات را معیاری برای کیفیت سود تلقی می‌کند و در پذیرش شرکت ها و نیز طبقه بندی شرکت های پذیرفته شده در بازارهای اول (تابلوهای اصلی و فرعی) و دوم از آن استفاده می‌کند. ‌بر اساس بند ۹ ماده ۶ دستورالعمل مذکور، سود عملیاتی شرکت متقاضی پذیرش در بورس باید در دو دوره ی مالی منتهی به پذیرش از کیفیت بالایی برخوردار بوده و مجموع جریان خالص وجه نقد ناشی از فعالیت های عملیاتی آن طی این دوره ها مثبت باشد. (ثقفی و هاشمی ۱۳۸۳).

۲-۲-۲٫جریان نقد آزاد

جریان نقد آزاد معیاری برای اندازه گیری عملکرد است و وجه نقدی را نشان می‌دهد که شرکت پس از انجام مخارج لازم برای نگهداری یا توسعه ی دارایی ها، در اختیار دارد. جریان نقد آزاد از این حیث دارای اهمیت است که به شرکت اجازه می‌دهد تا فرصت هایی را پیگیری کند که ارزش سهامدار را افزایش می‌دهد. بدون وجه نقد، توسعه ی محصولات جدید، انجام تحصیل های تجاری، پرداخت سودهای نقدی به سهام‌داران و کاهش بدهی ها امکان پذیر نمی باشد. در یکی از روش های اندازه گیری، جریان نقد آزاد از رابطه ی زیر محاسبه می شود: (رضایی و تیموری، ۱۳۹۱)

سود خالص + استهلاک دارایی های ثابت مشهود و نامشهود – تغییر در سرمایه در گردش – مخارج سرمایه ای = جریان نقد آزاد

در روش دیگر، جریان نقد آزاد از طریق کسر نمودن مخارج سرمایه ای از جریان نقد عملیاتی محاسبه می شود. گفتنی است، بورس اوراق بهادار تهران به منظور قابلیت مقایسه ی شرکت هایی که سهام آن ها در بورس پذیرفته می شود، برای محاسبه ی جریان نقد آزاد و افشای آن در امیدنامه ی پذیرش و درج شرکت‌ها، از این روش محاسباتی استفاده می‌کند. جریان نقد عملیاتی در صدر صورت جریان وجه نقد می‌آید و خالص مخارج سرمایه ای انجام شده هم از بخش فعالیت های سرمایه گذاری صورت مذبور اخذ و از تفاضل آن ها جریان نقد آزاد برای ۳ سال گذشته (و ۳ سال آینده در صورت وجود اطلاعات) محاسبه می شود. (اعتمادی و شفاخیبری ۱۳۹۰)

در یک روش محاسباتی، جریان نقد آزاد عبارت است از جریان نقد عملیاتی (سود خالص به علاوه ی هزینه ی استهلاک دارایی های ثابت مشهود و نامشهود) منهای مخارج سرمایه ای و سود سهام تقسیمی. مؤسسه ی رتبه بندی فیچ جریان وجه نقد آزاد (پس از بهره، مالیات، سرمایه در گردش، مخـارج سـرمایه ای و سـودهای تقسیمی) را این گونه تعریف می‌کند: جریان نقد حاصل از عملیـات پـس از مخـارج سـرمایه ای و مخـارج غیرعملیـاتی. جریان‌های نقدی غیرعملیاتی نوعاً شامل اقلامی می شود که تحلیل گر خارج از دامنه ی فعالیت های عملیاتی اصلی واحد تجاری شناسایی یا برآورد می‌کند و شامل واگذاری دارایی ها نمی شود. جریان های نقدی غیرعملیـاتی مـی توانـد شـامل هزینه های نقدی برنامه های تجدید ساختار (هزینه های تجزیه، مشاوره و …)، جریـانهـای ورودی یـا خروجـی خـالص حاصل از فعالیت های متوقف شده (به غیر از هر گونه دریافتی بابت فروش واقعی عملیـات)، مبلـغ بـا اهمیـت غیرعـادی دریافتی بابت ادعاهای بیمه ای یا دعاوی حقوقی باشد. همچنین می‌تواند سـودهای تقسـیمی شـرکت وابسـته را شـامل شود. (رضایی و تیموری، ۱۳۹۱)

