تیپ شش: وفادار(وفاخو و وفاجو )
این افراد، قابل اطمینان، مسئول، وفادار و محترم، باگذشت، بدون تفکر و تصمیم محکم و گاهی محافظهکار و دودل هستند. در مرحله ی سالم شخصیتی خود، فردی مسئول، مدعی حق و وفادار است و دوستان فراوانی دارد. در موفقیتهای مردمی و اجتماعی نیروی بسیار به کار میبرد و به دنبال موفقیت شخصی خود نیست. ترس از نداشتن راهنما و حامی، در این گروه ترس اساسی است. تمایل به این که امنیت داشته باشد به وابستگی به باورها تبدیل میشود. گزینش اجتماعی در این گروه ابراز نارضایتی و امتحان کردن دیگران در مورد تعهدات آن هاست. تیپ شش، در مواقع آسایش، همانند تیپ سالم نه، آسوده، آرام و خوشبین است. تیپ شش، در فشارهای زندگی ناگهان همانند تیپ متکبر و خودخواه سه عمل میکند. این گروه هنگامی باید به خود آیند که برای راهنمایی و تصمیمات کاملا فردی به دیگران متکی شوند و باید اتکا به نفس در آن ها تقویت شود(پالمر،۱۹۹۶).
تیپ هفت: کلیت گرا (خوشخو و خوشگذران)
ویژگی تیپ هفت، خوشخو و خوشرو، متظاهر، شلوغ، بینظم، تندرو، خوش و گیج، سختگیر و نکتهسنج نبودن، انرژی و تحرک، دوست داشتن شوق و هیجان و باز نگهداشتن تمام راههاست و در کنار آن ها به دیگران خوش میگذرد. در مرحله ی سالم تیپ شخصیتی، رهبر خوب و انعطافپذیر است که تفاوتها را به خوبی پذیراست. ترس اساسی آن ها، گرفتار درد و رنج شدن است و تمایل به خشنود بودن به بیخیالی و لحظهای بودن تبدیل میشود. گزینش اجتماعی آن ها گول زدن و گمراه کردن دیگران برای پاسخگویی به خواستههای خود است. تیپ هفت، در مواقع آسایش، همانند تیپ سالم پنج، بیشتر متمرکز و متفکر است. در فشارهای زندگی ناگهان مانند تیپ کمالگرا و اصلاحطلب یک عمل میکند. این افراد هنگامی باید به خود آیند که احساس میکنند در دسترس یا درون او چیز خوبی نیست و دائم چیزهای خوب را در محیط بیرون جست و جو میکند(پالمر،۱۹۹۱).
تیپ هشت: چالش طلب (رهبر و مدیر)
ویژگی های اساسی فرد متعلق به این تیپ شخصیتی، قدرت، اتکا به نفس، شجاعت و صداقت، در دست گرفتن کنترل امور، مخفی نکردن عصبانیت و مخالفت خود، زورگو، راسخ، کاردان و با پشتکار بودن، علاقه به بحث و جدل است. در مرحله ی سالم ، رهبر لایق و موفقی است (به خصوص برای اموری که خیلی عادی و جا افتاده نیستند) که موانع و مشکلات خود و دیگران را با کاردانی به چالش میگیرد. ترس اساسی مورد آسیب و یا کنترل دیگران قرار گرفتن است و تمایل به حمایت از خود به جنگ و جدل تبدیل میشود. گزینش اجتماعی این افراد بینیاز نمایاندن خود و تسلط بر دیگران و اصرار در انجام آن چه که خود میخواهند است. این تیپ در مواقع آسایش، همانند تیپ سالم دو عمل میکند که بیشتر مهربان و مهرورز است و در فشارهای زندگی ناگهان مثل تیپ ترسو و مرموز پنج عمل میکند. این تیپ هنگامی باید به خود آیند که باید زحمت و سختی زیادی بکشد تا کاری انجام شود(ریزو و هادسون، ۲۰۰۰).
تیپ نه: مسالمت جو (صلحجو و صلحطلب)
تیپ شخصیتی نه، خود کمبین و صلحطلب، خشنود، راضی، با حس وحدت و یگانگی، علاقه مند به حفظ آرامش با هر قیمت است. خواستههای خود را به راحتی به خاطر دیگران کنار میگذارد و دیگران را بر خود ترجیح میدهد. در مرحله ی سالم شخصیتی خود، مشاور و میانجی بسیار کاردان و موفقی است. صلح و صفا را با مهارت و متانت گسترش میدهد. ترس از عدم ارتباط و تنهایی، اساسی ترین ترس این گروه است و تمایل به صلح و آرامش به مسامحهکاری و نادیدهگرایی تبدیل میشود. گزینش اجتماعی این گروه بررسی و تحقیق و زیرکانه مبارزه کردن با دیگران است. تیپ نه، در مواقع آسایش، همانند تیپ سالم سه عمل میکند که بیشتر متکی به نفس و کارآمد و موفق است و در فشارهای زندگی ناگهان شبیه تیپ مضطرب و نگران شش عمل میکند. این افراد هنگامی باید به خود آیند که در وفق دادن خود با شرایط دیگران زیادهروی میکنند(ریزو و هادسون، ۱۹۹۹).
