دسته دوم: فلورینی[۲۱] (۱۹۹۹) شفافیت را به عنوان افشای اطلاعاتی به وسیله شرکتها که برای ارزیابی عملکرد و انجام وظیفه پاسخگویی ضروری است، بر شمرده است. وی معتقد است شفافیت ابزاری است برای تسهیل فرایند ارزیابی عملکرد شرکتها. تأکید بر حق دسترسی به اطلاعات با در نظر گرفتن حریم هر دو طرف تهیه کننده و استفادهکننده و امکان ارزیابی عملکرد شرکتها با بهره گرفتن از این اطلاعات، در تعریفهای فلورینی برجستهتر شده است و دیدگاه مسئولیت پاسخگویی عمیقتری در بر دارد. (تجویدی، ۱۳۸۷)
به واقع، شفافیت ارتباط تنگاتنی با پاسخگویی دارد و علت وجود تقاضا برای شفافیت این است که بازار، شرکتها را بابت سیاستها و عملکردشان مسئول میداند.
دسته سوم: بُعد سوم از شفافیت در حوزه مسئولیتهای قانونی است، زیرا شرکتها به منظور اجرای دو رویکرد فوق توسط دولت و مراجع قانونگذار، ملزم به پایبندی به الزامات افشا و شفافسازی اطلاعات هستند.مجموع تعریفهای شفافیت نشان میدهد که وجه مشترک آن ها، کیفیت در اطلاعات خروجی است. (طاهری، ۱۳۸۹)
۲-۱۰-۹-۱ نظریه های گزارشگری و افشاگری اجتماعی
۲-۱۰-۹-۱-۱ نظریه توصیفی در گزارشگری اجتماعی شرکت ها
گزارش هاو افشاهای اجتماعی توصیفی تقریبا به فهرست همه فعالیت های اجتماعی شرکت می پردازد و ساده ترین نوع ا طلاع رسانی برای گزارشگری و افشاگری اجتماعی به شمار می ﺁ ید . این فعالیت ها در بخش های کوتاه از گزارش سالیانه به سهامداران ، مکتوب به انتشار ﺁ ن دسته از مسایل اجتماعی که شرکت با ﺁ ن سر و کار دارد ، می پردازد . استفاده از نظریه توصیفی در گزارشگری وافشاگری اجتماعی توسط شرکت ها بیانگر این موضوع است که اندازه گیری عملکرد اجتماعی شرکت نمی تواند به صورت مفید توسعه یابد.
۲-۱۰-۹-۱-۲ نظریه هزینه های انجام شده
طبق این نظریه هزینه های انجام شده توسط شرکت در مورد هر یک از فعالیت های اجتماعی فهرست می شود و طبق ﺁ ن یک صورت تلفیقی از گزارش های توصیفی در حالتی که فعالیت های توصیفی در قالب پول ارائه شده اند تهیه می شود. یکی از امتیازات نظریه ” هزینه های انجام شده ” در گزارشگری اجتماعی ، قابلیت مقایسه عملکرد سالهای گوناگون با یکدیگر میباشد و در جه موفقیت شرکت را نسبت به سطح تعهدات مالی فعالیت های اجتماعی اعلام میدارد . در این روش میزان مخارج انجام شده با بازده منافع حاصله مقایسه نمی گردد .بنا بر این مخارج سنگین ممکن است در زمینه برنامه های ﺁ موزشی که غیر اثر بخش هم است ، انجام شود .
۲-۱۰-۹-۱-۳ نظریه هزینه- منافع
این نظریه افشا کننده هزینه ها و منافع وا بسته به فعالیت های اجتماعی شرکت است . این نظریه غالبا حاوی اطلا عات مفید اما بعضا در بر دارنده مشکلاتی است که در اندازه گیری منافع وجود دارد . منتقدان این نظریه ادعا میکنند که اندازه های بازده در قالب واحد پول بیان می شود و این بی معنی است، زیرا منافع اجتماعی اساسا یک ماهیت کیفی دارند .
۲-۱۰-۱۰ نقش شفافیت در گزارشگری مالی
بر اساس چارچوب مفهومی گزارشگری مالی، اطلاعات مالی باید دوجنبه مربوط بودن و اتکاپذیری را داشته باشد. اما کیفیت اطلاعات در خصوص شفافیت، بیشتر از دیدگاه افشای اطلاعات مناسب و به موقع است(مدهونی[۲۲]، ۲۰۰۹).