مطابق روش شناسی فیچ، جریان نقد آزاد نسبت ‌به این تصمیم که آیا سودهای تقسیمی دریافتی از شرکت وابسته منظور یا مستثنی شود، خنثی است. از طرف دیگر، فیچ به محاسبه ی جریان های نقد آزاد پس از پرداخت سود تقسیمی سهام عادی و ممتاز مبادرت می ورزد. پرداخت سود سهام عادی، اختیاری است و درصورتیکه شرکت دوره ای از فشارهای مالی را تجربه نموده باشد، کاهش سود تقسیمی را انتخاب می کند. با این وجود، کسر نمودن سود تقسیمی سهام عادی از جریان های نقد آزاد طراحی شده تا جریان عادی فعالیت های تجاری را نشان دهد، با این فرض که شرکت تلاش خواهد کرد سطح سود تقسیمی اش را حفظ نماید یا حتی افزایش دهد.این نکته حائز اهمیت است که جریان نقد آزاد منفی به تنهایی نشان دهنده ی وضعیت نامطلوب نیست. اگر جریان نقد آزاد منفی باشد، می‌تواند حاکی از سرمایه گذاری زیاد شرکت باشد، امری که در بسیاری از شرکت های نوپا طبیعی است. درصورتیکه سرمایه گذاری های انجام شده بازده بالایی را در پی داشته باشد، استراتژی مذبور ،پتانسیل کسب نتیجه ی مطلوب در بلندمدت را دارد. مدیریت وجه نقد شرکت به تقاضا برای وجه نقد در شرکت بستگی دارد. هدف مدیریت وجه نقد آن است که با محـدود کردن سطوح وجه نقد در شرکت، ثروت سهام‌داران را حداکثر کند. وجه نقد باید در سـطحی نگهـداری شـود کـه بـین هزینه ی نگهداری وجه نقد و هزینه ی وجه نقد ناکافی تعادل برقرار شود. علاوه بر این، مدیریت وجه نقد ارزش شرکت را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. زیرا سطوح سرمایه گذاری وجه نقد مستلزم افزایش هزینه های دیگر می‌باشد که تحت تأثیر سطوح خالص سرمایه در گردش قرار دارد. هم افـزایش و هـم کـاهش خالص سرمایه در گردش مستلزم تعادل جریان های وجه نقد آزاد در آینده و به نوبه ی خود، تغییرات ارزش گذاری شـرکت است. (غلام زاده لداری، ۱۳۸۹)

۲-۲-۳٫جریان نقد آزاد برای شرکت

جریان نقد آزاد برای شرکت، معیاری برای اندازه گیری عملکرد است که مبالغ خالص وجه نقدی را نشان می‌دهد که برای شرکت ایجاد شده است و شامل هزینه ها، مالیات ها و تغییرات در خالص سرمایه در گردش و سرمایه گذاری ها می شود. جریان نقد آزاد برای شرکت از رابطه ی زیر محاسبه می شود:

تغییرات در سرمایه گذاری ها – تغییرات در خالص سرمایه در گردش – مالیات ها – هزینه ها – جریان نقد عملیاتی = جریان نقد آزاد برای شرکت

جریان نقد آزاد برای شرکت معیاری است که سودآوری شرکت را پس از همه ی هزینه ها و سرمایه گذاری ها اندازه گیری می‌کند. معیار مذبور یکی از معیارهای متعددی است که برای مقایسه و تجزیه و تحلیل سلامت مالی شرکت‌ها استفاده می شود. (دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار تهران، ۱۳۸۶)

مقدار مثبت جریان نقد آزاد برای شرکت نشان می‌دهد که شرکت پس از پرداخت هزینه ها و سرمایه گذاری ها دارای وجوه نقد مازاد است. از طرف دیگر، مقدار منفی نشان می‌دهد که شرکت درآمد کافی به منظور پوشش هزینه ها و فعالیت های سرمایه گذاری اش ایجاد نکرده است. به همین دلیل، سرمایه گذاران باید در ارزیابی دلایل این رویداد کاوش های عمیق تری به عمل آورند. این امر می‌تواند علامتی از مشکلات حاد شرکت مورد رسیدگی باشد. (دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار تهران، ۱۳۸۶)

۲-۲-۴٫جریان نقد آزاد هر سهم

معیاری است که سودآوری مالی شرکت مورد رسیدگی را از طریق تقسیم جریان نقد آزاد بر تعداد سهام منتشره نشان می‌دهد. معیار مذبور شاخصی برای اندازه گیری تغییر در سود هر سهم است و از رابطه ی زیر محاسبه می شود: (‌غلام زاده لداری، ۱۳۸۹)

جریان نقد آزاد هرسهم= جریان نقد آزاد/ تعداد سهام منتشره