۲-۱-۲-۱۴-۳ تقسیمبندی تیپهای شخصیتی بر اساس روابط اجتماعی
اینوگرام، تیپهای شخصیتی را بر اساس روابط اجتماعی و شیوه ی پاسخگویی و یا برآورد نیازها، تقسیمبندی دیگری میکند:
۱-گروه قاطع (۳، ۷، ۸) : افراد متعلق به این گروه از نظر اجتماعی برخلاف دیگران حرکت میکنند و در روابط اجتماعی بسیار قاطع و محکم برخورد میکنند، و آن چه که میخواهند را با فعالیت زیاد به دست میآورند، هنگام برخورد با فشارهای زندگی و مشکلات با صراحت و غرور برخورد میکنند. معمولاً کناره نمیگیرند و کوتاه نمیآیند ولی از تقاضای کمک کردن دوری میجویند. این سه تیپ شخصیتی در تجزیه و تحلیل احساسات خود مشکل دارند. افراد متعلق به این گروه در روابط اجتماعی و همچنین برآورد نیازهایشان از آن بخش از شخصیت بیشتر استفاده میکنند که فروید «خود» نامید، این بخش از شخصیت واقع بین است که بخش روانی و قوه ی «اجرایی» شخصیت هم به حساب میآید(پالمر، ترجمه الوندی،۱۳۹۰).
۲- گروه موافق (۶، ۱، ۲) : افراد متعلق به این گروه از نظر روابط اجتماعی به طرف دیگران حرکت میکنند. آن ها احتیاج دارند که به دیگران خدمت کنند و میکوشند که با جلب توجه کردن به این نیاز بپردازند. موافق بودن این گروه بدین معنی نیست که با دیگران موافقت دارند بلکه بدین معنی است که با «خود برتر» موافق هستند و سعی میکنند که تمام مقررات، قوانین و اصول اخلاقی آموخته شده (خود برتر) را به کار ببرند. تیپهای گروه موافق هنگام برخورد با فشارهای زندگی و مشکلات به خود برتر روی میآورند که دریابند کار درست چیست. در واقع میتوان گفت افراد متعلق به تیپهای شخصیتی این گروه با خود برتر موافق هستند نه با دیگران(آلماس،۲۰۰۷).
۳-گروه کنارهگیر (۹، ۴، ۵): افراد متعلق به این گروه از نظر روابط اجتماعی از دیگران کناره میگیرند. آن ها با جدا کردن و کنارهگیری از دنیای خارج و به دنیای درونی روی آوردن و با خیالبافی و تصورات ذهنی زندگی میکنند. بین خودِ آگاهی و خودِ خیالی تفاوت چندانی قایل نیستند. این گروه با حضور داشتن فیزیکی خود و بیرون آمدن از خیالات و وارد عمل شدن مشکل دارند. با فشارهای زندگی و مشکلات خود، از طریق جدایی و گوشهگیری و درونگرایی مدارا میکنند (پالمر،۲۰۰۸).
۲-۱-۲-۱۴-۴ تقسیمبندی تیپهای شخصیتی بر اساس شباهت
۱- گروه خوشبین (۲، ۹، ۷) : نگرش این گروه به مشکلات و اختلافات به شیوه وفق دادن خود با آن هاست. یأس و ناامیدی را با دید بسیار مثبت بازنگری میکنند و به مسائل تعالی زندگی تأکید دارند و به طور کلی مبادی اصول انسانی هستند و به دیگران کمک میکنند تا احساس خوبی داشته باشند.
۲- گروه شایسته (۱، ۳، ۵) : این گروه سعی بر این دارند که احساسات خود را کنار گذاشته و با لیاقت و شایستگی و به طور واقعی به مشکلات بنگرند. میتوانند احساسات و نیازهای نامعقول خود را نادیده بگیرند و مشکلات را به طور منطقی حل کرده و توقع دارند دیگران هم این کار را بکنند. این افراد نمیتوانند به راحتی در یک سیستم عمل کنند و مطمئن نیستند که چقدر باید خود را در اختیار سیستم قرار دهند.