افشا به مفهوم انتشار اطلاعات است، اما عکسالعمل حسابداران نسبت به اصل افشا چندان که باید، جالب نیست. امروزه افشای اطلاعات تنها محدود به اطلاعات مالی در چارچوب گزارشهای مالی نیست، بلکه شرکتها معمولاً دستهای از اطلاعات غیرمالی را نیز با هدف اثرگذاری بر تصمیم های استفاده کنندگان افشا میکنند.
شفافیت یکی از عوامل مهم اثرگذار بر جذابیت شرکت برای سرمایهگذاران و به عنوان یکی از عناصر اصلی در چارچوب نظامهای راهبری شرکتی است. میزان شفافیت بسته به تمایل و توان مدیریت برای تصحیح هر گونه تمایزهای آگاهیدهنده برای مشارکتکنندگان بازار است. در درازمدت، بازارهای سرمایه تنها از طریق استقرار یک محیط اطلاعاتی شفاف پیشرفت خواهند کرد.
در این محیط، شفافیت اطلاعات مالی نقشی انتقادی دارد. به واقع، شرکتهایی که در تحقق استانداردهای شفافیت ناتوانند، ریسک زیادی دارند که اعتبار مدیران آن ها را تحتالشعاع قرار میدهد. در این حالت، این شرکتها با کاهش اعتماد سرمایهگذاران و سهامداران مواجه خواهند بود که منجر به زیان بازار سرمایه و کاهش جایگاه اعتباری شرکت و کاهش نقدشوندگی در بازار خواهد شد. از طرفی دیگر مدهانی (مدهونی، ۲۰۰۹) معتقد است که مزایایی با اهمیت در افشای داوطلبانه برای ایجاد یک سیستم شفاف وجود دارد. افشای داوطلبانه اطلاعات و گزارشگری مالی شفاف در درازمدت به شرکتها کمک میکند تا مزایای رقابتی ایجاد کنند.
بوشمان و همکاران[۲۳] (۲۰۰۱) یک طرح ارزیابی برای شفافیت شرکتی ایجاد کردند که در قیاس با شاخصهای شفافیت مورد استفاده در سایر بررسیها، جامعتر بود. آن ها شفافیت را در سه طبقه اندازهگیری کردند؛ ۱) اندازهگیری کیفیت گزارشگری شرکت شامل حجم، اصول ارزیابی، بهموقع بودن و قابلیت اعتبار افشای شرکتها (یعنی کیفیت حسابرسی)، ۲) اندازهگیری حجم به دست آوردن اطلاعات خصوصی شامل تحلیل و رواج جدولهای ترکیبی سرمایهگذاری و فعالیتهای تجاری داخلی، و ۳) اندازهگیری کیفیت اطلاعات شامل ارائه و مالکیت خصوصی یا عمومی رسانه ها (با هدف اطلاعرسانی و حضور در اذهان عمومی).
۲-۱۰-۱۱ شفافسازی مالی از نگاه سازمانهای بینالمللی
سازمانهای بینالمللی مانند صندوق بینالمللی پول[۲۴]، بانک جهانی[۲۵]، برنامه توسعه، سازمان همکاری و توسعه اقتصادی[۲۶] و بانکهای توسعه منطقهای بر شفافیت مالی سازمان ملل تأکید دارند.
این سازمانها کنجکاوند بدانند که کمکهای اقتصادی و فنی آن ها حتماً در جای صحیح به کار میرود و به وسیله افراد صلاحیتدار اداره و سیاستگذاری میشود. بعد از بحران پولی در کشور مکزیک و آسیا، با توجه به اینکه اجماع نظرات در خصوص علل به وجود آمدن بحرانهای یادشده بر نبود شفافیت در عملکرد بخش پولی و مالی متمرکز بود، صندوق بینالمللی پول با همکاری بانک جهانی نسبت به ایجاد عوامل عملکرد خوب در خصوص شفافیت مالی اقدام کرد. در ادامه، این صندوق به ارزیابی نحوه اجرای برنامه کشورهای مختلف پرداخت (قربانی، ۱۳۸۶).